Экалёгія: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д артыкул ужо не зьяўляецца накідам (большы за 10 кб)
д выпраўленьне перанакіраваньня на шаблён
Радок 1:
[[Файл:Vegetation-no-legend.PNG|міні|справа|300пкс|Расьліннасьць на Зямлі]]
'''Экалёгія''' (ад {{langмова-grc|οἶκος|скарочана}} — прыстанак, жыльлё, дом, маёмасьць и ''λόγος'' — паняцьце, вучэньне, навука) — [[навука]] пра ўзаемаадносіны жывых арганізмаў і іх супольнасьцяў паміж сабой і навакольным асяродзьдзем. Зьмены, якія цікавяць эколягаў ёсьць склад, разьмеркаваньне, колькасьць ([[біямаса]]), нумар і зьмяненьне стану арганізмаў унутры й паміж [[экасыстэма]]мі. Экасыстэмы ёсьць герархічныя сыстэмы, якія арганізаваны ў градуяваную сэрыю рэгулярна ўзаемадзейнічаючых і паўнезалежных частак, як то [[Від (біялёгія)|відаў]] і іншых, якія зьбіраюцца ў больш высокія парадкі цэлых інтэграваных комплексаў, як то абшчына й іншыя. [[Узроўні біялягічнай арганізацыі|Біялягічныя арганізацыі]] жыцьця самаарганізуюцца ў пласты, якія паўстаюць у цэлыя сыстэмы й функцыянуюць у адпаведнасьці з нейкімі ўласьцівасьцямі. Гэта азначае, што мадэлі больш высокага парадку функцыянальнай сыстэмы, як то экасыстэмы, не могуць быць прадказаны простым сумаваньнем частак. Новыя ўласьцівасьці ўзнікаюць з кампанэнты ўзаемадзеяньня, а не таму, што асноўны кампанэнт прыроды зьмяніўся<ref>Odum, E. P.; Barrett, G. W. (2005). [http://www.cengage.com/search/totalsearchresults.do?N=16&image.x=0&image.y=0&keyword_all=fundamentals+of+ecology «Fundamentals of ecology»]. Brooks Cole. pp. 598. ISBN 978-0-534-42066-6.</ref>.
 
Экасыстэмы ствараюць біяфізычныя мэханізмы зваротнай сувязі паміж жывымі ([[біятычныя кампанэнты|біятычнымі]]) й нежывымі ([[абіятычныя кампанэнты|абіятычнымі]]) складнікамі плянэты, якія рэгулююць і падтрымліваюць сыстэмы такога памеру, як кантынэнтальны [[клімат]] і глябальныя біягеахімічныя цыклі. Экасыстэмы падаюць тавары й паслугі, якія падтрымліваюць жыцьцядзейнасьць чалавечага [[грамадзтва]] й ягонага агульнага дабрабыту. Экасыстэмы падтрымліваюцца [[біяразнастайнасьць|біяразнастайнасьцю]] ў іх<ref>Begon, M.; Townsend, C. R.; Harper, J. L. (2005). [http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html «Ecology: From individuals to ecosystems»]. (4th ed.). Wiley-Blackwell. pp. 752. ISBN 1-4051-1117-8.</ref>. Біяразнастайнасьць ёсьць маштабная існасьць розных відаў і формаў жыцьця, а таксама працэсы, якія фармуюць тыпы, віды, іхняе прасторавае разьмяшчэньне й узаемадзеянньне ў складаную й рэгенэратыўную сыстэму<ref>Noss, R. F. (1990). «Indicators for Monitoring Biodiversity: A Hierarchical Approach». Conservation Biology 4 (4): 355—364</ref>.