Фэрдынанд II (кароль Арагону): розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Bot: Migrating 54 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12860 (translate me) |
выпраўленьне спасылак, артаграфія |
||
Радок 1:
{{Артаграфія}}
[[Файл:FerdinandIIA.jpg|міні|215пкс|Фэрдынанд II]]
'''Фэрдынанд ІІ''' «Каталіцкі» ({{мова-es|Fernando II de Aragón y V de Castilla «el Católico»}}, {{мова-ca|Ferran II d'Aragó «el Catòlic»}}, [[Арагонская мова|па-арагонску]]: Ferrando II d'Aragón «lo Catolico»; [[10 сакавіка]] [[1452]] — [[23 студзеня]] [[1516]]) — быў каралём [[
== Біяграфія ==
Фэрдынанд быў сынам [[Ян ІІ Арагонскі|Яна ІІ Арагонскага]] (чыя сям'я была малодшай лініяй дынастыі [[Трастамара]]) ад яго другой жонкі, кастыльскай шляхцянкі [[Хуана Энрыкес|Хуаны Энрыкес]]. [[19 кастрычніка]] [[1469]] года ў [[Вальядалід]]зе ён пабраўся шлюбам з [[Інфанта Ізабэла|Інфантай Ізабэлай]], зводнай сястрой і спадкаемцай [[Генрык ІV, кароль Кастыліі|Генрыка IV, караля Кастыліі]]. Такім чынам ён стаў jure uxoris каралём Кастыліі, калі Ізабэла стала каралевай Кастыліі па сьмерці яе брата ў [[1474]] годзе. Ізабэла таксама належала да каралеўскае дынастыі Трастамара. Маладыя манархі спачатку былі прымушаны весьці грамадзянскую вайну супраць [[прынцэсы Хуаны]], прызнанай але па-за шлюбнай дачкі Генрыка IV. Калі Фэрдынанд узыйшоў на трон Арагона, па сьмерці свайго бацькі ў 1479 годзе, Карона Кастыліі і разнастайныя тэрыторыі Кароны Арагона аб'ядналіся ў пэрсанальнае вуніі, утварыўшы адзіную, упершыню з 8-ага стагоддзя, тэрытарыяльна-палітычную адзінку, якую можна назваць [[
Першае дзесяцігоддзе сумеснага панаваньня Фэрдынанда і Ізабэлы было занята захопам [[каралеўства Гранада]], апошняга мусульманскага анклава на [[Іберыйская паўвыспа|Іберыйскае паўвыспе]], які завяршыўся ў [[1492]] годзе. У той жа самы год быў выданы [[Альгамбрскі дыкрэт]], які выганяў [[габрэі|габрэяў]] як з [[Кастылія|Кастыліі]], так і з [[Арагон]]а. Таксама ў гэты год каралеўская пара выправіла [[Хрыстафор Калюмб|Хрыстафора Калюмба]] ў яго экспэдыцыю ў [[Новы сьвет]]. Па [[дамове заключанай у Тордесійас]] у [[1494]] годзе, па-за эўрапэйскі сьвет быў падзелены паміж каронамі Партугаліі і Кастыліі па паўночна-паўднёвае лініі, якая ішла праз [[Атлянтычны акіян]].
Пазьнейшая частка жыцьця Фэрдынанда была па большасьці занята барацьбой з каралямі Францыі за кантроль над Італіяй пад час, так званых, [[Італьянскія войны|Італьянскіх войнаў]]. У 1494 годзе, [[Карл VІІІ, кароль Францыі]], ўварваўся ў Італію і выгнаў [[Альфонс ІІ|Альфонса ІІ]] (які быў стрыечным братам Фэрдынанда і прыёмным сынам Фэрдынандавай сястры) з трона Неапаля. Фэрдынанд уступіў у хаўрус з некаторымі італьянскімі гаспадарамі і з імпэратарам [[Максыміліян I
== Па сьмерці Ізабэлы ==
Радок 14 ⟶ 15:
Фэрдынанд не пагаджаўся з палітыкай, якую праводзіў Філіп. У 1505 годзе Фэрдынанд ізноў ажаніўся на [[Жэрмэн дэ Фуа]], пра-праўнучке яго зводнае сястры [[Элеянора Наварская|каралевы Элеяноры Наварскае]], спадзяючыся мець дзіця мужскога полу, каб, такім чыман, разьяднаць Кастылію ды Арагон, і адмовуць Філіпу ў будучай магчымасьці караляваньня ў Арагоне, а таксама закласьці падмурак прэтэнзіяў на землі наварскае кароны.
У 1508 годзе ў [[Італія|Італіі]] ізноў выбухнула вайна - гэтым разам з [[Вэнэцыя]]й, супраць якой аб'ядналіся усе дзяржавы паўвыспы, разам з [[Людовік XII
У [[лістапад]]зе [[1511]] года Фэрдынанд і ягоны зяць, [[Генрых
Фэрдынанд памёр у [[1516]] годзе ў мястэчку Мадрыгалеха, [[Карсэрэс]], [[Экстрэмадура]], [[Гішпанія]].
== Спадчына ==
Фэрдынанд меў славу вельмі прадбачлівага і бязьлітаснага палітыка. Адным зь першых ён зразумеў моц і патанцыял аб'яднанай Гішпаніі, над узмацненьнем якой, ён разам са сваёй жонкай, [[Ізабэла I|Ізбэлай Кастыльскай]], безупынна працаваў. Спрабуючы стала ўсталяваць дамінаваньне Гішпаніі ў Італіі, Фэрдынанд і Ізабэлла, вялі актыўную дынастычную палітыку, каб акружыць свайго самага магутнага й упартага праціўніка, Францыю, ланцугом хаўрусьнікаў. Так былі аддадзеныя замуж [[Хуана I Вар'ятка|Хуана]], будучая каралева Кастыліі, якая стала жонкай герцага Фляндрыі [[Філіп Бургундзкі|Філіп]]а і маткай будучага імпэратара [[Карл V (імпэратар
== Вонкавыя спасылкі ==
|