Насельніцтва Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Шлюбнасьць: +удовы |
д +народнасьці |
||
Радок 1:
'''[[Беларусь]]''' — [[монанацыянальная дзяржава]] (паводле вызначэньня [[ААН]]). У ёй акрамя [[беларусы|беларусаў]] пражываюць [[расейцы]], [[габрэі]], [[украінцы]], [[палякі]], [[летувісы]], [[армяне]], [[азэрбайджанцы]] і іншыя народы. На працягу беларускай гісторыі склалася так, што асноўным насельніцтвам гарадоў былі [[габрэі]], а сельскай мясцовасьці — [[ліцьвіны]] ([[беларусы]]). У цяперашні час у гарадах і сёлах пярэсты этнічны склад, хоць большасьць насельніцтва (каля 80%) належыць да тытульнай нацыі.
== Колькасьць ==
Па дадзеных Міністэрствы статыстыкі на [[1 студзеня]] [[2007]] у Беларусі пражывала 9 712 700 чалавек (99,6 % да ўзроўня [[2005]] году). На [[1 лістапада]] 2007 — 9 693 900.<ref>http://news.tut.by/society/98829.html</ref> Колькасьць насельніцтва краіны на [[1 красавіка]] [[2008]] склала 9 млн. 681 тыс., г.з. за тры месяца скарацілася на 8,8 тыс. чалавек.<ref>[http://news.tut.by/109277.html У першым квартале 635 беларусаў пакончылі жыцьцё самагубствам. 20 траўня 2008]{{ref-ru}} — [[TUT.BY]]</ref> Колькасьць насельніцтва краіны на [[1 жніўня]] [[2008]] склала 9 млн. 675,8 тыс., у параўнаньні з адпаведнай датай мінулага году скарацілася на 21,2 тыс. чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=[[БелаПАН]]|загаловак=Колькасьць насельніцтва Беларусі скарацілася на 21,2 тыс. чалавек|спасылка=http://old.euroradio.by/by/591/news/23063|выдавец=[[Эўрарадыё]]|дата публікацыі=30 жніўня 2008|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>. Колькасьць насельніцтва Беларусі ў 2008 годзе паменшылася на 18,4 тыс. чалавек. На [[1 студзеня]] [[2009]] году ў краіне пражывала 9 млн. 671,4 тыс. чалавек. На [[1 траўня]] [[2009]] году ў краіне пражывала 9 млн. 664,5 тыс. чалавек. У параўнаньні з адпаведнай датай мінулага году жыхароў краіны стала менш на 14,2 тыс. чалавек.<ref>[http://news.tut.by/society/138188.html Колькасьць насельніцтва Беларусі паменшылася да 9 млн. 664,5 тыс. чалавек]{{ref-ru}} — [[БЕЛТА]]</ref> Колькасьць насельніцтва Рэспублікі Беларусь на [[1 сакавіка]] [[2012]] году склала 9 461,4 тыс. чалавек і ў параўнаньні з пачаткам бягучага году скарацілася на 3,8 тыс. чалавек<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/pressrel/demographics.php Пра дэмаграфічную сытуацыю за студзень-люты 2012 г.]{{ref-ru}}</ref>. Колькасьць насельніцтва Рэспублікі Беларусь на [[1 жніўня]] [[2012]] году склала 9 457,1 тыс. чалавек і ў параўнаньні з пачаткам бягучага году скарацілася на 8,1 тыс. чалавек<ref name="Белта306911">{{Навіна|аўтар=[[Алена Прус]]|загаловак=Колькасьць насельніцтва Беларусі на 1 жніўня склала 9 млн. 457,1 тыс. чалавек|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=690787|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=27 жніўня 2012|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>.
