Вікіпэдыя

Буйнічы: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q13028862
шаблён, дапаўненьне
Радок 1:
{{Населены пункт/Беларусь
{{Мястэчка
| Назва = Буйнічы
|Статус = вёска
| Назва ў родным склоне = Буйнічаў
|Назва Краіны ў родным склоне = БеларусіБуйнічаў
|Герб Плошча =
|Сьцяг Вышыня =
|Гімн =
| Колькасьць насельніцтва = ▼
|Дата заснаваньня =
| Год падліку насельніцтва = ▼
|Першыя згадкі =
| Шчыльнасьць насельніцтва =▼
|Статус з =
| Колькасьць двароў = ▼
|Магдэбурскае права =
| Тэлефонны код = +375 22
|Былая назва =
| Паштовы індэкс = 213134▼
|Мясцовая назва =
| Аўтамабільны код = 6
|Вобласьць Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]]▼
| Выява =
|Раён Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Магілёўскі раён|Магілёўскі]]▼
| Апісаньне выявы =▼
| Сельсавет = [[Буйніцкі сельсавет|Буйніцкі]]▼
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
|Пасялковы савет =
▲| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]]
|Гарадзкі савет =
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
|Старшыня гарвыканкаму =
▲| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Магілёўскі раён|Магілёўскі]]
|Пасада кіраўніка =
▲| Сельсавет = [[Буйніцкі сельсавет|Буйніцкі]]
|Кіраўнік =
| Шырата_паўшар'е = паўночнае
|Плошча =
| Шырата_градусаў = 53
|Крыніца плошчы =
| Шырата_хвілінаў = 51
|Вышыня =
| Шырата сэкундаў = 15▼
|Унутраны падзел =
| Даўгата_паўшар'е = усходняе
▲| Колькасьць насельніцтва = 1596
| Даўгата_градусаў = 30
▲| Год падліку насельніцтваколькасьці = 2010
| Даўгата_хвілінаў = 15
▲|Крыніца Шчыльнасьцьколькасьці насельніцтва =
| Даўгата сэкундаў = 59▼
|Этнічны склад насельніцтва =
| Commons = Category:Bujničy▼
|Год падліку этнічнага складу =
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Год падліку нацыянальнага складу =
▲| Колькасьць двароў =
|Год падліку колькасьці двароў =
▲| Паштовы індэкс = 213134
|СААТА =
|Выява = Магілёў. Буйніцкае поле.JPG
▲| Апісаньне выявы = Буйніцкае поле
|Шырата градусаў = 53
|Шырата хвілінаў = 51
▲ | Шырата сэкундаў = 15
|Даўгата градусаў = 30
|Даўгата хвілінаў = 15
▲ | Даўгата сэкундаў = 59
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
▲| Commons = Category:Bujničy
|Сайт =
}}
'''Бу́йнічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласьць}}</ref> — вёска, паўднёвае [[прадмесьце]] [[Магілёў|Магілёва]], на правым беразе [[Дняпро|Дняпра]]. Уваходзіць у склад і зьўляецца цэнтрам [[Буйніцкі сельсавет|Буйніцкага сельсавету]] [[Магілёўскі раён|Магілёўскага раёну]]. Знаходзіцца за 2 кілямэтры ад чыгуначнай станцыі «Буйнічы».
 
Буйнічы — даўняе мястэчка [[Аршанскі павет|гістарычнай Аршаншчыны]] (частка [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебшчыны]]).
Радок 37 ⟶ 55:
На паўднёвай ускраіне месьціцца стаянка эпохі [[мэзаліт]]у (8—5 тысячагодзьдзі да н. э.), а ва [[урочышча|ўрочышчы]] Благадаць гарадзішча раньняга [[Жалезны век|жалезнага веку]].
 
