Беларуская цэнтральная рада: розьніца паміж вэрсіямі

У сувязі з наступленнемнаступленьнем савецкіх войск большасцьбольшасьць членаў БЦР перабраліся ў ГерманіюНямеччыну, дзе працягвалапрацягвалі сваю дзейнасцьдзейнасьць. [[28 чэрвеня]] 1944 г. прэзідэнт Р. Астроўскі атрымаў ад нямецкага кіраўніцтва МінскаМенску загад на эвакуацыю ў КёнігсбергКёніґсбэрґ. Пасля кароткага знаходжання ва Усходняй Прусіі супрацоўнікі БЦР, паводле загаду нямецкага кіраўніцтва, былі пераведзены ў БерлінБэрлін. Яўхім Кіпель пазнейпазьней згадваў: {{цытата|Улетку 1944 г. беларускае жыцьцё ў Бэрліне было досыць актыўнае: паступова зьяжджаліся ў Бэрлін уцекачы, дзеілі арганізацыі беларускія пры Міністэрстве Прапаганды й пры Міністэрстве Ўсходніх Справаў, быў беларускі аддзел пры Арбайтфронце, дзеіў Беларускі камітэт, выходзілі газэты «Раніца» й «Беларускі Работнік» і паступова афармлялася БЦР<ref>Кіпель Я. Эпізоды. — Нью-Ёрк: Выдавецтва газэты «Беларус», 1998. — С. 231.</ref>}}

[[20 ліпеня]] 1944 г. Міністэрства ўсходніх акупаваных тэрыторыйтэрыторыяў выдала інструкцыю, у якой былі пералічаны «рэальныя задачы і паўнамоцтвы» БЦР.

* удзелу ў падрыхтоўцы да стварэннястварэньня беларускіх ваенных фарміраванняўфармаваньняў;

* удзелу ў стварэнністварэньні партызанскіх груп за лініяй фронта;

* актыўнае прапагандысцкая дзейнасцьдзейнасьць сярод беларускіх рабочых.

# Аб'яднаннеяднаньне ўсіх беларусаў у Саюзе вызваленнявызваленьня Беларусі.

# Культурная, сацыяльная і прававая апека над усімі беларусамі ў ГерманііНямеччыне.

[[24 верасняверасьня]] [[1945]] г. на паседжанніпаседжаньні XI Пленуму, які прайшоў у вёсцы Эшэрсбекен (каля [[Вюрцбург]]а), усе наяўныя ў ГерманііНямеччыне члены арганізацыі ([[Радаслаў Астроўскі]], [[Франц Кушаль]], [[Аўген Калубовіч]], [[Сымон Кандыбовіч]], [[Пётр Орса]], [[Станіслаў Іосіфавіч Станкевіч|Станіслаў Станкевіч]], [[Васіль Рагуля]], [[Анатоль Шкутка]] (быў уключаны ў склад Рады восеннювосеньню 1944 г.), [[Мікалай Шчорс]], [[Аляксей Сянькевіч]]) вырашылі прыпыніць дзейнасцьдзейнасьць БЦР. Двое членаў Прэзідыума БЦР ([[Канстанцін Езавітаў]], [[Мікалай Шкялёнак]]) вясной 1945 г. трапілі ў рукі СССР, а [[СцяпанСьцяпан Калядка]] добраахвотна выехаў у Савецкі СаюзЗьвяз. Абгрунтаванне такой пастановы было звязанае з тым «каб (…) ня даць бальшавіком магчымасьці выкарыстаць перад заходнімі саюзнікамі фармальна тактычнае супрацоўніцтва з немцамі ў мэтах канчальнага знішчэньня супрацьбальшавіцкага актыву»"<ref>Гардзіенка А. Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі (БККА). — Смаленск, 2009. — 428 с., [12] с. іл. — С.18</ref>. XI Пленум БЦР ччасова прыпыніў дзейнасцьдзейнасьць арганізацыі, але не распускаў яе (пытаннепытаньне нават не ставілася на галасаваннегаласаваньне).

У [[1947]]—[[1948]] гг. у дачыненнідачыненьні да членаў БЦР пачалася кампанія дыскрэдытацыі. БЦР і яе прэзідэнт абвінавачваліся ў супрацоўніцтве з нацыстамі, прычым закіды рабілі экс-члены БЦР, якія самі прымалі ўдзел у грамадска-палітычным і ваенным жыцціжыцьці акупаванай Беларусі: [[Барыс Рагуля]] — намеснік прэзідэнта БЦР у НаваградскайНаваградзкай акрузе, [[Аўген Калубовіч]], [[Антон Адамовіч]], [[Станіслаў Іосіфавіч Станкевіч|Станіслаў Станкевіч]], [[Франц Кушаль]], [[Янка Станкевіч]].

