Пасланьне да галятаў: розьніца паміж вэрсіямі

'''ПасланьнеПасла́ньне да галятаўгаля́таў'''  — адноадзін ззь пасланьнеўлістоў [[Апосталы|апостала]] [[Павал (апостал)|Паўла]], якоеякі ўваходзіць у лік кніг [[Новы Запавет|Новага Запавету]].

== Адрасат ==

Апостал наведаў паўдневыяпаўднёвыя гарады правінцыі [[Галятыя]], як то Антыёхія Пісыдыйская, Дзэрбія, Лістра, Іконі, падчас сваей першай місіянэрскай вандроўкі, а паўночную частку правінцыі, заселеную этнічнымі [[Кельты|кельцкімі]] плямёнамі галятаў, падчас другой місіянэрскай вандроўкі. Паміж дасьледчыкамі вядуцца спрэчкі, да каго адрасаваны ліст Паўла.

Чыньнікамі напісаньня пасланьня былі падзеі, што моцна ўзрушыўшыяўзрушылі апостала Паўла. Праз хуткі час пасьля адыходу апостала ад вернікаў, у суполцы зьявіліся людзі, якія сьцьвярджалі, што вернікам для таго, как атрымаць [[Выратаваньне]], неабходна прыняць абразаньне й увогульлеувогуле прытрымлівацца ўсіх прадпісаньняў [[Тора|Закона МаісеяМайсея]]. Гэтыя настаўнікі спасылаліся на аўтарытэт [[Ерусалім|ерусалімскіхерусалім]]скіх апосталаў і апавядалі новым вернікам, што Павал паведаміў толькі пачатковыя зьвесткі пра [[Эвангельле]], а яны значна пашыраюць зьмест [[Эвангельле|Радаснай весткі]]. Сытуацыя пагоршалася яшчэ й тым, што сярод вернікаў пачаліся непаразуменьні й спрэчкі.

Ліст да цэркваў Галятыі займае чацьверты радок сярод пасланьняў апостала Паўла. ЯноЁн меншаеменшы за [[пасланьнеПасланьне да рымлянаў]] і двух пасланьняўПасланьняў да карынцянаў і знаходзіцца ў [[Новы Запавет|Новым Запавеце]] пасьля іх і перад [[пасланьне да эфэсянаў|пасланьнемПасланьнем да эфэсянаў]]. Пасланьне да галятаў — важны багаслоўскі тэкст Паўла. У ім разглядаюцца такія важныя тэмы, як то вера, апраўданьне, уратаваньне, Закон, хрысьціянская свабода. Згодна Паўлу выратаваньне ёсьць дарунак Бога, якія даецца празь веру, а ня праз справы Закона. Дзякуючы ахвяры [[Ісус Хрыстос|Хрыста]], выратаваньне могут атрымаць людзі з кожнагаусялякага народу. Выратаваньне нельга атрамацьатрымаць уласнымі сіламі, яно не падобна на заробак. Выратаваньне можна атрамацьатрымаць толькі праз ласку БожыюБожую. Прыняўшы дар выратаваньня, вернікі становяцца Божымі дзецьмі. Яны атрымліваюць свабоду ад справаў граха, якую патрэбныпавінны выкарыстоўваць для служэньня Богу. У яднаньні з Хрыстом зьнішчаюццца ўсялякія перашкоды: сацыяльныя, нацыянальныя, рэлігійныя, культурныя ці расавыя. Аднак спробы зарабіць выратаваньне выкананьнем Закона вяртаюць вернікаў назад у рабства. Служэньне Закону супярэчыць ласкіласцы Божай. У лісьце Павал прыводзіць шмат прыкладаў: як зь Сьвятой гісторыі, гэтак і з уласнага вопыту як Паўла, гэтак і галятаў. Панаваньне Закона скончылася з прыходам [[Ісус Хрыстос|Хрыста]], эра Закона й рабства зьмянілася эрай Хрыста й ласкі Божай.

Ліст напісаны ў вельмі імпэтным, эмацыйным тоне, у якім можна разгледзіцьразгледзець характар апостала. Акрамя таго, Павал пакідае важкую інфармацыю пра сваё жыцьцё як да сустрэчы з Хрыстом, гэтак і пасьля таго, як ен стаў [[Хрысьціянства|хрысьціянінам]].

