Француская рэвалюцыя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →‎Кароль і Рэвалюцыя: пунктуацыя, артаграфія
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
д Typo fixing using AWB
Радок 9:
Сацыяльная гіерархія была заснаваная на падзеле на саслоўі, падаткі паміж якімі разьмяркоўваліся няроўна. Апроч таго яны ня мелі роўнасьці ў доступе да правасудзьдзя, сутыкаліся з дыскрымінацыяй на вайсковай службе. Існавала два прывілеяваных саслоўі: [[шляхта]] і [[духавенства]]. «[[Трэцяе саслоўе]]» гэта назва саслоўя (стана), якое ахоплівала астатняе насельніцтва і не было прывілеяваным.
 
Падаткі былі разьмеркаваныя так, што іх плаціла толькі трэцяе саслоўе. Яго становішча моцна адрозьнівалася ў залежнасьці ад канкрэтных правінцыяў і гарадоў. Усеагульнае узбагачэньнеўзбагачэньне размывае межы паміж шляхтай і Трэцім саслоўем, якое ахоплівае гандлёвую і фінансавую [[буржуазія|буржуазію]], заможнае сялянства, якія таксама могуць даць адукацыю сваім дзецям. Буржуазія імкнецца займаць таксама атрымаць пасады ў дзяржаўнай сыстэме.
 
=== Супраціў абсалютысцкай манархіі ===
[[Файл:Louis xvi.jpg|міні|200пкс|Людовік XVI]]
У [[1780-я|1780-х]] гадах [[Францыя]] была [[абсалютызм|абсалютысцкай манархіяй]], якая абапіралася на бюракратычную цэнтралізацыю і рэгулярнае войска. Кароль меў уладу «ад Бога», але традыцыйна, манарх захоўваў прывілеі за [[шляхта|шляхтай]]й і [[духавенствам]].
 
Філязофія [[Эпоха Асьветніцтва|Эпохі Асьветніцтва]] распаўсюджвалася ў вышэйшых слаях грамадзтва, сярод буржуазіі і шляхты. Абсалютызму "па-француску" процістаўлялася ангельская манархія, улада якой абмяжоўвалася парлямэнтам, а вярхоўная ўлада, згодна з новымі філязофскімі поглядамі Эпохі Асьветніцтва, належала нацыі.
Прывілеяваны стан таксама выступіў супраць каралеўскай улады, абсалютызм якой пазбавіў яго традыцыйных прывілеяў. Парлямэнты (двары ў часы Старога Рэжыму) у час прыняцьця законаў карыстаюцца сваім традыцыйным правам крытыкаваць каралеўскую ўладу. Хоць яны і рабілі гэта каб захаваць свае прывілеі, на думку грамадзтва яны заступаліся за народ.
 
Шляхта марыла, каб вярнуцца да уладыўлады, ад якой яна была адхіленая пры [[Людовік XIV|Людовіку XIV]]. Гэтае імкненьне зьвязанае і зь яе эканамічным становішчам. Шляхта ня мае права на многія віды гаспадарчай дзейнасьці, бо баіцца страціць шляхецкую годнасьць і яе спажывецкія магчымасьці зьмяншаюцца. Шляхта патрабуе вяртаньня свамх старых фэўдальных прывілеяў, што вельмі раздражняе сялянства, якое падтрымлівае адмену [[фэўдальнае права|фэўдальнага права]]. Але ж большая частка французаў не чакала Рэвалюцыі ды скасаваньня манархіі. Нават у 1789 годзе [[кароль]] лічыцца "бацькам французаў", якога любяць і паважаюць. У 1789 пачынаюцца дзяржаўныя рэформы.
 
=== Правал палітычных рэформаў ===
[[Людовік XV]] і [[Людовік XVI]] ўсьведамлялі неабходнасьць зьменаў у палітычным жыцьці, але неня мелі аўтарытэту свайго папярэдніка, [[Людовік XIV|Людовіка XIV]], каб ажыцьцявіць неабходныя зьмены.
 