Па дадзеных перапісу насельніцтва, праведзенага ў лютым [[1999]], на тэрыторыі Беларусі пражывалі прадстаўнікі больш за 130 нацыяў і нацыянальнасьцяў. Сярод іх найболей прадстаўленымі этнічнымі групамі зьяўляюцца [[беларусы]] (8 158,9 тыс.), [[расейцы]] (1 141,7 тыс.), [[палякі]] (395,7 тыс.), [[украінцы]] (237 тыс.), [[габрэі]] (27,8 тыс.), [[армяне]] (10,2 тыс.), [[азэрбайджанцы]] (10,1 тыс.), у меншай ступені — [[летувісы]] (6,4 тыс.) і [[грузіны]] (3 тыс.)▼
== Народнасьці ==
▲
▲=== Рэгіёны ===
Па дадзеных за студзень-верасень 2008 году ў [[Менск]]у колькасьць насельніцтва павялічылася з 1 млн. 803,9 тыс. да 1 млн. 819,5 тыс. У астатніх рэгіёнах краіны колькасьць жыхароў паменшылася. У Гомельскай вобласьці на 1 кастрычніка налічалася 1 млн. 465,7 тыс. чалавек, у [[Менская вобласьць|Менскай]] — 1 млн. 458,5 тыс., [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай]] — 1 млн. 435 тыс., [[Віцебская вобласьць|Віцебскай]] — 1 млн. 267,3 тыс., [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай]] — 1 млн. 125,1 тыс., [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай]] — 1 млн. 104,5 тыс. жыхароў<ref name="БелаПАН 1">{{Навіна|аўтар=[[Марына Носава]]|загаловак=За студзень—верасень колькасьць насельніцтва Беларусі паменшылася на 20,1 тыс. чалавек|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2008/10/29/263294_263337|выдавец=БелаПАН|дата публікацыі=29 кастрычніка 2008|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>.
Радок 25 ⟶ 14:
На [[1 траўня]] [[2009]] году ў параўнаньні з адпаведнай датай мінулага году колькасьць насельніцтва павялічылася толькі ў Менску — з 1 млн 817,5 тыс. чалавек да 1 млн 840,1 тыс. У астатніх рэгіёнах рэспублікі колькасьць жыхароў паменшылася. У выніку на 1 траўня ў Гомельскай вобласьці налічвалася 1 млн 462,6 тыс. чалавек, у Менскай — 1 млн 448,4 тыс., у Берасьцейскай — 1 млн 430,8 тыс., у Віцебскай — 1 млн 262,1 тыс., у Магілёўскай — 1 млн 120,4 тыс., у Гарадзенскай — 1 млн 100,1 тыс.
У [[2006]] годзе ў краіне нарадзілася 95 743
=== Шлюбнасьць ===▼
У [[1950]] годзе на 1000 чалавек налічвалася 9,6 шлюбу і толькі 0,2 разводу. У [[1970]] — 9,3 і 1,9. У [[1980]] — 10,1 і 3,2. У [[1990]] — 9,7 і 3,4. У [[2000]] — 6,2 і 4,3. У [[2008]] — 8 і 3,8. У 2008 годзе ў параўнаньні з 2007-м колькасьць зарэгістраваных шлюбаў скарацілася на 14,6% да 77.201, колькасьць разводаў павялічылася на 1,5% да 36.679.▼
Паводле перапісу 2009 г. абсалютная большасьць мужчынаў і жанчынаў ва ўзросьце ад 15 год знаходзілася ў [[шлюб]]е. Пры гэтым за 10 год між перапісамі 1999 і 2009 гадоў дзелі мужчынаў і жанчынаў у шлюбе зьнізіліся з 66% да 62% і з 56% да 52% адпаведна. Дзель ''улічаных'' шлюбаў зьменшылася з 95% да 92%. На 2009 г. каля 10% жанчынаў (436 тыс) знаходзіліся ў [[развод]]зе<ref name="zviazda">{{Артыкул|аўтар=[[Сяргей Грыб]].|загаловак=Мужчыны ў дэфіцыце|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=65675|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=8 верасьня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-09-08 175 (26783)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/65673/8ver-1.indd.pdf 1]|issn=1990-763x}}</ref>, праз рост сьмяротнасьці [[муж]]оў у працаздольным узросьце да 18% (звыш 810 тыс) узрасла дзель [[Удава|удоваў]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іна Студзінская]]|загаловак=Беларусаў — 84%, але беларуская мова родная толькі для 53%|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2152150.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=8 верасьня 2010|дата доступу=9 лістапада 2013}}</ref>.▼
=== Самагубства ===
