'''Махдзі Базарган''' ({{мова-fa|مهدی بازرگان}}) – нарадзіўся; {{Нарадзіўся|1 верасьня |9|1907}} года памёр— 20 студзеня 1995 года. Быўгоду) вядомым у— [[Іран|іранскі]]е навукоўцамнавукоўца, акадэмікамакадэмік, першымпершы прэм’ер-міністрамміністар часовага ўрадаўраду ЙранаІрану пасьля [[Ісламская рэвалюцыя ў Іране|ісламскага перавароту ў Іране 1979 годагоду]].
==Ранняе Раньняе жыцьцё й вучоба ==
[[ ImageФайл:Mehdi Bazargan.jpg| thumbміні| leftзьлева| 200px200пкс|Базарган у маладосьці]] ▼
Базарган нарадзіўся 1 верасьня 1907 годагоду ў сямьісям’і [[азэрбайджанцы|азэрбайджанцаў]] на паўночным - захадзе ЙранаІрану. Вырас Базарган у [[Тэгеран]]е. Айцец Хач Абасолі Табрызі (памёр у 1954 годзе) быў купцом паважаным у Тэгеране. Базаргана паслалі вучыцца ў [[Францыя|Францыю]], каб атрымаць вышэйшую адукацыю. За вучобу плаціў урад Ірана. У [[Парыж]]ы ён вучыў уласьцівасьці цеплыні й будову мэханізмаў.▼
▲[[Image:Mehdi Bazargan.jpg|thumb|left|200px|Базарган у маладосьці]]
Пасьля заканчэньня вучобы, ваяваў за Францыю супраць нацыскай [[Нямеччына|Нямеччыны]]. У канцы 1940-х гадоў ачоліў аддзел будовы мэханізмаў у Тэгеранскім унівэрсітэце ЙранаІрану. У 1951 годзе пад кіраўніцтвам прэм’ер-міністра [[Махамат Масадык|Махамат Масадыка]] ачоліў першае Йранскае Іранскае дзяржаўнае нафтаздабываючае прадпрыемтва. Пасьля разгону ўрада Масадыка Базарган заснаваў грамаду – Рух Ірана да волі. Гэты рух быў бліскі да Народнага фронту – грамады Махамата Масадыка. Некалькі разоў Базарган быў арыштаваны.▼
▲Базарган нарадзіўся 1 верасьня 1907 года ў сямьі [[азэрбайджанцы|азэрбайджанцаў]] на паўночным-захадзе Йрана. Вырас Базарган у [[Тэгеран]]е. Айцец Хач Абасолі Табрызі (памёр у 1954 годзе) быў купцом паважаным у Тэгеране.
Базаргана паслалі вучыцца ў [[Францыя|Францыю]], каб атрымаць вышэйшую адукацыю. За вучобу плаціў урад Ірана. У [[Парыж]]ы ён вучыў уласьцівасьці цеплыні й будову мэханізмаў.
=== Падзеньне шаха й ісламскі пераварот === ▼
4 лютага 1979 годагоду пад ціскам народных хваляваньняў шах адляцеў за межы ЙранаІрану. [[Аятала]] [[Хамэйні]] прызначыў Махдзі Базаргана прэм’ер-міністрам часовага ўрадаўраду ЙранаІрану. Базарган быў адзіным прыхільнікам заходняга ладу жыцьця, які супрацоўнічаў з Хамэйні. Аднак прага Базаргана да заходняга жыцьця прывяла да рознагалосьсяў з сьвятарамі, які ўсё болей захоплівалі ўладу. Гэта прывяло да таго, што Базарган падаваў заявы да Хамэйні аб звальненьні ад выкананьняў абавязкаў прэм’ер-міністра . Астатняй кропляй для Базаргана былі падзеі з пасольствам [[ЗША]], якое было захоплена прыхільнікамі Хамэйні. 4 лістапада 1979 году Хамэйні ўхваліў вызваленьне Базаргана ад кіраўніцтва ўрадам. ▼
[[ FileФайл:Ruhollah Khomeini and Mehdi Bazargan.jpg| thumbміні|Базарган прадзтаўленыпрадстаўлены ў якасьці прэм’ер-міністра каля Хамэйні ў мачлісе]] ▼
Базарган быў выбраным паслом у [[Сход ісламскай рады|мачліс]], які быў створаны паводле устаўной граматы новай Ісламскай рэчпаспалітай. Там ён выступаў супраць увядзеньня правілаў шарыяту –— ісламскага права –— ва ўсе галіны жыцьця ЙранаІрану. У лістападзе 1982 годагоду Базарган напісаў адкрыты ліст да старшыні мачлісу [[Алі Акбар Хашэмі Рафсанджані|Рафсанджані]], дзе выказаў незадаволенасьць крывавымі расправамі над праціўнікамі ісламскай рэчпаспалітайрэспублікі. ▼
[[ FileФайл:Sabaghian Bazargan Arafat Sahabi.jpg| thumbміні|Базарган ззь Ясэрам[[Ясір Арафат|Ясірам Арафатам ]]]] ▼
Базарган быў паслом да 1984 годагоду. За гэты час ён толькі абмяжоўваўся вуснымі выступамі супраць тагачаснага ўрадаўраду. У гэты час Базарган уваходзіў у Рух Ірана да волі, які ён засанаваў у 1961 годзе й распусьціў яго ў 1990 годзе. У 1985 годзе спрабаваў высунуць сябе на выбары ў [[ ПравадырПрэзыдэнт грамады (Іран)Ірану|прэзыдэнта ЙранаІрану]], але [[Рада старажоў шарыяту]] адхіліла яго ад удзелу ў выбарах. ▼
▲Пасьля заканчэньня вучобы, ваяваў за Францыю супраць нацыскай [[Нямеччына|Нямеччыны]]. У канцы 1940-х гадоў ачоліў аддзел будовы мэханізмаў у Тэгеранскім унівэрсітэце Йрана. У 1951 годзе пад кіраўніцтвам прэм’ер-міністра [[Махамат Масадык|Махамат Масадыка]] ачоліў першае Йранскае дзяржаўнае нафтаздабываючае прадпрыемтва.