* Людовік XV пачынае юрыдычную рэформу, якая была спыненая Людовікам XVI пад націскам парлямэнту.
Радок 33:
Скліканьне Генэральных Штатаў дало надзею францускаму грамадзтву. Сяляне спадзяваліся на падвышэньне ўзроўню жыцьця і частковае ці поўнае скасаваньне фэўдальнага права. Буржуазія марыць аб роўнасьці правоў і [[парлямэнцкая манархія|парлямэнцкай манархіі]]. Яны спадзяюцца на падтрымку пэўнай часткі шляхты і духавенства. Гэтым тлумачыцца палітычная актыўнасьць у час выбараў у дэпутаты Генэральных Штатаў.
 
Зазвычай, кожны стан выбірае аднолькавую колькасьць дэпутатаў. Дэпутаты кожнага стану, збіраюццазьбіраюцца на нараду і потым галасуюць. Вынік галасаваньня кожнага стану лічыўся за адзін голас. Гэта быў прынцып галасаваньня па стану. Дастаткова было б, каб прывілеяваныя станы галасавалі за падтрымку сваіх прывілеяў, каб Трэці стан апынуўся ў меншасьці. Каб колькасьць дэпутатаў адпавядала вазе Трэцяга стану ў грамадзтве, яны прадстаўнікі гэтага саслоўя прапанавалі падвоіць колькасьць дэпутатаў ад трэцяга саслоўя, а таксама і перайсьці да прыняцьця рашэньняў на падставе галасаваньня дэпутатаў, а не станаў. Людовік XVI пагадзіўся падвоіць колькасьць дэпутатаў для Трэцяга стану, але зацягнуў рашэньне адносна галасаваньня ўсіх дэпутатаў.
 
==== Дэпутаты Трэцяга стану супраць караля ====
[[Файл:Le_Serment_du_Jeu_de_paumeLe Serment du Jeu de paume.jpg|міні|350пкс|[[Клятва ў залі для гульні ў мяч]]]]
[[1 траўня]] [[1789]] году дэпутаты сабраліся ў Вэрсалі. Дэпутаты ад духавенства і шляхты былі прынятыя вельмі шчодра, але не дэпутаты Трэцяга стану.
[[5 траўня]] кароль адкрывае Генэральныя Штаты але яго прамова накіраваная супраць новаўвядзеньняў. [[Нэкер]] выступае на працягу 3 гадзінаў, але закранае толькі фінансавыя пытаньні. Пытаньня пра палітычныя рэформы не ўздымалася. Прывілеяваныя станы падтрымліваюць галасаваньне па саслоўях, але Трэці стан пачынае супраціўляцца і адмаўляецца далучыцца да апошніх. ПасляПасьля спрэчкі на працяг месяца, Трэці стан прымае рашэньне кантраляваць дэпутацкую ўладу. [[13 чэрвеня]] да іх далучаюцца тры кюрэ, а 16-га іх ужо дзесяць.
 
[[17 чэрвеня]] [[1789]] году Генэральныя Штаты, па прапанове абата Сіе даюць сабе назву «Генэральная Асамблея». [[19 чэрвеня]], духавенства далучаецца да Трэцяга стану, каб таксама кантраляваць уладу. [[20 чэрвеня]], кароль зачыняе залю Мэню, месца сходаў Трэцяга стану, і дэпутаты ад гэтага стану пераходзяць у залю для гульні ў мяч. Тут, яны прамаўляюць «клятву ў залі для гульні ў мяч» і дамаўляюцца не разыходзіцца да таго, пакуль неня будзе створаны пісьмова праект Канстытуцыі. [[23 чэрвеня]], Людовік XVI прапануе, каб тры станы зьбіраліся ў розных залях, вышэйшае духавенства з шляхтай падпарадкоўваюцца. Але дэпутаты Трэцяга стану адмаўляюцца.
 
[[Байі]]: - «Я мару, каб уся аб’яднаная нацыя больш нікому не падпарадкоўвалася». [[Мірабо]]: — «Адкажыце тым, хто вас паслаў, што мы тут па жаданьню народа і толькі гарматы могуць выгнаць нас адсюль». Гэтае супраціўленьне, падтрыманае 50 шляхціцамі і духавенствам, прымушае караля адмовіцца ад забароны і ён дазваляе спрачацца ў агульнай зале ўсім станам. [[9 ліпеня]] асамблея працягвае сваю працу ўжо пад назвай [[Нацыянальная Асамблея]]. Многія дэпутаты баяцца гэтых дзеяньняў і сыходзяць. А Асамблея заяўляе, што яе мандат зараз зьяўляецца мандатам, дадзеным ня кожным выбраным дэпутатам, але ўсёй Нацыяй.
 
