Танк: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Міжваенны пэрыяд: +нутраны спасыл |
д артаграфія, вікіфікацыя using AWB |
||
Радок 2:
'''Танк''' ({{Мова-en|Tank}}) — [[Браня|браніраваная]] баявая машына на гусенічнай хадзе, прызначана для выкарыстаньня ў пярэдняй лініі [[фронт]]у. Спалучае ў сабе [[мабільнасьць]] і абарончыя магчымасьці. [[Агнявая моц]] звычайна забясьпечваецца буйнакалібарным [[гармата|гарматным узбраеньнем]], якое месьціцца на вежы танка, а таксама другаснымі [[кулямётам]]і, у той час як цяжкія дасьпехі й усюдыходная мабільнасьць забясьпечваюць абарону танка й ягонага экіпажу, што дазваляе выконваць усе асноўныя задачы [[бранятанкавыя войскі|бранятанкавых войска]]ў у баі<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Tank#CITEREFvon_Senger_und_Etterlin1960 Von Senger and Etterlin (1960)], The World's Armored Fighting Vehicles, p.9.</ref>.
Танкі былі распрацаваны й
Паміж сусьветнымі войнамі танкі актыўна паляпшаліся. Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] яны зрабіліся важнай часткай вайсковых фармаваньняў і захоўваюцца ў такой якасьці й па гэты дзень. У часы Другой сусьветнай вайны [[СССР]] распрацаваў [[Т-34]], адзін зь лепшых танкаў у эксплюатацыі на працягу ўсёй вайны. [[Плян Барбароса|Нямецкі плян захопу]] тэрыторыі СССР базаваўся на стратэгіі, якая абапіралася на масавае выкарыстаньне танкаў пры падтрымцы з боку [[артылерыя|артылерыі]] й [[авіяцыя|авіяцыі]], каб прарваць фронт праціўніка й выклікаць поўны ягоны крах.
Радок 11:
=== Зьяўленьне танкаў ===
[[Файл:Tanks of WWI.ogg|міні|270пкс|справа|Фільм пра танк, створаны падчас Першай сусьветнай вайны]]
Сваім зьяўленьнем танкі абавязаны [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]]<ref>[http://www.spec-tehnica.ru/articles/articles_462.html «Урокі танкабудаваньня. Першае пакаленьне танкаў»]. Сучаснае машынабудаваньне {{ref-ru}}</ref>. Пасьля адносна кароткага пачатковага манэўранага этапу баявых дзеяньняў на франтах ўсталявалася раўнавага, гэтак званая «[[Акопная вайна]]». Глыбока эшалянаваную лінію абароны праціўнікаў было складана прарваць. Звычайны спосаб падрыхтаваць наступ і
Яшчэ адным фактарам, якія ператварылі манэўраную вайну ў пазыцыйную, зьяўлялася тое, што нават доўгая [[артпадрыхтоўка]] не магла цалкам зьнішчыць усе драцяныя загароды й [[кулямётнае гняздо|кулямётныя гнёзды]], якія затым моцна скоўвалі дзеяньні [[пяхота|пяхоты]]. У выніку ўзьнікла думка пра прынцыпова новы транспартны сродак з высокай праходнасьцю, дамагчыся якой можна было толькі з дапамогай выкарыстаньня [[гусенічнае шасі|гусенічнага шасі]], вялікай агнявой моццу й добрай абароненасьцю, хоць бы супраць кулямётнага й ружэйнага агню. Такі транспартны сродак мог бы з высокай хуткасьцю пераадольваць лінію фронту й
[[Файл:British Mark V-star Tank.jpg|міні|270пкс|справа|Брытанскі танк [[Марк V]]]]
Рашэньне пра пабудову танкаў было прынята ў [[1915]] годзе практычна адначасова ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]<ref>[http://nvo.ng.ru/history/2006-06-09/7_tank.html «Першыя танкі: шлях у тупік»]. Незалежны вайсковы агляд. {{ref-ru}}</ref>, [[Францыя|Францыі]] й [[Расейская імпэрыя|Расеі]]<ref>[http://www.waronline.org/write/his-magesty-tank/chapter5.html «Расейскі тып танка»]. www.waronline.org</ref>. Канчаткова первая ангельская мадэль танка была гатовая ў [[1916]] годзе, калі прайшла ўсе выпрабаваньні, і першы заказ на 100 машын паступіў у вытворчасьць. Гэта быў танк [[Mark I]] — даволі недасканалая баявая машына, якая выпускалася ў двух мадыфікацыях — «самец» (з гарматным узбраеньнем ў бакавых [[спансон]]ах) і «самка» (толькі з кулямётным узбраеньнем). Неўзабаве высьветлілася нізкая эфэктыўнасьць<ref>[http://armor.kiev.ua/Battle/WWII/tanktank2/ «Бой танкаў з танкамі»]. Падпалкоўнік Г. Клейн (Воениздат НКО СССР, 1942) {{ref-ru}}</ref> кулямётных «самак», якія не маглі змагацца з [[бранятэхніка]]й праціўніка й зь цяжкасьцю зьнішчалі агнявыя кропкі. Тады была выпушчаная абмежаваная сэрыя «самак», у якіх у левым спансоне па-ранейшаму быў [[кулямёт]], а ў правым — [[гармата]]. Жаўнеры тут жа трапна ахрысьцілі іх «гермафрадытамі».