Узровень самагубстваў — гэта колькасьць суіцыдаў на 100 000 насельніцтва, згодна з статыстыкай [[Сусьветная арганізацыя здароўя|Сусьветнай арганізацыі здароўя]] за 2007 год, па ўсіх краінах, дзе гэтыя зьвесткі былі даступныя, Беларусь заняла першае месца<ref>{{Навіна|аўтар=[[Мікола Бугай]], [[Раман Маладзяшын]]|загаловак=Беларусь выйшла ў сусьветныя лідэры па самагубствах|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/18390.html|выдавец=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=17 ліпеня 2008|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>. Навукоўцы тлумачаць гэты змрочны ўзьлёт ростам спажываньня [[алькаголь|алькаголю]], суб'ектыўным адчуваньнем адсутнасьці жыцьцёвых пэрспэктываў, [[дэпрэсіўнае асяродзьдзе|дэпрэсіўным асяродзьдзем]], нізкімі выдаткамі на культуру, а таксама тыпам культурнай традыцыі. Сацыёлягі з [[Інстытут Гэлапа|Інстытуту Гэлапа]] (Gallup Polls) у сваёй нядаўняй публікацыі паказалі сувязь колькасьці самагубстваў з рэлігійнасьцю грамадзтва. Сусьветныя сацыялягічныя дасьледаваньні Інстытуту з [[2005]] да [[2006]] году выявілі, што рэлігійныя краіны маюць ніжэйшыя паказьнікі самагубстваў.<ref>[[Gallup]], [http://www.gallup.com/poll/108625/More-Religious-Countries-Lower-Suicide-Rates.aspx In More Religious Countries, Lower Suicide Rates]{{ref-en}}</ref> Вядома, адной рэлігійнасьцю справа не тлумачыцца. Так, узровень самагубстваў у Беларусі вышэйшы, чым у менш рэлігійных і больш заможных суседніх [[Эстонія|Эстоніі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Чэхія|Чэхіі]] ці нават [[Расея|Расеі]]. Хоць мусіла б быць наадварот. Тут першасную ролю адыгрывае суб'ектыўнае адчуваньне жыцьцёвае [[беспэрспэктыўнасьць|беспэрспэктыўнасьці]], сама сутнасьць [[дыктатура|сыстэмы кантролю над чалавекам]], збудаванай у краіне.<ref>[[TUT.BY]], [http://news.tut.by/society/113144.html Беларусь выйшла ў сусьветныя лідэры па самагубствах] — камэнтары жыхароў сталіцы</ref>
{| class="wikitable sortable"
Радок 69 ⟶ 38:
|}
У 2008 годзе было зафіксавана 2800 самазабойстваў па краіне<ref>{{Навіна|аўтар=[[Зьміцер Панкавец]]|загаловак=2800 самазабойстваў за мінулы год|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/23149.html|выдавец=Наша Ніва|дата публікацыі=21 студзеня 2009|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>. Што прыкладна на 700 менш, чым у папярэднім годзе. Паводле дадзеных [[Усясьветная арганізацыя аховы здароўя|Усясьветнай арганізацыі аховы здароўя]], на адно самазабойства прыпадае 8-9 спробаў суіцыду. І такіх спробаў у Беларусі, як паведамляюць спэцыялісты Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтру псыхічнага здароўя, у 2008 годзе было зарэгістравана 6729, што на 50,6% больш, чым у 2007 годзе<ref>{{Навіна|аўтар=[[Міхал Карневіч]], [[Анатоль Кругавец]]|загаловак=Зачараваныя сьмерцю|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/1746500.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=4 чэрвеня 2009|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>.▼
▲Паводле дадзеных [[Усясьветная арганізацыя аховы здароўя|Усясьветнай арганізацыі аховы здароўя]], на адно самазабойства прыпадае 8-9 спробаў суіцыду. І такіх спробаў у Беларусі, як паведамляюць спэцыялісты Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтру псыхічнага здароўя, у 2008 годзе было зарэгістравана 6729, што на 50,6% больш, чым у 2007 годзе<ref>{{Навіна|аўтар=[[Міхал Карневіч]], [[Анатоль Кругавец]]|загаловак=Зачараваныя сьмерцю|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/1746500.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=4 чэрвеня 2009|дата доступу=8 красавіка 2013}}</ref>.