Пасьля разгону ўрада Масадыка Базарган заснаваў грамаду – Рух Ірана да волі. Гэты рух быў бліскі да Народнага фронту – грамады Махамата Масадыка. Некалькі разоў Базарган быў арыштаваны.
▲===Падзеньне шаха й ісламскі пераварот===
Базарган памёр ад сардэчнага ўдара 21 студзеня 1995 годагоду ў [[Швайцарыя|Швайцарыі]]. Ён памёр у бальніцы ў [[места]] [[Цюрых]]у пасьля авіякатастрофы, калі ён ляцеў [[ЗША]], каб лячыць сэрца. ▼
▲4 лютага 1979 года пад ціскам народных хваляваньняў шах адляцеў за межы Йрана. [[Аятала]] [[Хамэйні]] прызначыў Махдзі Базаргана прэм’ер-міністрам часовага ўрада Йрана. Базарган быў адзіным прыхільнікам заходняга ладу жыцьця, які супрацоўнічаў з Хамэйні. Аднак прага Базаргана да заходняга жыцьця прывяла да рознагалосьсяў з сьвятарамі, які ўсё болей захоплівалі ўладу. Гэта прывяло да таго, што Базарган падаваў заявы да Хамэйні аб звальненьні ад выкананьняў абавязкаў прэм’ер-міністра.
Астатняй кропляй для Базаргана былі падзеі з пасольствам [[ЗША]], якое было захоплена прыхільнікамі Хамэйні. 4 лістапада 1979 года Хамэйні ўхваліў вызваленьне Базаргана ад кіраўніцтва ўрадам.
▲ [[File:Ruhollah Khomeini and Mehdi Bazargan.jpg|thumb|Базарган прадзтаўлены ў якасьці прэм’ер-міністра каля Хамэйні ў мачлісе]]
▲Базарган быў выбраным паслом у [[Сход ісламскай рады|мачліс]], які быў створаны паводле устаўной граматы новай Ісламскай рэчпаспалітай. Там ён выступаў супраць увядзеньня правілаў шарыяту – ісламскага права – ва ўсе галіны жыцьця Йрана. У лістападзе 1982 года Базарган напісаў адкрыты ліст да старшыні мачлісу [[Алі Акбар Хашэмі Рафсанджані|Рафсанджані]], дзе выказаў незадаволенасьць крывавымі расправамі над праціўнікамі ісламскай рэчпаспалітай.
▲ [[File:Sabaghian Bazargan Arafat Sahabi.jpg|thumb|Базарган з Ясэрам Арафатам]]
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Базарган, Махдзі}}
▲Базарган быў паслом да 1984 года. За гэты час ён толькі абмяжоўваўся вуснымі выступамі супраць тагачаснага ўрада. У гэты час Базарган уваходзіў у Рух Ірана да волі, які ён засанаваў у 1961 годзе й распусьціў яго ў 1990 годзе. У 1985 годзе спрабаваў высунуць сябе на выбары ў [[Правадыр грамады (Іран)|прэзыдэнта Йрана]], але [[Рада старажоў шарыяту]] адхіліла яго ад удзелу ў выбарах.
[[Катэгорыя:Іран]]
▲Базарган памёр ад сардэчнага ўдара 21 студзеня 1995 года ў [[Швайцарыя|Швайцарыі]]. Ён памёр у бальніцы ў [[места]] [[Цюрых]]у пасьля авіякатастрофы, калі ён ляцеў [[ЗША]], каб лячыць сэрца.
|