Менскае ваяводзтва: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д памер пад картку
д кірылічная «с»
Радок 49:
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
[[FileФайл:RON województwo mińskie map.svg|thumb|280px|На мапе Рэчы Паспалітай]]
'''Ме́нскае ваяво́дзтва'''{{заўвага|{{мова-be-old|Воеводство Менское|скарочана}}; {{мова-la|Palatinatus Minscensis|скарочана}}, {{мова-pl|Województwo mińskie|скарочана}}}} — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў цэнтральнай і паўднёва-ўсходняй частцы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Плошча каля 55,5 тыс. км² (найбуйнейшае ваяводзтва ў краіне). Сталіца — [[места]] [[Менск]]. Найбуйнейшыя месты: [[Мазыр]] і [[Рэчыца]].
 
== Сымболіка ==
Герб ваяводзтва меў наступны выгляд: «''у чырвоным полі рыцар у срэбных латах і са срэбным шчытом з залатым шасьціканцовым крыжом, які заносіць над галавой срэбны меч з залатым этэсам і скача на срэбным кані з залатым ўзбраеньнем, збруяй і вачамі; сядло чырвонае з залатой акантоўкай''»<ref>{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.heraldicum.ru/belarus/vojvod.htm | загаловак = Гербы белорусских воеводств в Великом княжестве Литовском | фармат = | назва праекту = | выдавец = [http://www.heraldicum.ru HERALDICUM] | дата = 13 кастрычніка 2010 | мова = | камэнтар = }}</ref> (паводле іншых зьвестак, ''«[[Пагоня]] цялістага колеру ў белым полі»''<ref name="sgkp5">Województwo mińskie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/339 339].</ref>).
 
Ваяводзкая [[харугва]] была чырвонага («гвазьдзіковага») колеру з выявай гербу [[Пагоня]] ў белым полі<ref>[[Вячаслаў Насевіч]]. Менскае ваяводства // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 288.</ref><ref>[[Вячаслаў Насевіч]]. Мінскае ваяводства // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 163.</ref><ref>Менскае ваяводства // {{Літаратура/Памяць/Менск|1к}} С. 198.</ref>.
 
== Гісторыя ==
Утварылася згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) на аснове колішняга [[Менскае княства]]. Рэформа таксама ўсталявала межы ваяводзтва і паветаў — [[Менскі павет|Менскага]] і [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага]].
 
У часе складаньня [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ([[1569]]) шляхта [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] адмовілася ад пераходу пад юрысдыкцыю [[Карона Польскага каралеўства|Каралеўства Польскага]]. Павет далучыўся да Менскага ваяводзтва<ref>{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}}</ref>.
Радок 80:
На поўначы межавала з [[Полацкае ваяводзтва|Полацкім]] і [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскім]] ваяводзтвамі, на захадзе — зь [[Віленскае ваяводзтва|Віленскім]] і [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкім]] ваяводзтвамі, на поўдні зь [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскім]] і [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскім]] ваяводзтвамі, на ўсходзе — з [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]] і [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскім ваяводзтвам]]<ref name="sgkp5"/>. Частка мяжы з Наваградзкім ваяводзтвам праходзіла ракою [[Пціч]], да яе ўтоку ў [[Прыпяць]]. На захадзе, ўздоўж ракі [[Славесна]], ішла мяжа зь Берасьцейскім ваяводзтвам.
 
[[Файл:Miensk,_Amścisłaŭ Amścisłaŭ,_Połacak Połacak,_Viciebsk_ Viciebsk (1781).jpg|міні|Менскае, [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскае]], [[Полацкае ваяводзтва|Полацкае]] і [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскае]] ваяводзтвы ([[Вэнэцыя]], [[1781]])]]
 
Мела форму [[прастакутнік]]а з нашмат даўжэйшымі заходнім і ўсходнім бакамі. Рака [[Бярэзіна]], якая ад вытоку да вусьця працякала тэрыторыяй ваяводзтва, падзяляла ягоны абшар надвая. У паўночнай частцы брала свой выток рака [[Вяльля]]. Гэтая мясцовасьць ўяўляла шырокія, ня вельмі ўрадлівыя раўніны. Паўднёва-заходняя частка ваяводзтва ([[Мазырскі павет]]) ляжала ў [[Палесьсе|Палесьсі]].
Радок 115:
У [[Сэнат|Сэнаце]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] Менскае ваяводзтва мела двух прадстаўнікоў — [[ваявода|ваяводу]] і [[кашталян]]а. Згодна зь [[Люблінская унія|Люблінскай уніяй]] ([[1569]]) ваявода менскі паводле значнасьці займаў месца па [[ваяводы паморскія|паморскім]] і перад [[ваяводы інфлянцкія|інфлянцкім]], кашталян — па [[кашталяны гданскія|гданскім]] і перад [[кашталяны інфлянцкія|інфлянцкім]]<ref name="sgkp5"/>.
 
Па ўвядзеньні ў [[1776]] року ваяводскіхваяводзкіх мундзіраў, паслы Менскага і Мазырскага паветаў апраналіся ідэнтычна смаленскім — у малінавыя («кармазыновыя») [[кунтуш]]ы зь цёмна-сінімі («гранатовымі») адваротамі, пад імі насілі цёмна-сінія [[жупан]]ы. Паслы Рэчыцкага павету насілі белая жупаны і такія ж адвароты.
 
== Заўвагі ==