У [[1588]] годзе правазнаўцамі [[Вялікае Княства Літоўскае|ВялiкагаВялікага Княства Літоўскага]] на чале з канцлерам [[Астафей Валовіч|Астафеем Валовічам]] iі падканцлерам [[Леў Сапега|Львом Сапегам]] распрацаваны [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|статут ВКЛ]]. Ён быў зацьверджаны вялiкiмвялікім князем [[Жыгімонт III|ЖыгiмонтамЖыгімонтам III]] у студзені 1588 году. Заснаваны на Статутах [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 году|1529]] і [[1566]] гадоў, пастановах соймаў і вялікакняскіх прывілеяў. Выкарыстоўваў дасягненьні эўрапэйскага права.
Статут фактычна зьяўляўся канстытуцыяй ВКЛ. Ён замацоўваў юрыдычна суверэнітэт дзяржавы, правы, абавязкі жыхароў, грамадзкі і дзяржаўны лад, рэлігійную талерантнасьць. Ён зьяўляўся асновай для прыняцьця судовых рашэньняў у краіне.
Радок 12:
Статут быў надрукаваны на тагачаснай беларускай мове, што рабіла яго зразумелым для простых жыхароў дзяржавы: «''Не обчим яким языком, але своим власным права списаные маем и каждого часу чого нам потреба ку отпору всякое крывды ведати можем''».
На большай частцы Вялікага Княства Літоўскага Статут меў юрыдычную сілу да [[1831]] году, а ў Гарадзенскай, Менскай iі ВiленскайВіленскай губэрнях (Расейскай імпэрыі) — да [[1840]].
=== Канстытуцыя Рэчы Паспалітай ===
[[3 траўня]] [[1791]] году [[Чатырохгадовы Сойм|Вялікі сойм]] ([[1788]]—[[1792]]) прыняў першую канстытуцыю ў [[Эўропа|Эўропе]]. У працы над праектам канстытуцыі працавалiпрацавалі самыя розныя асобы: нават [[кароль]] [[СтанiслаўСтаніслаў Аўгуст Панятоўскі|СтанiслаўСтаніслаў-Аўгуст]] прыняў непасрэдны ўдзел у распрацоўцы гэтага вялiкагавялікага дакуманта. Нарады наконт канстытуцыiканстытуцыі адбывалiсяадбываліся таемна ў каралеўскiмкаралеўскім палацы, дзе жыў лекар караля ксёндз СцыпiёнСцыпіён ПiятолiПіятолі. [[Канстытуцыя 3 траўня]] складалася з 11 артыкулаў. БылiБылі лiквiдаваныяліквідаваныя права «[[Liberum Veto]]», выбары караля [[шляхта]]й iі абавязковасьць соймiкавыхсоймікавых iнструкцыяўінструкцыяў для паслоў, уводзiласяуводзілася [[спадчынная манархiяманархія]], [[выканаўчая ўлада]] перадавалася каралю, якiякі падпарадкоўваўся [[Сойм]]у. СтановiшчаСтановішча сялян не было палепшаным. Канстытуцыя 3 траўня зрабiлазрабіла крок да стварэньня цэнтралiзаванайцэнтралізаванай унiтарнайунітарнай дзяржавы: адзiнаеадзінае войска, скарб iі пад. З гэтым не пагадзiлiсяпагадзіліся паслы [[ВКЛ]], якiяякія дамаглiсядамагліся заключэньня [[20 кастрычніка]] [[1791]] «Узаемнай гарантыiгарантыі» ВКЛ iі [[Польскае Каралеўства|ПК]], дзе былiбылі абумоўленыя ўмовы раўнапраўнага ўдзелу прадстаўнiкоўпрадстаўнікоў ВКЛ iі ПК у кiраваньнiкіраваньні краiнаюкраінаю.
