Сьцяпан Некрашэвіч: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
commons
W (гутаркі | унёсак)
д +2 спасылкі
Радок 1:
{{Навуковец
|Імя = Сьцяпан Некрашэвіч
|Арыгінал імя = Сьцяпан Міхайлавіч Некрашэвіч
|Фота = Сцяпан Некрашэвіч.jpg
|Шырыня =
|Подпіс =
|Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|8|5|1883|0|1}}
|Месца нараджэньня = [[Данілаўка (Сьветлагорскі раён)Данілоўка|Данілаўка]], [[Бабруйскі павет]] [[Менская губэрня]], [[Паўночна-Заходні край]], [[Расейская Імпэрыя]]
|Дата сьмерці = {{Памёр|20|12|1937}}
|Месца сьмерці = [[Менск]], [[БССРБеларуская ССР]], [[СССР]]
|Грамадзянства = [[Беларуская Народная Рэспубліка|БНР]]
|Навуковая сфэра = [[Мовазнаўства]]
|Месца працы = Дырэктар Інстытуту мовазнаўства [[НАНБеларуская Беларусі|Беларускай Акадэмііакадэмія навук]], яе (віцэ-прэзыдэнт; дырэктар Інстытуту мовазнаўства)
|Альма-матэр = [[Віленскі настаўніцкі інстытут]]<ref>У [[1914]] г. далучаны да Самарскага настаўніцкага інстытуту, цяпер — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Паволжская дзяржаўная сацыяльна-гуманітарная акадэмія||ru|Поволжская государственная социально-гуманитарная академия}}, г. [[Самара]], [[Расія]]. Гл.: [http://www.pgsga.ru/history/history.php| ПГСГА. История. {{ref-ru}}]</ref>
|Навуковы кіраўнік = [[Яўхім Карскі]]
|Знакамітыя вучні =
|Вядомы як = Арганізатар [[Інбелкульт|Інстытуту беларускай культуры]], цяпер [[НАН Беларусі]]
|Узнагароды і прэміі =
|Сайт =
Радок 35:
|Колер загалоўку =
}}
'''Сьцяпан Міхайлавіч Некрашэвіч''' ([[8 траўня]] [[1883]],; [[фальварак]] [[Данілаўка (Сьветлагорскі раён)|Данілаўка]] [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павету]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]<ref>Цяпер —цяпер [[вёска]] [[Данілоўка]], [[Краснаўскі сельсавет (Сьветлагорскі раён)|Краснаўскага сельсавету]] [[Сьветлагорскі раён|Сьветлагорскага раёну]], [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]], [[Беларусь]]</ref> — [[201937; сьнежня]]Менск, [[1937]]цяпер Беларусь) — беларускі навуковец і грамадзкі дзяяч, ініцыятар стварэньня і першы старшыня [[Інстытут беларускай культуры|Інстытуту беларускай культуры]]<ref>Цяпер — [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]]</ref>, акадэмік ([[1928]]) і віцэ-прэзыдэнт [[Беларуская акадэмія навук|Беларускай акадэміі навук]] (БелАН), дырэктар Інстытуту мовазнаўства БелАН.
 
== Біяграфія ==
 
=== Пэрыяд да 1920 [[рок (год)|року]] ===
С. Некрашэвіч паходзіўПаходзіў са [[шляхта|шляхецкага]] роду Некрашэвічаў ([[герб]]у «Любіч»), фальваркам якіх была Данілоўка (Данілаўка)<ref>Daniłowka // {{літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/900 900].</ref>. Пачатковую адукацыю атрымаў у сям’і. У [[1908]] скончыў настаўніцкую сэмінарыю ў [[места|м.]] [[Панявеж]] ([[ЛетуваКовенская губэрня]]), у [[1913]] — [[Віленскі настаўніцкі інстытут ([[Вільня]]). Працаваў у школе «Таварыства цьвярозасьці» ў [[Цельшынскі павет|Цельшынскім павеце]] [[Ковенскай губэрня|Ковенскай губэрні]].
 
З [[1914]] падчас [[Першая сусьветная вайна|1-й сусьветнай вайны]] — на [[Румынія|Румынскім]] фронце. Пасьля [[Лютаўская рэвалюцыя|Лютаўскай рэвалюцыі]] [[1917]] абраны ў армейскі камітэт 6-ай арміі. Уваходзіў у партыю [[Беларуская Сацыялістычнаясацыялістычная Грамадаграмада|Беларускую сацыялістычную грамаду]], затым — адзін з кіраўнікоў [[Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянэраў|Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянэраў]].
 
З восені [[1917]] — у месьце [[Адэса]] ([[Украіна]]). Загаднік беларускай сэкцыі пры губэрнскім аддзеле народнай асьветы, у выніку працы якой у Адэсе напачатку [[1918]] навучальнага [[рок (год)|року]] былі адкрытыя 30 пачатковых беларускіх школ і мяшаная беларуская [[гімназія]] ў складзе першых чатырох клясаў (навучаліся дзеці ўцекачоў з прыфрантавых тэрыторыяў Беларусі).
 