=== Лета 1789 году ===
Радок 51:
===== Першы дзень рэвалюцыі =====
[[Файл:Prise de la Bastille.jpg|300пкс|міні|Узяцьце Бастыліі 14 ліпеня 1789]]
Занепакоенасьць расьце. Раніцай [[14 ліпеня]] [[1789]] парыжане ідуць па зброю. Яны захапілі збройню [[Дом Інвалідаў|Дома Інвалідаў]] (там яны знайшлі толькі зброю, бяз пораху). У пошуках пораху яны ідуць у [[Бастылія|Бастылію]], дзе сустракаюць астатніх паўстанцаў, якія збіралісязьбіраліся з раніцы каля крэпасьці [[Прадмесьце Сьвятога Антонія|Прадмесьця Сьвятога Антонія]].
 
У ліпені [[1789]] году ў турме было некалькі арыштаваных па артыкулах агульнага права, чатыры фальшываманэтчыкі, два вар’яты ды злачынца, што чыніў сэксуальныя злачынствы. Іх вартавалі 80 інвалідаў і 30 швайцарцаў. Вялізны натоўп рухаецца да Бастыліі: губэрнатар, маркіз [[Бэрнар дэ Лянэ]] хоча супраціўляцца, але атрымлівае загад з мэрыі і пускае натоўп у турму. Потым ён зьмяняе сваё рашэньне і загадвае страляць. '''Вынік:''' больш за 100 забітых. Узбунтаваныя салдаты прыцягваюць гарматы, захопленыя ў Доме Інвалідаў, і губернатаргубэрнатар вымушаны здацца. Пасьля бою, натоўп пераможцаў вядзе Ланэ да плошчы, дзе яму адцінаць галаву. Зь яго галавой на піке, ўсе рухаюцца да Пале-Раяль ({{мова-fr|Palais-Royal|скарочана}}).
 
===== Пасьля перамогі =====
Пачынаецца руйнаваньне Бастыліі, Людовік XVI пад націскам парыжанаў здаецца і прыходзіць у асамблею, каб паведаміць аб вывадзе войскаў, якія асаджаюць Парыж. Ён вяртае да ўлады Нэкера і астатніх выгнаных міністраў. У гарадзкой ратушы Парыжа Сіліван Байі, прэзыдэнт Нацыянальнай Асамблеі быў прызначаны мэрам Парыжа, а ўся старая адміністрацыя ўцякла. Ляфает быў прызначаны Галоўным вайсковым начальнікам Нацыянальнай гвардыі. Так усталёўваецца новая муніцыпальная ўлада, якую Людовік XVI прызнае. Ён прыехаў для гэтага ў Парыж, дзе Байі падарыў яму кукарду зь сінім і чырвоным колерам (колеры горадагораду Парыжа). Людовік чапляе яе на свой капялюш, аб'ядноўваючы такім чынам гэтыя колеры ззь белым колерам манархіі.
 
Цяжкасьці з харчаваньнем і адмова [[Людовік XVI|Людовіка XVI]] ануляваць дэклярацыю і дэкрэты 4 і 26 жніўня выклікалі незадаволенасьць народу Парыжу (5 і 6 кастрычніка [[1789]]). Марш жанчын прымусіў каралеўскую сям’ю вярнуцца ў [[Парыж]] пакінуўшы сымбаль абсалютызму — [[Вэрсальскі палац|Вэрсаль]]. Два асабістыя ахоўнікі караля былі забітыя і іх галовы начэпленыя на пікі. З гэтага моманту, кароль і Нацыянальны сход застаюцца ў Парыжы пад наглядам жыхароў і пагрозай новага паўстаньня.
 