Першыя танкі былі выкарыстаны ангельскай арміяй супраць нямецкай войскаў [[15 верасьня]] [[1916]] году ў [[Францыя|Францыі]], на рацэ [[Сомэ (рака)|Сомэ]]. У ходзе бою высьветлілася, што канструкцыя танка недастаткова адпрацавана — з 49 танкаў, якія ангельцы падрыхтавалі для нападу, на зыходныя пазыцыі вылучылася толькі 32, бо 17 танкаў выйшлі з ладу з-за непаладак, а з гэтых танкаў, якія распачалі атаку, 5 затрымалася
Галоўныя хаўрусьнікі ангельцаў на заходнім фронце, [[французы]], здолелі распрацаваць і
У [[Расейская імпэрыя|Расеі]] аднымі зь першых былі створаны [[танк Парахоўшчыкава]] («Расейкі ўсюдыход») й [[Цар-танк|колавы танк Лебядзенка]]. Кожны зь іх быў выраблены толькі ў адным экзэмпляры, што тлумачыцца альбо непрактычнай канструкцыяй, альбо «коснасьцю царскага ўрада». У расейскай арміі ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] ня было ні айчынных, ні імпартных танкаў. Падчас [[Грамадзянская вайна ў Расеі|Грамадзянскай вайны]] [[Белая армія]] выкарыстоўвала танкі, якія яна атрымлівала ад краінаў [[Антанта|Антанты]] ў невялікіх колькасьцях. Адзін з захопленых [[Чырвоная армія|чырвонаармейцамі]] танкаў [[Рэно FT-17]] увесну [[1919]] году быў пасланы ў [[Масква|Маскву]], разабраны й дасьледаваны. Такім чынам, праблема стварэньня расейскага танка была вырашана стварэньнем [[танк М|танкаў тыпу М]] на аснове канструкцыі францускага Рэно FT-17. Першы з танкаў тыпу М атрымаў імя «Змагар за свабоду таварышч Ленін». На працягу [[1920]]—[[1921]] гадоў было выраблена 15 танкаў. Увесну [[1921]] году ў сувязі з заканчэньнем Грамадзянскай вайны й інтэрвенцыі праект быў згорнуты. У баявых дзеяньнях гэтыя танкі больш не ўдзельнічалі, іх выкарыстоўвалі ў [[калгас]]ах як [[трактар]]ы й на вайсковых парадах.
Радок 26:
=== Міжваенны пэрыяд ===
[[Файл:Hotchkiss H-39.jpg|міні|240пкс|зьлева|Францускі танк Hotchkiss H-39]]
У пэрыяд паміж сусьветнымі войнамі ў распрацоўку канструкцый танкаў ўключыліся й іншыя дзяржавы, акрамя [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Францыя|Францыі]] й [[Нямеччына|Нямеччыны]]. У гэты ж час, калі генэральныя штабы й
У міжваенны пэрыяд танкабудаўнікі й вайскоўцы яшчэ не прыйшлі да адзінага меркаваньня пра аптымальную тактыку прымяненьня танкаў і прынцыпаў будаваньня іхных канструкцыяў,
[[Файл:Bt7 6.jpg|міні|240пкс|справа|БТ-7 з танкавым дэсантам]]
Беспэрспэктыўнымі апынуліся й маларухомыя шматвежавыя гіганты, якія мелі некалькі рознакаліберныя гарматы й кулямёты, як то францускі 70-тонны [[Char 2C]] і савецкі 50-тонны [[Т-35]]. Такая схема запатрабавала празьмернага павелічэньня экіпажа (да 10-12 чалавек), што вяло да цяжкасьцей цэнтралізаванага кіраваньня агнём у баявой абстаноўцы. Вялікія памеры, асабліва даўжыня й вышыня, вабілі за сабой дэмаскіроўку й, як
=== Другая сусьветная вайна ===
[[Другая сусьветная вайна]] паўплывала на прагрэс у танкабудаўніцтве. Усяго за шэсьць гадоў танкі ў сваім прагрэсе
У ходзе Другой сусьветнай вайны нямецкая школа зрабіла ўпор на павелічэньне браніраваньня й даўжыні гармат, паляпшэньне прыбораў назіраньня, уключаючы інфрачырвоныя прыборы начнога бачаньня, у той час як савецкая школа брала пераважна тэхналягічнасьцю й масавасьцю вытворчасьці, уносячы сур’ёзныя зьмены
Асабліва неспрыяльным для [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]] было суадносіны бранятанкавых стратаў у пачатковы пэрыяд [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] з чэрвеня па лістапад [[1941]] году й у пераломнай [[Курская бітва|Курскай бітве]].
Радок 53:
== Кантсрукцыя ==
=== Кампаноўка ===
[[Файл:Tank Schema2.png|міні|340пкс|справа|Элемэнты сучаснага танка клясычнай кампаноўкі:<br />'''1''':[[Гусенічны рухальнік]]. '''2''':[[Танкавая гармата]],'''3''':абарона гусеніц,'''4''':батарэя дымавых гранат (можа адсутнічаць ці быць заменена),'''5''': [[вежа (танкавая)|вежа]],'''6''':маторнае аддзяленьне,'''7''':адзін
У наш час пераважная большасьць танкаў створана па так званай клясычнай кампанавальнай схеме, асноўнымі прыкметамі якой зьяўляюцца ўсталёўка асноўнага ўзбраеньня (гарматы) у вежы (круцельнай на 360°) і задняе разьмяшчэньне маторна-
=== Рухавік танка ===
На раньніх этапах разьвіцьця танкабудаваньня звычайна выкарыстоўваўся
Магутнасьць, надзейнасьць і іншыя парамэтры танкавых рухавікоў стала расьлі й паляпшаліся. Калі на раньніх мадэлях здавольваліся фактычна аўтамабільнымі маторамі, то з ростам масы танкаў у [[1920-я|1920]]—[[1940-я|1940-х]] гады атрымалі распаўсюджваньне адаптаваныя авіяцыйныя маторы, а пазьней
== Крыніцы ==
|