▲У [[1950]] годзе на 1000 чалавек налічвалася 9,6 шлюбу і толькі 0,2 разводу. У [[1970]] — 9,3 і 1,9. У [[1980]] — 10,1 і 3,2. У [[1990]] — 9,7 і 3,4. У [[2000]] — 6,2 і 4,3. У [[2008]] — 8 і 3,8. У 2008 годзе ў параўнаньні з 2007-м колькасьць зарэгістраваных шлюбаў скарацілася на 14,6% да 77.201, колькасьць разводаў павялічылася на 1,5% да 36.679.
▲Паводле перапісу 2009 г. абсалютная большасьць мужчынаў і жанчынаў ва ўзросьце ад 15 год знаходзілася ў [[шлюб]]е. Пры гэтым за 10 год між перапісамі 1999 і 2009 гадоў дзелі мужчынаў і жанчынаў у шлюбе зьнізіліся з 66% да 62% і з 56% да 52% адпаведна. Дзель ''улічаных'' шлюбаў зьменшылася з 95% да 92%. На 2009 г. каля 10% жанчынаў (436 тыс) знаходзіліся ў [[развод]]зе<ref name="zviazda">{{Артыкул|аўтар=[[Сяргей Грыб]].|загаловак=Мужчыны ў дэфіцыце|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=65675|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=8 верасьня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-09-08 175 (26783)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/65673/8ver-1.indd.pdf 1]|issn=1990-763x}}</ref>, праз рост сьмяротнасьці [[муж]]оў у працаздольным узросьце да 18% (звыш 810 тыс) узрасла дзель [[Удава|удоваў]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іна Студзінская]]|загаловак=Беларусаў — 84%, але беларуская мова родная толькі для 53%|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2152150.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=8 верасьня 2010|дата доступу=9 лістапада 2013}}</ref>.
У [[2012]] годзе ў краіну прыбылі 18'040 чалавек (у [[2011]]-м — 17'510) і выбылі 8'712 чалавек (у 2011-м — 7'610). Прыток перасяленцаў у 2012 годзе ў параўнанні з 2011-м зьнізіўся на 5,8% да 9'328 чалавек. Колькасьць жыхароў, якія выехалі з краіны на заробкі, павялічылася з 5'522 чалавек у 2011 годзе да 6'534 чалавек у 2012 годзе (на 15,5%). Большасьць выехала ў Расею (5'369), таксама ў [[ЗША]] (452), Польшчу (341), Нямеччыну (225). Выдача дазволаў на пастаяннае пражываньне ў краіне зьнізілася з 13'537 у 2011 годзе да 12'066 ў 2012 годзе (на 10%). Большасьць дазволаў на пастаяннае пражываньне атрымалі грамадзяне Расеі (7'670) і Ўкраіны (1'641). Выдача дазволаў на часовае пражываньне вырасла з 40'722 у 2011 годзе да 46'787 у 2012 годзе. Колькасьць працоўных перасяленцаў, якія прыехалі ў Беларусь на аснове падпісаных дамоваў у 2012 годзе, склала 8'781 чалавек (у 2011-м — 8'434). Большасьць зь іх — рабочыя (4'594) і кваліфікаваныя работнікі, спэцыялісты (2'425). Асноўныя краіны паходжаньня працоўных перасяленцаў у Беларусь у 2012 годзе — [[Украіна]] (2'854), [[Кітай]] (1'257), [[Летува]] (904), [[Узбэкістан]] (646), [[Турцыя]] (544), [[Малдова]] (491)<ref>{{Навіна|аўтар=Алена Прус|загаловак=У Беларусі ў 2013 годзе будуць рэалізоўвацца пляны па рассяленьню іншаземцаў працаздольнага ўзросту|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=711475|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=3 красавіка 2013|дата доступу=4 красавіка 2013}}</ref>.
== Узрост ==
Паводле перапісу 2009 г. у Беларусі налічвалася 5 853 тыс. жыхароў працаздольнага веку, што амаль на 2% больш (+ звыш 100 тыс) параўнальна зь перапісам 1999 году. Іх дзель узрасла з 57,3% да 61,6%. За 10 год між перапісамі 1999 і 2009 гадоў дзель насельніцтва ва ўзросьце да 16 год зьнізілася з 21,2% да 15,9%. Лік [[Дзіця|дзяцей]] праз падзеньне нараджальнасьці зьменшыўся на 620 тысячаў (амаль на 30%). Дзель жыхароў ва ўзросьце звыш працаздольнага (мужчыны — 60, жанчыны — 55) ўзрасла з 21,5% да 22,5%<ref name="зьвязда">{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Беларускую мову назвалі роднай 60 працэнтаў жыхароў рэспублікі|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=65761|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=9 верасьня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-09-09 176 (26784)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/65759/9ver-1.indd.pdf 1]-[http://old.zviazda.by/a2ttachments/65759/9ver-2.indd.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>.