[[Вёска]] вядомая з [[15 стагодзьдзе|15 стагодзьдзя]] ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] як цэнтар буйнога ўладаньня, што належала князям [[Фёдар Талочкавіч-Буйніцкі|Фёдару]] і [[Леў Талочкавіч-Буйніцкі|Льву]] Талочкавічам-Буйніцкім<ref name="Памяць">{{Літаратура/Памяць/Магілёўскі раён|к}} — [http://www.mlib.basnet.by/kray/mogilev%20raen/9.11.html С. 607—608, 628—630].</ref>. На пачатку [[16 стагодзьдзе|16-га стагодзьдзя]] належалі [[Пячорскі манастыр,Кіева-Пячэрская Кіеўляўра|Кіева-Пячорскаму манастыру]]. У сьнежні [[1595]] году Буйніцкае поле было месцам пераможнае [[Буйніцкая бітва|бітвы]] войска ВКЛ на чале з рэчыцкім старостам [[М. Буйвід]]амБуйвідам над паўстанцамі на чале зь [[Севярын Налівайка|Севярынам Налівайкам]]<ref>Буйніцкая бітва 1595 // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} — С. 354.</ref>. У [[17 стагодзьдзе|17]]—18 стагодзьдзях былі прыватнаўласніцкім [[мястэчка]]м у [[Аршанскі павет|Аршанскім павеце]], якое належала Саламярэцкім, [[Статкевічы|Статкевічам]], князю і [[Жамойць|жамойцкаму]] старосту А. Г. Палубінскаму, князям [[Сапегі|Сапегам]]<ref name="Памяць">{{Літаратура/Памяць/Магілёўскі раён|к}} — [http://www.mlib.basnet.by/kray/mogilev%20raen/9.11.html С. 607—608, 628—630].</ref>. У [[1633]]—1918 гадах на поўдзень ад паселішча існаваў [[Буйніцкі манастыр Святога Духа|манастыр Святога Духа]], які заснавалі [[Багдан Статкевіч]] і яго жонка [[Алена Саламярэцкая]]. За падтрымку вялікага князя [[Ян Казімер|Яна І Казімера Вазы]] ў абарончай [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайне супраць Маскоўскага царства]] 1654—[[1667]] гадоў буйніцкія манахі атрымалі прывілей на [[млын]]<ref>Буйніцкі Святадухаўскі манастыр // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} — С. 354.</ref>. У манастыры дзейнічала друкарня<ref>Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew. [http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bha/11-1-2/16.htm Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI—XVIII wieku (пераклад Ігара Клімава)] // [[Беларускі Гістарычны Агляд]]. Том 11 Сшытак 1—2 (20—21) сьнежань [[2004]]</ref>. У час [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]] ў ліпені [[1708]] каля Буйнічаў месьціўся лягер швэдзкага войска на чале з [[Карл XІІ|Карлам ХІІ]] (г. зв. ''Карлава даліна''). Швэдзкія жаўнеры абрабавалі манастыр, аднак пазьней па загадзе швэдзкага караля іконы былі вернуты ў пусты манастыр, а два швэдзкія жаўнеры — павешаны<ref>{{Кніга|аўтар =А.Г.Агеев, Я.И.Климуть, И.А.Пушкин |частка = |загаловак = Перекрёстки Могилёвской истории|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =Минск |выдавецтва = Туринфо|год = 2004 |том = |старонкі = 48-49|старонак = |сэрыя = |isbn =985900124–3|наклад = }}</ref>. Побач зь мястэчкам існаваў [[фальварак]], які здаваўся ў арэнду.
 
</ref>. Побач зь мястэчкам існаваў [[фальварак]], які здаваўся ў арэнду.
 
Пасьля першага падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] расейская імпэратрыца [[Кацярына II]] перадала частку мястэчка беларускаму намесьніку [[генэрал-аншэф]]у П. Б. Пасеку. У [[1878]] годзе фальварак набыў абшарнік М. Марачэўскі. Апошняй уладальніцай [[маёнтак|маёнтку]] на пачатку 20 стагодзьдзя была Г. К. Радкевіч<ref name="Памяць">{{Літаратура/Памяць/Магілёўскі раён|к}} — [http://www.mlib.basnet.by/kray/mogilev%20raen/9.11.html С. 607—608, 628—630].</ref>.
 
Другі раз [[Буйніцкае поле]] сталася месцам [[Абарона Магілёва, (1941)|бітвы]] ў [[1941]] годзе.
 
17 ліпеня 2006 году сельсавет, у які ўваходзіць вёска, перайменаваны зь Цішоўскага ў [[Буйніцкі сельсавет|Буйніцкі]], а цэнтар сельсавету перанесены зь вёскі [[Цішоўка]] ў Буйнічы<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2006-140/2006-140(003-066).pdf «О переименовании сельсовета». Решение Могилевского областного Совета депутатов от 17 июля 2006 г. № 18-12]{{Ref-ru}}</ref>.
 
