Браніслаў Туронак: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (гутаркі | унёсак)
д Bot: Migrating 3 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2080613 (translate me)
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
дапаўненьне, шаблён, стыль
Радок 1:
{{Асоба
'''Браніслаў Туронак''' ([[22 чэрвеня]] [[1896]], фальварак [[Пестуны]] [[Дзісненскі павет]] – [[19 верасьня]] [[1938]], [[Дукшты]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]) - лекар і беларускі нацыянальны дзеяч, бацька гісторыка [[Юры Туронак|Юрыя Туронка]].
|імя = Браніслаў Туронак
|арыгінал імя =
|партрэт =
|памер =
|апісаньне =
|імя пры нараджэньні =
|род дзейнасьці = лекар, публіцыст, грамадзкі дзяяч
|дата нараджэньня = [[22 чэрвеня]] [[1896]]
|месца нараджэньня = [[Пестуны]] [[Дзісненскі павет]], [[Расейская імпэрыя]]
|грамадзянства =
|падданства =
|дата сьмерці = [[19 верасьня]] [[1938]]
|месца сьмерці = [[Дукшты]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]
|бацька =
|маці =
|муж =
|жонка = Марыя Рэшаць
|дзеці =
|узнагароды =
|сайт =
|дадаткова =
|commons =
}}
'''БраніслаўБранісла́ў ТуронакТуро́нак''' ([[22 чэрвеня]] [[1896]], фальварак [[Пестуны]] [[Дзісненскі павет]] — [[19 верасьня]] [[1938]], [[Дукшты]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]) - — лекар, іпубліцыст, беларускі нацыянальныграмадзкі дзеяч,. бацькаБацька гісторыка [[Юры Туронак|Юрыя Туронка]].
 
== Біяграфія ==
У [[1924]] скончыў мэдычны факультэт [[Віленскі ўнівэрсытэт|Універсітэту Стэфана Баторыя]] ў Вільні. Адзін з заснавальнікаў і актыўных дзеячаў [[Беларускі Студэнцкі Саюз|Беларускага Студэнцкага Саюзу]] – адказны рэдактар «[[Новы Шлях (Вільня)|Нашага шляху]]» ([[1922]]-[[1923]]) і «[[Крыніца (газэта)|Крыніцы]]» ([[1923]]-[[1925]]). Адзін са стваральнікаў і дзеячаў [[Беларускі Сялянскі Саюз|Беларускага Сялянскага Саюзу]] і [[БІГіК|Беларускагаа Інстытуту Гаспадаркі і Культуры]] (з [[1926]]). Кіраваў Віленскім аддзелам БІГіК да свайго выезду ў [[1928]].
Браніслаў Туронак нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Навучаўся ў народнай вучэльні ў [[Новы Пагост|Новым Пагосьце]]. У [[1912]] паступіў у віленскую гімназію, дзе вучыўся, пакуль [[Вільня|Вільню]] не занялі немцы. У [[1915]]—[[1916]] гг. навучаўся ў [[Віцебск]]ай гімназіі, затым паступіў у гімназію ў [[Яраслаўль|Яраслаўлі]], якую скончыў у [[1917]].
 
Пасьля завяршэньня гімназічнай адукацыі вярнуўся на Дзісненшчыну. Тут завязаў кантакты з ксяндзом [[Адам Станкевіч|Адамам Станкевічам]], праўдападобна пад яго ўплывам заняўся арганізацыяй беларускіх школаў. У 1917—1919 настаўнічаў на Дзісненшчыне ў беларускіх пачатковых школах у [[Більдзюгі (Шаркоўшчынскі раён)|Більдзюгах]] і Новым Пагосьце. У ліпені 1919 перабраўся ў Вільню.
У жніўні 1925 году арыштаваны польскай паліцыяй як рэдактар «Крыніцы». Два тыдні пра яго ня было ніякіх вестак. Туронак мог быць вызвалены пад заклад 500 [[злоты]]х. Ксёндз [[Адам Станкевіч]] прасіў суд зьменьшыць заклад, але суд павялічыў яго да 1000 злотых. Але дзякуючы беларускай салідарнасьці грошы сабралі, і да суду Туронак знаходзіўся на свабодзе. «Крыніца» была забаронена. Пасьля вызваленьня знаходзіўся пад наглядам паліцыі.
 
Скончыў [[Віленскія беларускія настаўніцкія курсы (1919)]]. У той жа год паступіў у [[Віленскі ўнівэрсытэт]] на мэдыцынскі факультэт. Падчас вучобы ва ўнівэрсытэце Браніслаў Туронак далучыўся да беларускага студэнцкага руху. Увайшоў у склад першай управы [[Беларускі студэнцкі саюз|Беларускага студэнцкага саюзу]] (БСС, 1921), быў адказным сакратаром месячніка «[[Новы Шлях (Вільня)|Нашага шляху]]» ([[1922]]—[[1923]]) і «[[Крыніца (газэта)|Крыніцы]]» ([[1923]]—[[1925]]). У 1923 у складзе новай управы БСС, таксама абраны сакратаром [[Беларускае таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны|Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны]]. Пасьля заканчэньня ўнівэрсытэту ([[1924]]) і двухгадовай практыкі Б. Туронак атрымаў дыплём доктара лекарскіх навук ([[1926]]). У жніўні [[1925]] арыштаваны польскай паліцыяй як рэдактар «Крыніцы», дзе разьмяшчаліся матэрыялы ў абарону выкарыстаньня беларускай мовы ў каталіцкім касьцёле. Два тыдні пра яго не было ніякіх вестак. Туронак мог быць вызвалены пад заклад 500 [[злоты]]х. Ксёндз Адам Станкевіч прасіў суд зьменшыць заклад, але суд павялічыў яго да 1000 злотых. Дзякуючы салідарнасьці грошы былі сабраныя, і да суду Туронак знаходзіўся на свабодзе. Б. Туронак быў пасаджаны асуджаны да 3-месячнага турэмнага зьняволеньня. У [[1927]]—[[1928]] працаваў у віленскай клініцы. Адзін са стваральнікаў і дзеячаў [[Беларускі Сялянскі Саюз|Беларускага Сялянскага Саюзу]] і [[Беларускі інстытут гаспадаркі і культуры|Беларускагаа Інстытуту Гаспадаркі і Культуры]] (з [[1926]]). Кіраваў Віленскім аддзелам БІГіК да свайго выезду ў [[1928]]. У сьнежні 1928 вылучаны кандыдатам ад [[Блёк Нацыянальных Меньшасьцяў|Блёку Нацыянальных Меншасьцяў]] на выбарах у польскі сейм, але пасольскага мандату не атрымаў. Займаўся папулярызацыяй аховы здароўя. Выступаў з артыкуламі па гэтай тэме ў газэце «Беларуская крыніца». У 1928 ягоная праца «''Гігіена ўзгадаваньня дзіцяці''» выйшла асобнай брашурай.
Выдаў брашуру «''Гігіена ўзгадаваньня дзіцяці''» ([[Вільня]] [[1928]]).
 
У студзеньстудзені [[1928]] ажаніўся з Марыяй Рэшаць - — сястрой беларускага ксяндза і прафэсара [[Язэп Рэшаць|Язэпа Рэшаця]]. Паслья жаніцьбы пакінуў Вільню й пасяліўся ў мястэчку [[Дукшты]], працаваў лекарам. Меў трох сыноў. Памёр [[19 верасьня]] [[1938]] году ў Дукштах. Сабраная ім калекцыя кніг і часопісаў згарэла ў [[1944]].
 
== Літаратура ==
Працаваў лекарам у Вільні ў [[1924]]-[[1928]] і ў [[Дукшты|Дукштах]] у [[1928]]-[[1938]]. У [[1928]] балятаваўся ў беластоцкай выбарнай акрузе ў [[Сойм]] ад [[Блёк Нацыянальных Меньшасьцяў|Блёку Нацыянальных Меншасьцяў]] – быў другі на сьпісе.
* [[Юры Туронак]] «Ю. Памяці Браніслава Туронка». Варшава — ([[Нью-Ёрк]]-[[Варшава]], БІНіМ. [[1990]]).
 
== Крыніцы ==
* [[Юры Туронак]] «Памяці Браніслава Туронка» ([[Нью-Ёрк]]-[[Варшава]] [[1990]]).
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* * ''[[Леанід Маракоў|Маракоў Л. У.]]'' [http://www.marakou.by/byen/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-ii?id=21433 КаталёгТуронак МараковаБраніслаў] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. У 10 т. Т. 3. Кн. 2. — Мн., 2003. ISBN 985-6374-04-9
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Туронак, Браніслаў}}