[[30 снежнясьнежня]] [[1947]] г. [[Радаслаў Астроўскі]] звярнуўсязьвярнуўся да беларускай эміграцыі ў ГерманііНямеччыне, заклікаючы «спыніць усе спрэчкі паміж беларускім актывам» і правесціправесьці выбары ў Беларускае цэнтральнае прадстаўніцтва — арганізацыю, якая павінна была аб'яднаць прыхільнікаў БЦР<ref>Астроўскі Р. Беларусы і Беларускі. — Эміграцыя, сьнежань 1947. — 2 с.</ref>. У студзень [[1948]] г. да Радаслава Астроўскага звярнуласязьвярнулася група беларускіх дзеячаў ([[Васіль Рагуля]], [[Юрый Сабалеўскі]], [[Мікола Шыла]] і інш.) з просьбай аднавіць дзейнасцьдзейнасьць БЦР. [[9 маятраўня]] [[1948]] г. у Эльвангене быў скліканы XII Пленум БЦР<ref>У Пленуме ўдзельнічалі 48 чалавек: [[Радаслаў Астроўскі]], [[Янка Бекіш]], [[АляксандрАляксандар Буглай]], [[АляксандрАляксандар Вабішчэвіч]], [[Ксенафонт Вайцяхоўскі]], [[Людвік Галубовіч]], [[Аляксандр Гузоўскі]], [[СцяпанСьцяпан Дашкевіч]], [[Раіса Евец]], [[Міхаіл Ігнатовіч]], Хведар Ільяшэвіч, ІлляІльля Калько, [[Іван Касяк]], [[Яўхім Кіпель]], Барыс Крыстовіч, Янка Кудрук, Антон Курыловіч, УладзімірУладзімер Лазарэвіч, [[Мікалай Лапіцкі]], Нік Лапушынскі, Іван Любачка, Віктар Мелюк, Мікалай Мінкевіч, [[Часлаў Найдзюк]], Алесь Падун, [[Анатоль Плескачэўскі]], Юрый Прускі, [[Васіль Рагуля]], Усевалад Родзевіч, Сяргей Розмысл, [[АляксандрАляксандар Русак]], [[Юрый Сабалеўскі]], Ціхан Селівончык, УладзімірУладзімер Сенька, Юрый Стукаліч, [[Масей Сяднёў]], [[ПавелПавал СвірыдСьвірыд]], Аляксей Сянькевіч, Анатоль Ушал, Віктар Чабатарэвіч, Андрэй Чарэўка, Іван Шакун, [[Сымон Шаўцоў]], Анатоль Шкутка, Марк Шпакоўскі, [[Мікалай Шчорс]], Хведар Шыбут, [[Эмануіл Ясюк]]</ref>, на якім Беларуская цэнтральная рада была абвешчана «выканаўчым і прадстаўнічым на эміграцыі органам незалежнай Беларускай Народнай Рэспублікі». На Пленуме Радаслава Астроўскага пераабралі Прэзідэнтам на чарговы 4-гадовы тэрмін. Першым віцэ-прэзідэнтам БЦР стаў — [[Васіль Рагуля]], другім — [[Мікалай Шчорс]]. Старшынёй Рады міністраў быў абраны [[ЮрыйЮры Сабалеўскі]], сакратаром БЦР — [[Іван Касяк]]<ref>На пасаду першага віцэ-прэзідэнта былі вылучаны 3 кандыдатуры: Васіль Рагуля (19 галасоў), ЮрыйЮры Сабалеўскі (14) і Анатоль Шкутка (7). Мікалай Шчорс набраў 29 галасоў, Анатоль Шкутка — 17 (тут галасаваннегаласаваньне ішло за пасаду другога віцэ-прэзідэнта)</ref>.

ПаслядоўнікіПасьлядоўнікі БЦР пасля вайны дзейнічалі ў [[ЗША]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] і інш.