==== Вялізны Жах у францускіх вёсках ====
У правінцыях ад [[20 ліпеня]] [[1789]] году да [[6 жніўня]] [[1789]] году ўва ўсіх вёсках адбываецца гэтак званы «[[Вялікі Жах]]». Селяне баяліся, каб іх не абабралі разбойнікі-паўстанцы і калі біў набат сяляне бралі вілы, косы і іншыя прылады прыгодныя да абароны. Калі пагрозы не было, яны рухаліся да гаспадара і патрабавалі ад іх паперы на сваю гаспадарку. Аднак многія гаспадары адказвалі сілай і іхныя замкі спальвалі. Каб спыніць гэтыя хваляваньні Асамблея [[4 жніўня]] забараніла ўсе прывілеі, фэадальныя правы, падатковыя розніцырозьніцы, што азначала канец Старога Парадку. Але дэпутаты самі зьяўляліся гаспадарамі зямель і замкаў, і, такім чынам, наступныя законы былі накіраваны на тое, каб не зрабіць селяніна незалежным, а каб толькі ён змог адкупіцца. [[26 жніўня]] была падпісана [[Дэклярацыя правоў чалавека і грамадзяніна]]: гарантыя свабоды індывіда, сакралізацыя маёнткаў і падзел каралеўскай улады.
 
===== Парыж зноў сталіца =====
Радок 73:
 
===== Адміністрацыйная рэарганізацыя =====
Перш за ўсё Асамблея пачала свае рэформы з Адміністрацыйнай рэарганізацыі. Пры [[Стары Рэжым|Старым Рэжыме]] адміністрацыя мела дужа складаную структуру. Улада няроўна дзялілася і зьмешвалася паміж правінцыямі, эпархіямі, парлямэнтамі, таму дэпутаты Асамблеі спрабавалі іх спрасціцьспрасьціць. [[14 сьнежня]] былі выдадзены законы пра стварэньне муніцыпалітэтаў. Са студзеня [[1790]] году кожная камуна самастойна арганізоўвала свае муніцыпальныя выбары (першыя рэвалюцыйныя выбары). Законам [[22 сьнежня]] былм створаны дэпартамэнты, якія зьяўляліся адзінкамі ўлады разам з адміністрацыйнай, юрыдычнай і так сама і рэлігійнай уладай. Самі дэпартамэнты падзяляліся на акругі, кантоны і камуны. Кожны кіраўнік не назначаецца, але абіраецца народам.
 
===== Эканамічныя свабоды =====
У час Старога Рэжыму, эканамічная дзейнасьць знаходзілася пад кантролем уладаў, што прывяло да абмежаванага ліку вытворцаў. Усе перашкоды былі зьвязаны зь земляробскім рамяством альбо індустрыяльнай дзейнасьцю. З-за бязверыцыбязьверыцы ў прафэсійныя аб’яднаньні быў складзены [[закон Шапёліе]], які быў падпісаны [[14 чэрвеня]] [[1791]] году. Гэты закон вельмі вядомы ў працоўным сьвеце, бо ён забараняў сындыкаты і [[страйк]]і. працоўныя на працягу амаль што аднаго стагодзьдзя ня мелі магчымасьці абараняць свае права.
 
===== Рэлігійнае пытаннепытаньне =====
[[11 жніўня]] [[1789]] году была скасавана без выплаты кампэнсацыі [[дзесяціна]], якая пазбаўляла такім чынам духавенства ад часткі даходу. [[2 лістапада]] [[1789]] году паводле прапановы біскупа з Атуна ўсе маёмасьці духавенства былі перададзены Нацыі, каб адквітацца з публічным доўгам. Гэтыя дзяржаўныя маёмасьці былі распраданы на пакрыцьцё дзяржаўнага дэфіцыту. Нацыяналізацыя маёмасьці духавенства прымусілі Асамблею шукаць адказ на пытаньне аб фінансаваньні духавенства. Рэлігійнае пытаньне ўзмацніла незадаволенасьць народу, расчараванага Рэвалюцыяй. Гэта пагоршыла адносіны паміж [[пратэстанты|пратэстантамі]] і [[каталік|каталікамі]]амі і прывяло да канфлікту на поўдні Францыі.
 
