Лінія Мажыно: розьніца паміж вэрсіямі

'''Лінія Мажыно''' ({{мова-fr|la Ligne Maginot}}) — сыстэма францускіх умацаваньняў, на мяжы зь [[Нямеччына|Нямеччынаю]]ю ад [[Бэльфор]]а да [[Лянгіён]]у. Была пабудавана ў [[1929]]—[[1934]] гадах (затым удасканальвалася аж да [[1940 год]]у). Даўжыня каля 400 км. Названа ў гонар вайсковага міністра [[Андрэ Мажыно]].

* Каб быць скарыстанае ў якасьці асновы для [[контрнаступ|контрнаступу]]у.

На будаўніцтва лініі Мажыно было выдаткавана каля 3 млрд франкаў (1 млрд даляраў у коштах тых гадоў). Агульная колькасьць войскаў на лініі дасягала 300 тыс. чалавек. У падземных шматузроўневых фартах былі абсталяваны жылыя памяшканьні для асабовага складу, электрастанцыі, магутныя вентыляцыйныя ўсталёўкі, [[вузкакалейныя чыгункі]], тэлефонныя станцыі, шпіталі, пакоі адпачынку, недасягальныя для снарадаў і бомбаў. У верхніх наземных паверхах разьмяшчаліся забясьпечаныя [[ліфт]]амі гарматныя [[казэмат]]ы. Яны ўяўлялі сабою ўкапаныя ў зямлю бетонныя «скрынкі» з таўшчынёю мураў і столі 3,5—4 мэтрамэтру. Наверх выступала бранявежа-[[турэльная ўсталёўка|турэль]].

Перад першаю лініяю абароны былі выкапаны супрацьтанкавыя равы і выстаўлены загароды з [[Супрацьтанкавы вожык|супрацьтанкавых вожыкаў]]. За першаю лініяю абароны разьмяшчалася сетка апорных кропкаў — бэтонных пляцоўкаў для пяхоты, артылерыі, [[пражэктар]]аў і т. п. У гэтых пунктах на глыбіні каля 50 метраўмэтраў пад зямлёю знаходзіліся склады [[баепрыпас]]аў і рыштункі, забясьпечаныя ліфтамі. Яшчэ далей месцаваліся пазыцыі дальнабойных буйнакалібарных гарматаў на чыгуначным ходу. Была таксама мадэрнізавана старая [[абарончая лінія]], якая складаецца з фартоў [[Бэльфор]], [[Эпіналь]], [[Вэрдэн]] і інш. Глыбіня абароны Лініі Мажыно складала 90—100 км.

Францускія ваенныя стратэґі лічылі лінію Мажыно непрыступнай. ПасльяПасьля ўводу нямецкіх войскаў у Польшчу ў [[1939 год]]зе [[Францыя]] і [[Вялікабрытанія]] вырашылі, што хутка дапамагчы [[Польшча|Польшчы]] яны ўжо нічым неня змогуць і замест гэтага пачалі плянаваньне доўгатэрміновай вайны.<ref name="Jackson">Julian T. Jackson «The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940», Oxford, Oxford University Press ISBN 0-19-280300-X</ref> Напачатку верасьня [[Францыя]] нерашуча зрушыла свае войскі ў [[Саар]]скую вобласьць, але 4 кастрычніка, пасьля паразы Польшчы, ізноў адвяла іх за лінію Мажыно (так званая [[Дзіўная вайна]]). У [[1940 год]]зе [[Трэці райх|нямецкія]] войскі імкліва абыйшлі яе з поўначы праз [[Ардэны|Ардэннскія горы]]. Пасьля капітуляцыі Францыі гарнізон лініі Мажыно здаўся.

14 чэрвеня 1940 году 1-я і 7-я пяхотныя войскі групы войскаў “Ц” ґенэрал-палкоўніка Вільгельма фон Леба (19 ліпеня 1940 г. выраблены ў ґенэрал-фэльдмаршалы) атакавалі лінію Мажыно і прадралі яе. Абарончыя збудаваннізбудаваньні лініі Мажыно былі прадзёртыя за некалькі гадзінаў у выніку наступу пяхоты без танкавае падтрымкі. Нямецкая пяхота наставала пад магутным прычыненьнем авіяцыі і артылерыі, якая шырока ўжывала дымавыя снарады. Неўзабаве выявілася, што шматлікія з францускіх дотаў не вытрымліваюць прамых трапленьняў снарадаў і бомбаў; акрамя таго, вялікая колькасьць збудаваньняў не была прыстасавана для кругавой абароны, і іх лёгка можна было атакаваць з тылу і флянгу з дапамогаю гранатаў і агнямётаў.

Шматлікія гісторыкі лічаць, што ва ўмовах сучаснай вайны такія высокавыдатковыя ўмацаваныя збудаваньні носяць уразьлівы характар і не забясьпечваюць эфэктыўнай абароны. Аднак справядлівасьці дзеля варта адзначыць, што па большай частцы лінія Мажыно, як яна была задумана стваральнікамі ў 1920-х гадах, выканала сваю асноўную задачу, якая складалася ў абмежаваньні маштабу нападаў на пазыцыі, абароненыя лініяю. Галоўная і якасна выбудаваная частка лініі была пабудавана да [[1936 год]]у, калі [[Бэльгія]] адмовілася ад хаўрусьніцкага пакту з Францыяю, абвясьціўшы нэўтралітэт, што вымусіла апошнюю сьпешна дабудоўваць лінію ўздоўж бэльгійскай мяжы да Атлянтычнага акіяну. Гэта новая частка лініі была пабудавана ў пасьпеху і так не была даведзена да ранейшага ўзроўню абароны. Таму, калі гаворыцца пра прарыў лініі Мажыно, тое маецца на ўвазе прарыў новых участкаў лініі, пабудаваных у багністай мясцовасьці, дзе будаўніцтва падземных збудаванняўзбудаваньняў было вельмі абцяжарана. [[Француская кампанія (1940)|Параза Францыі ў 1940 годзе]] не была вынікам недахопаў цэнтральнай часткі лініі, якая, нягледзячы на шматлікія спробы войска, была прадзёртая толькі ў двух месцах, што адбылося ўжо пасьля падзеньня [[Парыж]]у і адступы большай часткі войска, а адбылося ў выніку шматлікіх стратэґічных пралікаў кіраўніцтва Францускае рэспублікі, так неня здолеўшыму скарыстацца тымі перавагамі, якія ствараліся існаваньнем гэтае магутнае абароннае лініі.