Пасьля абвяшчэньня [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]] ў 1918 — прадстаўнік яе ўрада на Поўдні Ўкраіны і ў зносінах з [[Францыя|францускім]] камандаваньнем Антанты. Быў прыхільнікам фармаваньня беларускай арміі для барацьбы з бальшавікамі. Старшыня Беларускага нацыянальнага цэнтру, які быў створаны [[13 студзеня]] [[1919]]. Адначасова вучыўся ў Адэскім вышэйшым міжнародным інстытуце.
Радок 51:
З [[1920]] — у [[Менск]]у. Працаваў у Народным камісарыяце асьветы [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]: загаднік літаратурна-выдавецкага аддзелу, старшыня навукова-[[тэрміналёгія|тэрміналягічнай]] камісіі, намесьнік старшыні Акадэмічнага цэнтру, намесьнік старшыні Галоўнага кіраваньня прафэсійнай асьветы і інш.
 
У [[студзень|студзені]] [[1921]] на сходзе працаўнікоў асьветы і культуры прапанаваў у дакладзе стварыць інстытут, які займаўся б вывучэньнем беларускай культуры. Удзельнічаў у арганізацыі Інстытута беларускай культуры (Інбелкульт), у [[1922]]—[[1925]] — яго першы старшыня, у [[1926]]—[[1928]] — старшыня Аддзелу гуманітарных навук і старшыня слоўнікавай камісіі Інбелкульту. Адначасова ў [[1923]]—[[1925]] — выкладнік [[беларусазнаўства]] на мэдычным факультэце, з [[1927]] — дацэнт пэдагагічнага факультэту [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]].
 
З пачатку [[1925]] да ліпеня [[1926]] — на падвышэньні [[мовазнаўства|мовазнаўчай]] кваліфікацыі ў Навукова-досьленым інстытуце [[мова|мовы]] і літаратуры пры [[Санкт-Пецярбург|Ленінградзкім]] унівэрсытэце ([[Расея]]), працаваў пад кіраўніцтвам [[Яўхім Карскі|Я. Карскага]].
 
Уваходзіў ва ўрадавую камісію па рэарганізацыі Інбелкульта ў Акадэмію навук. З [[1928]] — акадэмік, віцэ-прэзыдэнт Беларускай Акадэміі навук (БелАН), адначасова з [[1929]] — дырэктар Інстытуту мовазнаўства БелАН, старшыня камісіі па ўкладаньні слоўніка жывой [[беларуская мова|беларускай мовы]], старшыня правапіснай і асьпіранцкай камісіяў. З [[1 студзеня]] [[1928]] — старшыня Галоўнавукі пры Народным камісарыяце асьветы БССР. У [[1927]]—[[1931]] быў абраны ў [[Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР]].
 
[[21 ліпеня]] [[1930]] г. арыштаваны Дзяржаўным палітычным упраўленьнем (ДПУ) БССР па справе «[[Саюз вызваленьня Беларусі|Саюза вызваленьня Беларусі]]». [[6 сьнежня]] [[Савет народных камісараў БССР]] на патрабаваньне бюро Цэнтральнага камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі]] пазбавіў Ластоўскага званьня акадэміка<ref>{{Кніга|аўтар=[[Мікалай Галадзед]].|частка=Пастанова Савета Народных Камісараў БССР ад 6 снежня 1930 г. аб пазбаўленні годнасці акадэмікаў|загаловак=На крутым павароце|арыгінал=|спасылка=|адказны=[[Расьціслаў Платонаў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларускі навукова-дасьледчы інстытут дакумэнтазнаўства і архіўнай справы|БелНДІДАС]]|год=1999|том=|старонкі=298|старонак=385|сэрыя=|isbn=985-6099-48-x|наклад=100}}</ref><ref>{{Кніга|аўтар=[[Канстантын Гей]].|частка=Рэзалюцыя бюро ЦК КП(б)Б ад 6 снежня 1930 г. аб кампаніі пратэсту ў сувязі са справай нацдэмаў|загаловак=На крутым павароце|арыгінал=|спасылка=|адказны=Расьціслаў Платонаў|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[БелНДІДАС]]|год=1999|том=|старонкі=297-298|старонак=385|сэрыя=|isbn=985-6099-48-x|наклад=100}}</ref>. [[10 красавіка]] [[1931]] пастановай калегіі Аб’яднанага ДПУ [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] прыгавораны да 5 [[рок (год)|рокаў]] высылкі ў места [[Сарапул]] ([[Удмуртыя]], [[Расея]]); у [[1936]] тэрмін высылкі прадоўжаны на 2 рокі. Працаваў плянавіком-эканамістам каапэратыўна-прамысловай арцелі інвалідаў, затым — бухгальтарам канторы «Нарыхтзерне» ({{мова-ru|«Зоготзерно»}}). Паўторна арыштаваны ў [[лістапад]]зе [[1937]], дастаўлены ў Менск, [[19 сьнежня]] [[1937]] Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда БССР прыгавораны да расстрэлу.
 
Рэабілітаваны па 2-м прысудзе Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР [[12 кастрычніка]] [[1957]], адноўлены ў званьні акадэміка ў [[1978]], рэабілітаваны па 1-м прысудзе ў закрытым пасяджэньні Судовай калегіі Вярхоўнага суда БССР [[10 чэрвеня]] [[1988]].