==== Кароль і Рэвалюцыя ====
[[14 ліпеня]] [[1790]] году пасьля захопу Бастыліі на [[Марсава поле (Парыж)|Марсавым поле]] адзначалася Сьвята ФедэрацыіФэдэрацыі. [[Маркіз дэ Ляфает]] прымаў у ім удзел на баку караля і каралевы. У гэты момант нацыянальнага аб’яднаньня кароль прымаў прысягу на толькі што надрукаванай Канстытуцыі. Для назіральнікаў таго часу можа здавацца, што Людовік XVI прыняў зьмены, прынесеныя Рэвалюцыяй [[1789]] году, але гэта ня так. Кароль лявіраваў, каб утрымаць самастойнасьць і вярнуць страчаную уладуўладу. Няўдалы ўцёк [[20 чэрвеня|20]] і [[21 чэрвеня]] [[1791]] году адкрываў варожасьць караля да праекту [[1789]] году. Парыскія радыкал-патрыёты бачылі уў гэтым учынку здраду караля і жадалі, каб ён адмовіўся ад улады. Дэпутаты, выступаючыя за падтрымку канстытуцыйнай манархіі, у тым ліку Ляфает і Баі, арганізавалі выкраданьне караля і ўсталявалі ваеннае заканадаўства, якое забараняла страйкі. Але людзі выходзілі на вуліцы, і войскі, адмаўляючыся ад загадаў Ляфаета, слухалі Баі і стралялі па натоўпе. Гэтая страляніна на Марсавым Полі, у асноўным па няўзброеных дзецях і жанчынах, прывяла да разрыву паміж патрыётамі і парыскім грамадзтвам, прадстаўнікамі якога зьяўляліся [[Дантон]], [[Рабэсп’ер]], [[Марат]]. Бязьверыцца грамадзтва прымусіла Баі, Ляфаета, а таксама і шмат іншых дэпутатаў пакінуць клюб [[якабінцы|якабінцаў]], якіх таксама называлі «Сябрамі Рэвалюцыі». Па іхнім меркаваньні рэвалюцыя скончылася і зараз было неабходна ўсталяваць парадак, падтрымліваючы канстытуцыйную манархію. Кароль канчаткова страціў павагу. Шматлікія рэвалюцыйныя часопісы паказвалі караля як свіньнюсьвіньню і толькі павялічвалі зьнявагу да яго, аднак каралеўскія часопісы спрабавалі супрацьстаяць гэтай зьяве. У гэты час павялічваецца [[эміграцыя]].
 
Людовік ХVI быў вымушаны падпісаць Канстытуцыю ў верасніверасьні [[1791]] году, а чальцы Ўстаноўчага сходу выкарысталі строгія ідэі [[Джон Лок|Джона Лока]] і [[Мантэск’ё]], што прывяло да вельмі жорсткага падзелу ўлады. Кароль захоўваў [[выканаўчая ўлада|выканаўчую ўладу]], ён не адказваў перад Асамблеяй, якая ня мела ніякай улады над ім, на працягу 4 гадоў ён меў [[права вета]] на любы закон, які яму не падабаўся, а таксама ён абіраў міністраў. [[Заканадаўчая ўлада]] была перададзена аднапалатнай Асамблеі, якую складалі 745 дэпутатаў. З 24 мільёнаў жыхароў у Францыі толькі 4 мільёны лічыліся актыўнымі і мелі права голасу.
 
=== Падзеньне манархіі ===
==== Марш да вайны ====
Эмігранты, у большай сваёй частцы, былі аб’яднаны і падрывмлівалі графа д’Артуа. Яны турбавалі насельніцтва і спрабавалі аказаць націск на суседнія краіны з мэтай прымусіць кіраўнікоў далучыцца да канфлікту. Каб ім спагадзіць, Кароль [[Прусія (каралеўства)|Прусіі]] і [[Аўстрыйская імпэрыя|імпэратар Аўстрыі]] дэкляравалі разам незадаволеннасьць падзеямі ў [[Францыя|Францыі]]. Асамблея прыняла гэтую заяву, як пагрозу рэвалюцыі і да канца [[1971]] году прыняла новыя, яшчэ больш жорсткія дэкрэты.
 
[[9 лістапада]] [[1791]] году Асамблея патрабавала да звароту ў Францыю ўсіх эмігрантаў. Яны мелі толькі два месяцы на вяртаньне, пасьля чаго ўся іхняя маёмасьць была канфіскавана. Таксама Асамблея патрабавала ад капланаўкаплянаў клятву, пагражаючы дэпартацыяй альбо пазбаўленнемпазбаўленьнем ад пэнсіі. Апошні дэкрэт заклікаў замежных прынцаў выганяць усіх францускіх эмігрантаў. Кароль падпісаў гэты дэкрэт, таму што ён даваў магчымасьць для пачатку вайны.
 