28 сьнежня 2010 году ліквідаваная станцыя [[Буйнічы (станцыя)|Буйнічы]], а яе тэрыторыя ўвайшла ў склад вёскі Буйнічы<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2011-50/2011_50_9_40567.pdf «Об упразднении сельского населенного пункта станция Буйничи и преобразовании деревень Могилевского района в агрогородки». Решение Могилевского районного Совета депутатов от 28.12.2010 г. № 7-18]{{Ref-ru}}</ref>.
Да скасаваньня, вёска ўваходзіла ў склад [[Цішоўскі сельсавет|Цішоўскага сельсавету]].
 
== Адукацыя і культура ==
Радок 55 ⟶ 73:
У [[1995]] годзе быў адкрыты ''мэмарыяльны комплекс'' «Буйніцкае поле», архітэктарамі якога зьяўляюцца Ўладзімер Чапенка ды Алег Бараноўскі. Былі пабудаваныя чырвоная [[капліца]] вышынёй у 27 мэтраў, а недалёка ад яе возера «Сьлёз». Праз кожныя паўгадзіны ў капліцы гучыць музычная кампазыцыя, прысьвечаная ўдзельнікам абароны Магілёва. Дэпартамэнт па ахове гісторыка-культурнай спадчыны [[Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь|Міністэрства культуры]] ў [[2002]] годзе прысвоіў Мэмарыяльнаму комплексу статус гісторыка-культурнай каштоўнасьці трэцяй катэгорыі.
 
Паводле задумы мэра Магілёва [[Віктар Шорыкаў|Віктара Шорыкава]] 2 лістапада [[2004]] году ў капліцы адбылося адкрыцьцё маятніка [[Жан Фуко|Фуко]] (найвышэйшы ў Беларусі, у гонар францускага фізыка, які даказаў факт вярчэньня Зямлі вакол сваёй восі). Яго распрацоўнікам выступіў дацэнт Беларуска-расейскага ўнівэрсытэту А. Ляпін, а вытворцам — інжынэр завода «Тэхнапрыбор» А. Нікалаеў. Маятнік уяўляе зь сябе шаснаццацікіляграмовы шар зь нержавеючай сталі ды алюміневы цыфэрблят на вышыні 14 мэтраў. Амплітуда яго ваганьняў 1 м, пэрыяд ваганьняў 7 сэкундаў. Маятнік вядзе адлік часу<ref>[http://www.mlib.basnet.by/kray/Culture/r16p7.html Мемарыяльныя комплексы, манументы, помнікі архітэктуры (Магілёўскага раёна)] // Сайт Магілеўскай абласной бібліятэкі. Дата доступу: [[22 мая|22 траўня]] [[2009]]</ref>.
 
У [[2006]] годзе пры каледжы заснаваны ''заасад'', на 75 [[гектар]]ах якога разводзяць [[дзік]]оў, [[зубр]]оў, плямістых і паўночных [[алень|аленяў]]<ref>Ілона Іванова. [http://www.zvyazda.minsk.by/ru/issue/article.php?id=26087 У Новы год з Магілёва — на паўночных аленях] // [[Звязда]], [[31 сьнежня]] [[2008]]</ref>. У вальерах трымаюць [[барсук]]оў, [[воўк|ваўкоў]], [[касуля]]ў, [[Звычайная лісіца|лісаў]], [[Лось|ласёў]], мядзьведзяў, пясцоў, [[тыгр]]аў і [[янот]]аў, а таксама шэраг відаў птушак. Заасаду таксама належаць 2 дзясяткі [[канкур]]ных коней<ref>Ілона Іванова. [http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=40&p=36&archiv=21072006 Навыперадкi з мядзведзiцай] // Звязда № 161 (25750), [[21 ліпеня]] [[2006]]</ref>.
 
== Крыніцы ==
{{зноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Bujničy}}
* [http://www.radzima.org/be/pub/1451_mmiesca/buynichy.html мяст. Буйнічы] на [[Radzima.org]]
* [http://www.paltk.info Сайт Агралесатэхнічнага каледжу імя Кірылы Арлоўскага]{{ref-ru}}
* [http://globus.tut.by/bujnichi/ Здымкі на Globus.tut.by]
 
{{Навігацыйная група
|назоў = Буйнічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Буйніцкі сельсавет
|Магілёўскі раён
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Аршаншчыны}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Буйнічы»