[[22 кастрычніка]] [[1960]] г. Радаслаў Астроўскі на пленуме ў Саўт-Рыверы быў абраны на пасаду прэзідэнта БЦР на чарговую пяцігадовую кадэнцыю, аднак дзеяч склаў з сябе паўнамоцтвы, заявіўшы на [[Трэці Кангрэс беларусаў Амерыкі|III Кангрэсе беларусаў Амерыкі]] [[23 кастрычніка]] [[1960]] г., што старэйшае пакаленнепакаленьне мусіць пакінуць актыўнае грамадскае жыццёжыцьцё, «каб даць дарогу маладым»<ref>Пратакол III Кангрэсу Бел. Амерыкі, каторы адбыўся дня 23 кастрычніка 1960 г. у Саўт-Рыверы ў залі Шакаў, 25 Уайтхэд Авэ а 13:00 пасля паўдня. Архіў Івана Касяка</ref>.

У [[1962]] г. [[Радаслаў Астроўскі]] склаў з сябе паўнамоцтвы прэзідэнта, матываваўшы гэта ўзростам (яму тады споўнілася 75 гадоў) і перадаў іх кіраўніку Выканаўчага органа БЦР [[Аркадзь Арэхва|Аркадзю Арэхве]], які, аднак, неўзабаве моцна захварэў і не здолеў прыступіць да выкананнявыкананьня абавязкаў прэзідэнта. Да 1974 г., пакуль Астроўскі не вярнуўся да актыўнай грамадскайграмадзкай дзейнасцідзейнасьці, БЦР не вяла ніякай працы. Прынамсі, не склікалася пленумаў, не праводзілася пасяджэнняўпасяджэньняў, не вялося справаводства.

[[3 ліпеня|3]] — [[4 ліпеня]] [[1977]] г. прайшоў XVIII-ы Пленум БЦР у рэсорце (доме адпачынку) «Белэйр-Менск» (Глен-Спэй, [[штат Нью-Ёрк]]). У ім удзельнічалі 43 грамадскіхграмадзкіх дзеяча з [[ЗША]], якія мелі мандаты-упаўнаважанніупаўнаважаньні ад 16 дэлегатаў: з Аўстраліі (5), Канады (5), Вялікабрытаніі (3), ГерманііНямеччыны (3) <ref>Пратакол 18-га Пленуму БЦР, які адбыўся 3 і 4 ліпеня 1977 г. у рэсорце «Белэр-Менск», Злучаныя Штаты Амэрыкі</ref>. Удзельнікі Пленуму рэпрезентавалі Выканаўчы орган БЦР, дэлегатуры ў Аўстраліі, Вялікабрытаніі, ГерманііНямеччыне, Канадзе, а таксама [[Беларускі кангрэсавы камітэт Амерыкі]], аддзелы [[Беларускі вызвольны фронт|Беларускага вызвольнага фронту]] (краёвыя штабы) у ГерманііНямеччыне, Вялікабрытаніі, Аўстраліі, КліўлендзеКліўлэндзе, Вініпэге і Таронта, Згуртаванне беларуска-амерыканскіх ветэранаў (галоўны штаб і аддзел у Саўт-Рыверы), беларускія праваслаўныя парафіі ў Саўт-Рыверы, Рычманд-Гіле (Нью-Ёрк), Таронта і ЛонданеЛёндане (Вялікабрытанія), Беларуска-амерыканскі грамадска-рэлігійны цэнтр у Саўт-Рыверы і грамадска-рэлігійны цэнтр у Глен-Спей, арганізацыя «Амерыканскія прыхільнікі БЦР». Сваё ўпаўнаважаннеўпаўнаважаньне на Пленум даслалі Ян і Аліцыя Пятроўскія — як прадстаўнікі сямейнага Беларускага харатыўнага фонду.

ПасляПасьля [[1995]] г. БЦР не была дзейнай арганізацыяй, хоць афіцыйнага рашэннярашэньня пра яе самароспуск не было. Паводле тэстаменту [[Міхась Зуй|Міхася Зуя]], пасляпасьля яго смерцісьмерці (красавік [[1995]] г.) усе справы БЦР, абавязкі і паўнамоцтвы прэзідэнта былі перададзеныя [[Віталь Цярпіцкі|В.Цярпіцкаму]] да часу скліканняскліканьня XX Пленуму БЦР. Але В.Цярпіцкі прыняў рашэнне прыпыніць дзейнасцьдзейнасьць БЦР, якая не мае людскіх рэсурсаў<ref>Гардзіенка А. Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі (БККА). — Смаленск, 2009. — 428 с., [12] с. іл. — С.239 — 240</ref>. Віталь Цярпіцкі згадваў: