Юрай Янашык: розьніца паміж вэрсіямі

'''Юра́й Я́нашык''' ({{Мова-sk|Juraj Jánošík}}, вымаўляецца {{IPA|ˈjuraj ˈjaːnɔʃiːk|sl}}, {{Мова-pl|Jerzy Janosik}}, {{Мова-hu|Jánosik György }}; хрышчаны [[25 студзеня]] [[1688]] — [[17 сакавіка]] [[1713]]) — вядомы [[Славакі|славацкі]] злачынец, герой шматлікіх легендаў і мастацкіх твораў, дзе ягоны вобраз значна міталягізаваны. ЗьЗ [[XIX стагодзьдзе|XIX стагодзьдзя]] Янашык стаў сымбалем супраціву прыгнёту ня толькі на поўначы [[Каралеўства Вугоршчына|каралеўства Вугоршчына]] (цяперашняя [[Славаччына]]), але таксама й сярод [[Гуралі|гураляў]] і палякаў з [[Падгальле|Падгальля]]. Падчас [[Славацкае нацыянальнае паўстаньне|антынацысцкага паўстаньня ў Славаччыне]] імя Янашыка насіла адна з [[партызан (вайна)|партызанскіх]]скіх групаў.

Юрай Янашык нарадзіўся ў вёсцы [[Церхава]] пад [[ГабзбурскаяГабсбурская імпэрыя|ГабзбурскайГабсбурскай манархіяй]] (цяпер у раёне [[Жыліна (раён)|Жыліна]]) ўу сям’і Марціна Янашыка і Ганны Чышнікавай. Ахрышчаны ў касьцёле Найсьвяцейшай Тройцы ў Варыне, хроснымі бацькамі Юрая сталі Якуб Мэр’яд і Барбара Крыштафікава. Меў старэйшую сястру Барбару і малодшых братоў Яна, Марціна і Адама<ref>{{Кніга|аўтар = Zuzana Križková, Margaréta Horváthová.|частка = |загаловак = Juraj Jánošík: rozprávanie o zbojníckom kapitánovi|арыгінал = |спасылка = http://books.google.sk/books?ei=MZLLTcHnAo-6-Aa64ciuAw&ct=result&id=NrB-AAAAMAAJ&dq=Bola+to+o+rok+star%C5%A1ia+sestra+Barbora&q=a+traja+bratia#search_anchor|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Perfekt|год = 2004|том = |старонкі = |старонак = 110|сэрыя = |isbn = 8080462828|наклад = }}</ref>.

У пятнаццацігадовым узросьце далучыўся да [[куруц]]кіх паўстанцаў. Пасьля [[Бітва пад Трэнчынам|паразы пад Трэнчынам]] быў прызваны ў [[ГабзбургіГабсбургі|габзбурскаегабсбурскае]] войска<ref name="osobnosti.sk">[http://www.osobnosti.sk/index.php?os=zivotopis&ID=59032 Juraj Jánošík osobnosti.sk | životopisy, diela, tvorba, články, linky<!-- Bot generated title -->]</ref>. Увосень 1710, служачы ахоўнікам у [[Бітча|Бітчы]], дапамог уцячы вязьню [[Томаш Вугарчык|Томашу Вугарчыку]]<ref>Kočiš (1986), p. 47 {{ref-sk}}</ref>, зь якім яны стварылі бандыцкую ватагу. Пасьля выхаду Вугарчыка Янашык стаў яе аднаасобным правадыром<ref>Kočiš (1986), p. 50 {{ref-sk}}</ref>. Банда дзейнічала пераважна ў паўночна-заходняй [[Каралеўства Вугоршчына|Вугоршчыне]] (цяперашняя Славаччына), уздоўж ракі [[Ваг]] між [[Важэц|Важцам]] і [[Віхадна]]й<ref name="terchova-info.sk">[http://www.terchova-info.sk/novinka_detail.php?id=012 Odpočíva Jánošík na dne Liptovskej Mary? Aktuality Terchová | terchova-info.sk<!-- Bot generated title -->]</ref>, хоць часам даходзілі нават да Польшчы і Маравіі<ref name="osobnosti.sk"/>. Па большай частцы іхнімі ахвярамі станавіліся заможныя купцы. Пад даводзтвам Янашыка банда цьвёрда прытрымлівалася прынцыпу не забіваць сваіх ахвяраў; аднойчы яны дапамаглі выпадкова параненаму сьвятару<ref name="terchova-info.sk"/>. Таксама часткова мае пацьверджаньне легенда пра тое, што яны дзяліліся нарабаваным дабром зь бедакамі<ref name="terchova-info.sk"/>.

* [http://jurojanosik.com/ Бачына імя Юрая Янашыка] {{ref-sk}}{{ref-en}}

* [http://www.iarelative.com/history/janosik.htm Янашык, славацкі Робін Гуд, у сьвятле дакумэнтальных сьведчаньняў і народнага паданьня] {{ref-en}}