Сытуацыя на інтэрнацыянальным ўзроўні ўскладнялася анэксіяй [[Конта–Ванэсэн]], бо [[эльзас]]кія прынцы былі нездаволены адменай фэадальнага права. [[Фэльяны]] і кароль ведалі пра дэзарганізацыі ў арміі і лічылі, што ваенныя дзеяньні дапамогуць хутка перамагчы рэвалюцыянэраў, у той час, калі [[якабінцы]] жадалі экспартаваць рэвалюцыю ў [[Эўропа|Эўропу]] з дапамогай вайны. І толькі Рабэсп’ер выступаў супраць канфлікту.
 
==== Вайна і ейны ўплыў ====
Паводле прапановы Людовіка XVI [[20 красавіка]] [[1792]] году Францыя аб’явіла вайну каралям [[Каралеўства Вугоршчына|Вугоршчыны]] і [[Багемія|Багеміі]], што азначала, што вайна была аб’яўлена імпэратару Аўстрыі. [[Жырандысты]] называлі гэтую вайну «вайной народу супраць каралёў» і «крыжовым паходам за свабоду». Але далучэньне Прусіі ў вайсковы зьвяз да Аўстрыі і эміграцыя францускіх афіцэраў значна паслабіла францускаю армію і яна зусім страціла магчымасьць да вядзеньня вайны. Патрыёты Францыі, хутка пачыналі думаць пра змову супраць рэвалюцыі паміж шляхтай, дваром і духавенствам, што спрыяла развіцьцюразьвіцьцю рэвалюцыйнага руху. Асамблея падпісала тры дэкрэта, якія дазвалялі [[дэпартацыя|дэпартацыю]] духавенства, роспуск асабістай каралеўскай варты і стварэньне нацыянальнай гвардыі для аховы [[Парыж]]у. Людовік XVI выкарыстаў права вета на дэкрэт пра дэпартацыю духавенства і расфармаваньне нацыянальнай гвардыі. Гэтая сытуацыя затурбавала рэвалюцыянерэў і шмат зь іх сабралася ў парку перед [[Люўр]]ам [[20 чэрвеня]]. Але празь нейкі час Асамблея абыходзіць каралеўскае права вета, аб’явіўшы пра «пагрозу для краіны» і [[11 ліпеня]] запрасіла ў Парыж усіх добраахвотнікаў.
 
==== Пераварот манархіі ====
[[25 ліпеня]] пруская армія падала францускаму урадуўраду маніфэст з пагрозай зьнішчыць Парыж, калі будзе існаваць пагроза жыцьцю караля. Калі парыскія рэвалюцыянэры даведаліся пра існаваньне маніфэста, яны прыйшлі да Асамблеі і прасілі зьмясціцьзьмясьціць караля, але Асамблея адказала адмовай. Такім чынам у ноч з [[9 жніўня|9]] па [[10 жніўня]] [[1782]] году, паўстанцы пад кіраўніцтвам [[Пэсіён]] і [[Дантон]]а аб’ядналіся і ранкам накіраваліся да Цюільры. Яны праніклі і разрабавалі замак, забілі швайцарскую гвардыю, якая яго ахоўвала і каралеўскую сям’ю. Рэвалюцыянэры таксама атрымалі значныя страты. Кароль уратаваўся і шукаў падтрымкі ў Асамблеі, якая ад яго адвярнулася і зьняла зь яго выкананьне усіхўсіх дзяржаўных функцыяў.
 
Пры такіх абставінах канстытуцыя [[1791]] году больш не зьяўлялася несапраўднай, таму ў хуткім часе адбыліся выбары ў [[нацыянальны Канвэнт]]. [[10 жніўня]] законадаўчы камітэт аднадушна назначыў часовы выканаўчы камітэт з 6 чальцоў на чале з Дантонам, міністрам у міністэрстве юстыцыі, і [[Гаспар Монж|Гаспарам Монжам]], міністрам ваенна-марскога міністэрства.
Радок 106:
* [http://www.musee-revolution-francaise.fr/ Musée de la Révolution française]
* [http://www.royet.org Архіў]{{Ref-fr}}
* [http://onrevolution.narod.ru/france/marches.html Песьні і маршы часоў ФранцузскайФранцускай рэвалюцыі]{{Ref-fr}}
 
[[Катэгорыя:Француская рэвалюцыя| ]]