Час напісаньня ліста можа быць вызначаны толькі прыблізна. Калі яноён адрасаванаадрасаваны да вернікаў паўдневай частцы Галятыі, то яно напісананапісаны паміж [[48]] і [[49]] гадамі. Калі ж ягоныя чытачы жылі ў цэнтральнай і паўночнай частцы правінцыі, то, хутчэй за ўсе, яноён напісанаствораны каля [[52]]—[[54]] гадоў. Традыцыйна лічыцца, што месцам напісаньня ліста зьяўляецца [[Эфэс]], але ёсьць меркаваньні, што ліст мог быць напісаны з [[Карынт]]у ці з [[Рым]]у.

Пасланьне складаецца з 6 разьдзелаў. У ім адсутнічае традыцыйная малітва за адрасатаў. Апостал зь першых радкоў эмацыйна пераходзіць да галоўнай тэмы ліста. Ён хоча паказаць, што ягонае служэньне Закону ледзь не прывяло да духоўнай сьмерці. Павал нагадвае галятам пра дарунак [[Сьвяты Дух|Сьвятога Духа]] да іх, былых [[паганцтва|паганцаў]], негледзячы на тое, што яны дагэтуль ніколі не прытрымліваліся Закона. Апостал піша пра сэнс Закона, ягоныя функцыі, прыводзіць у прыклад [[Абраам]]а й ягоных сыноў. У другой частцы ліста, ён дае практычныя парады й заклікае не разумець свабоду як свавольле.

Найбольш старадаўнім камэнтаром зьяўляецца камэнтар, зроблены [[Арыген]]ам, які ў цяперашні час згублены. Захаваліся часткі камэнтара [[Тэадор Мапсуестыйскі|Тэадора Мапсуестыйскага]], цалкам захавалася ляканічнае тлумачэньне ягонага вучня [[Тэадарыт Кірскі|Тэадарыта Кірскага]]. Даволі вядомае тлумачэньне [[Ян Златавуст|Яна Златавуста]], напісанае паміж [[395]] і [[398]] гадамі, якое было зроблена на кожны верш пасланьня. Тлумачэньні да пасланьня да галятаў ёсьць у працы [[Тэртуліян]]а «Супраць Маркіёна». Таксама вядомы больш пазьнейшыя камэнтары, зробленыя [[Ян Дамаскін|Янам Дамаскіным]], [[Ікумені|Ікуменіям]]ям, [[Тэаляст Баўгарскі|Тэалястам Баўгарскім]].

Пасланьне да галатаў вырабіла моцны ўплыў на разьвіцьцё хрысьціянства, у першую чаргу на станаўленьне [[пратэстантызм]]у. У часы [[Адраджэньне|Адраджэньня]] й [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] цікавасьць да пасланьня моцна ўзрасла. Вялікай папулярнасьцю карысталіся «Парафразы» [[Эразм Ратэрдамскі|Эразма Ратэрдамскага]]. [[Мартын Лютэр]], чытаючы пасланьняПасланьне да галятаў, а таксама [[пасланьнеПасланьне да рымлянаў]], упершыню ўбачыў добрую вестку ў апраўданьні верай. Ен казаў: «Пасланьне да галятаў  — гэта маё пасланьне. Я ажаніўся назь ім». У [[1519]] годзе ен выдаў першы камэнтар, які шмат разоў перадрукоўваўся. Дактрына пра апраўданьне празь веру, якая яскрава адкрыта ў творах Лютэра, [[24 траўня]] [[1738]] году зьмяніла жыцьцё [[Джон Ўэсьлі|Джона Ўэсьлі]], які ў той час жыў у [[Лёндан]]е. Ўэсьлі стаў пачынальнікам духоўнага прабуджэньняабуджэньня, якое распаўсюджыласяраспаўсюдзілася на ўвесь ангельскамўныангельскамоўны сьвет.

== Літаратура ==

* Феофан (Говоров), еп. Толкование Послания св. ап. Павла к Галатам. М., 1880, 18932. М., 1996р;

* Мартин Лютер Лекции по послании к Галатам,1997, Фонд “Лютеранское«Лютеранское наследие”наследие», P.O. Box 46, Sterling Heights, MI 48311

* Lightfoot J. B. St. Paul’s Epistle to the Galatians: A Rev. Text with Introd., Not. L., 1865, 1896. Grand Rapids, 1957;

* Галахов И.  И.  Послание cв. ап. Павла к Галатам. Каз., 1897;

* Глубоковский Н.  Н.  Благовестие христианской свободы в послании св. ап. Павла к Галатам. София, 1935. М., 1999р;

* Кассиан (Безобразов), еп. Христос и первое христ. поколение. П., 1950. М., 20014;