У Беларусі, па дадзеных на [[1 красавіка]] [[2009]] году, 100-гадовую ўзроставую мяжу перасягнулі 648 жыхароў. Сярод рэгіёнаў рэспублікі больш за ўсё даўгавечнікаў налічвалася ў Гарадзенскай вобласьці (150 чалавек ва ўзросьце старэй 100 гадоў), на другім месцы — Менская вобласьць (114), на трэцім — Берасьцейская (102). Пры гэтым сярод беларускіх даўгавечнікаў жанчыны амаль у 7 разоў больш, чым мужчын. А ва ўзроставай групе старэй 110 гадоў няма ніводнага прадстаўніка дужага полу.<ref>[http://news.tut.by/society/141763.html Найстарэйшая жыхарка Беларусі сьвяткуе 120-годзьдзе]{{ref-ru}} // [[БЕЛТА]], [[4 ліпеня]] 2009 г.</ref>
Радок 122 ⟶ 93:
| [[1772]] || 2 900<ref name="АГБ"/> || — || —
|-
| [[1811]] || 3 800<ref name="18-2, 90"/><ref name="мяжа р">У сучасных межах. Паводле рэвізіяў Расейскай імпэрыі.</ref> || — || —
|-
| [[1863]] || 4 200<ref name="18-2, 90"/><ref
|-
| [[1897]] || 6 673<ref name="18-2, 92">{{Літаратура/БелЭн|18-2}} С. 92</ref> || — || 13,5
Радок 130 ⟶ 101:
| [[1913]] || 6 899,1<ref name="18-2, 92"/> || — || 14,3
|-
| [[1914]] || 7 500<ref name="18-2, 90"/><ref name="мяжа">У сучасных межах.</ref> || — || —
|-
| [[1917]] || 6 900<ref name="18-2, 90"/><ref
|-
| [[1921]] || 6 700<ref name="18-2, 90"/><ref
|-
| [[1926]] || 4 986,0<ref name="18-2, 92"/><ref>У межах да [[17 верасьня]] [[1939]] году</ref> || — || 17,0
|-
| [[1939]] || 8 912,2<ref name="18-2, 92"/><ref
|-
| [[1940]] || 9 046,1<ref name="18-2, 92"/><ref>У [[1940]] годзе, упершыню за ўсю гісторыю Беларусі, колькасьць насельніцтва перавысіла 9 мільёнаў чалавек.</ref> || +133,9 || 21,3
Радок 146 ⟶ 117:
| [[1941]] || 9 092,0<ref name="18-2, 92"/> || +45,9 || 21,7
|-
| [[22 чэрвеня]] [[1941]] || 9 200<ref name="18-2, 92"/><ref
|-
| [[1945]] || ≈7 700<ref>Агульныя страты насельніцтва [[БССР]] за гады [[Другая Сусьветная вайна|вайны]] — каля 1,3 млн чалавек (каля 800 тысяч габрэяў і 500 тысяч беларусаў). Дадзеныя дэмаграфіі выразна паказваюць, што ў вайну загінуў кожны шосты жыхар рэспублікі, і дзьве траціны загінулых — габрэі. Пасьля [[1945]] году даваеннай колькасьці насельніцтва БССР змагла дасягнуць толькі праз 25 гадоў, у [[1970]] годзе.</ref> || — || 22,2
Радок 302 ⟶ 273:
* [http://www.demoscope.ru/weekly/2003/0105/analit03.php Дынаміка колькасьці і расьсяленьня беларускіх габрэяў у XX стагодзьдзі]{{ref-ru}}
* [http://charter97.org/bel/news/2007/07/05/doc Урадавая рэкамэндацыя выкарыстоўваць у рэкляме вобразы шматдзетнай сям’і]
{{Эўропа па тэмах|Насельніцтва|Колер=Беларусь}}
| |||