Берасьцейская ратуша: розьніца паміж вэрсіямі

'''Берасьце́йскаяБерасцейская ра́тушаратуша''' — колішняе збудаваньне на рынкавым пляцу ў [[Берасьце|Берасьці]] (тэр. суч. [[Берасьцейская крэпасьць|Берасьцейскай крэпасьці]]).

Берасьце атрымалаатрымаў [[Магдэбургскае права]] [[15 жніўня]] [[1390]] року пасля захопу места [[Ягайла]]м падчас міжусобнай вайны ў Вялікім Княстве Літоўскім 1389—1392 рокаў. У Вялікім княстве Літоўскім, Рускім і Жамойцкім, у склад якога ўваходзіла сучасная Беларусь, [[Магдэбургскае права]] на той час было нададзена толькі сталіцы – [[Вільня|Вільні]] (у 1387 року). Значна пазьнейпазней, больш як праз стагодзьдзестагоддзе, яго атрымалі [[Горадня]]Гародня (1496), самы старажытны горад Беларусі — [[Полацак]]Полацк (1498), уі толькі ў 1499 року —Менск – сучасная сталіца Менскнашае краіны. Скасавалі Магдэбургскае права было скасаванае ў сьнежніснежні 1795 рокурока пасьляпасля [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], калі [[БерасьцескаеБерасцейшчына ваяводзтва]]была апынуласядалучана ўда складзескладу [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]].

Пры будаўніцтве берасьцейскай фартэцыі ў [[1833]]—[[1842]] рокахрокох рынкавы пляц застаўся незабудаваным, аднак ратуша была разабрана.

На падараванай БерасьцейскайБрэсцкай абласной бібліятэкай копіі плянуплана БерасьцяБерасця Георга М. фон Фюрстэнгофа 1740 годугода маленькі чырвоны прастакутнік невялікага памерупрамавугольнічак, пазначаны нумарам 10, заблікаваў у вачах вежай старажытнай ратушы. ПлянПлан пошукаў быў абмеркаваны зьз вядомым дасьледчыкамдаследчыкам старажытнага БерасьцяБерасця, археолягамархеолагам, прафэсарампрафесарам Пятром Лысенкам. Самым галоўным было вызначыць суадносіны адлегласьціадлегласці ад берагуберага Мухаўца да будынкубудынка ратушы на плянеплане 1740 годугода і сучаснай шырыні кругавай казармы з прымыкаючай да яе прыбярэжнай тэрыторыяй. Зразумела, што калі казарма пры будаўніцтве ў 1830-х гадах «накрыла» фундамэнтыфундаменты ратушы, то ніхто іх шукаць няне будзе.

Тут вельмі дапамаглі сучасныя інтэрнэт-тэхналёгіітэхналогіі. Здымак з космасу Цэнтральнага вострава крэпасьцікрэпасці, атрыманы праз сусьветнуюсусветную павуціну, быў кампутарнакамп’ютэрна маштабаванымаштабіраваны да памераў плянуплана 1740 годугода. Вынікі сталісяаказаліся даволі інфарматыўнымі:цудоўнымі. формаФорма вострава з 1740 годугода зьмяніласязмянілася вельмі нязначна. Былі выбраныявыбраны тры дамінанты – кляштар аўгусьцінцаўаўгусцінцаў, езуіцкі калегіюмкалегіум і ўласнасама ратуша. На касьмічнымкасмічным здымку гэтыя будынкі былі прывязаныяпрывязаны да Свята-Мікалаеўскага саборусабора, які пабудаваны побач з былым кляштарам аўгусьцінцаўаўгусцінцаў, да руінаўруін калегіюмукалегіума і абрысаў рукавоў Мухаўца.

Стала вядомымАтрымалася, што казарма не «захапіла» месца, дзе знаходзілася ратуша. Далейшыя дасьледаваньнідаследаваньні вядомага плянупляна Берасьця Эрыка ДальбэргаДальберга за 1657 рок, таксама пляна места 1798 рока і іншых (на іх пазначаны будынак ратушы) не супярэчылі атрыманым вынікам.

ЗЁсць прычыны тагомомант, што Берасьце на працягуякі стагодзьдзяўтрэба фармаваўсязвярнуць ўувагу: якасьцічаму рачнога порту,берасцейская ратуша места была збудаванаяпабудавана няне ў цэнтры горадустаражытнага горада, як таго патрабавалі традыцыі, а амаль на беразе Мухаўца пры зьліцьцізліцці рэкяго Мухавецз іБугам? Справа ў тым, што наш горад на працягу стагоддзяў фарміраваўся як рачны Бугпорт. Месца з ратушай на плянеплане Э. ДальбэргаДальберга пазначанаепазначана як ''Forum'', ([[лаціна|лац.]]што азначае ў перакладзе з лацінскай мовы «пляц»), на якімякой ладзіліся народныя сходы, ярмаркі і г.дгэтак далей. ГрузыМенавіта пасюды, рэкахна берасьцейскі «форум», дастаўляліся ўпа гэтуюрэках Мухаўцу і часткуБугу горадугрузы, тут ладзіўсякіпеў гандаль. Гэтае бойкае месца ва ўсіх суадносінах зьяўляласяз’яўлялася вельмі зручным для будаўніцтва гарадзкойгарадской ратушы.

ПразЯкі шэрагвонкавы абставінаўвыгляд адназначнымела выглядберасцейская берасьцейскаератуша? ратушыНа нежаль, зьяўляеццаадназначнага наадказу цяперашніпакуль час дакладнане ўстаноўленымзнойдзена. АднакАле высоўваюцца вызначаныяёсць гіпотэзы. Так, на гарадзкіхгарадскіх пячатках XVI-XVII стст.стагоддзяў добра відаць выява вежы пры зьліцьцізліцці дзьвюхдзвюх рэк. Польскі дасьледчыкдаследчык Томаш Жук-Рыбіцкі, які дэталёва вывучаў гэтыя пячаткі, заўважыў, што вежа зьяўляецца шасьцікутнайшасцікутная. У версе будынкубудынка прысутнічаеёсць невялікае круглае акенца, дзе, хутчэй за ўсё, быў устаноўлены га­дзіньнікдзіннік. Гэтыя акалічнасьціакалічнасці могуць сьведчыцьсведчыць прааб тоетым, что гэта — выява вежы ратушы.

У «АпісаньніАпісанні староствастараства БерасьцейскагаБерасцейскага» за 1566 рок існуесустракаем запіс: «Другая полать рынку, ратушъ месцкий – 2 1/2 прута». Гэта азначае, што месца пад ратушу было адведзена агульным памерам амаль у 60 квадратных мэтраўметраў (адзін прут адпавядае 23,72 м кв.). Калі зьвярнуцьзвярнуць увагу на той факт, што места ўвесьувесь час пашыралася ў асноўным па берагах Мухаўца і Буга, то ратуша знаходзілася якраз у цэнтры рачнога партовага места.

ПазьнейПазней, пры будаўніцтве крэпасьцікрэпасці, месца рыначнай плошчы засталося незабудаваным (тут быў разьмешчаныразмешчаны страявы пляцплац). Саму ратушу, хутчэй за ўсё, разабралі, а побач пабудавалі гаўптвахту.