'''Правадыр грамады (Іран)''' ''Прэзыдэнт Ірана'' пасада, якая была ўведзена ў [[Іран]]е ў 1980 годзе пасьля рэфэрэндуму. Правадыр выбіраецца народам Ірана на прамых выбарах на чатыры гады. Перавыбірацца можна толькі двойчы. Правадыром можа быць [[грамадзянін]] Ірана, [[шыіт]], які ухвалены на пасадзе [[Рахбар]]ам. ▼{{Выдаліць|артыкул па-ангельску}}
▲'''Правадыр грамады (Іран)''' ''Прэзыдэнт Ірана'' пасада, якая была ўведзена ў [[Іран]]е ў 1980 годзе пасьля рэфэрэндуму. Правадыр выбіраецца народам Ірана на прамых выбарах. Правадыром можа быць [[грамадзянін]] Ірана, [[шыіт]], які ухвалены на пасадзе [[Рахбар]]ам.
==Гісторыя==
Пасьля ісламскага перавароту ў 1979 годзе было праведзена народнае галасаваньне, на якім было прынята рашэньне аб абвяшчэньні ісламскай рэчпаспалітай. [[Аятлала]] [[Хамэйні]] наказаў правесьці выбары ў [[Рада страцаў|Раду Старцаў]], якая павінна была напісаць новую ўстаўную грамату. Рада абнародвала устаўную грамату 24 кастрычніка 1979 года. Грамату ўхваліў Хамэйні й прэм'ер-міністар [[Махдзі Базарган]].
Пасьля ісламскага перавароту 1979 года у сакавіку было праведзена народнае галасаваньне па пытаньні адмены манархіі. Народ ухваліў ісламскую рэчпаспалітую. Аятала Хамэйні наказаў правесьці выбары ў Раду старцаў, якая павіна была напісаць новую устаўную грамату для Йрана.
After the [[Iranian Revolution]] of 1979 and [[Iranian Islamic Republic referendum, March 1979|referendum to create the Islamic Republic]] on March 29 and 30, the new government needed to craft a new constitution. [[Ayatollah Ruhollah Khomeini]], ordered an election for the [[Assembly of Experts]], the body tasked with writing the constitution.<ref>{{cite web |url=http://www.globalsecurity.org/military/world/iran/experts.htm |title=Assembly of Experts |accessdate=15 August 2009}}</ref> The assembly presented the constitution on October 24, 1979, and Supreme Leader Ruhollah Khomeini and Prime Minister [[Mehdi Bazargan]] approved it.
24 кастрычніка 1979 года была абнародавана устаўная грамата й адначосова яна была ўхвалена Хамэйні й прэм'ер-міністрам Махдзі Базарганам.
Устаўная грамата адмяняла пасаду шаха. Уводзіла пасаду Рахбара, правадыра грамады.
Першым правадыром грамады стаў Абольхасан Банісадар 25 студзеня 1980 года. За ўвесь час пасаду займалі: Раджай, Хамэнэі, Рафсаджані, Хатамі, Ахмадзінэжад, Рухані. Усе займалі пасады двойчы.
==Сьпіс правдыроў грамады==
The 1979 Constitution designated the Supreme Leader as the head of state and the President and Prime Minister as the heads of government. The post of Prime Minister was abolished in 1989.
The [[Iranian presidential election, 1980|first Iranian presidential election]] was held on January 25, 1980 and resulted in the election of [[Abulhassan Banisadr]] with 76% of the votes. Banisadr was impeached on June 22, 1981 by [[Parliament of Iran|Parliament]]. Until the [[Iranian presidential election, July 1981|early election on July 24, 1981]], the duties of the President were undertaken by the Provisional Presidential Council. [[Mohammad-Ali Rajai]] was elected President on July 24, 1981 and took office on August 2. Rajai remained in office for less than one month, with both he and his prime minister being assassinated on August 30, 1981. Once again, a Provisional Presidential Council filled the office until October 13, 1981 when [[Ali Khamenei]] was elected president.
[[Ali Khamenei]], [[Akbar Hashemi Rafsanjani]], [[Mohammad Khatami]] and current president [[Mahmoud Ahmadinejad]] were each elected president for two terms.
==List of Presidents==
{{legend2|#FFFFFF|Independent|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#D2FF78|Conservative|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#ADD8E6|Reformist|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#B666D2|Moderate|border=1px solid #AAAAAA}}
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|--
! #
! NameІмя
! Здымак
! Picture
! Нарадзіўся-памёр
! Born-Died
! Пачатак службы
! Took Office
! Канец службы
! Left Office
! Родная грамада
! Political Party
! [[Прэм'ер-міністар]]
! [[Prime Minister of Iran|Prime Minister]]
! [[Падправадыр]]
! [[Vice President of Iran|Vice President]]
! TermЧас
|-- style="background:#FFFFFF"
| '''[[GovernmentМахамат ofАлі Mohammad-Ali Rajai (1980–1981)|1Раджай]]'''
| [[Абольхасан Банісадар]]
| [[Abulhassan Banisadr]]
| [[Image:President of iran Abolhassan Banisadr.jpg|80px]]
| 1933–
| 4 Februaryлютага 1980
| 22 Juneчэрвеня 1981 <br><small>(impeachedадстаўка)</small>
| Незалежны
| Independent
| rowspan="2" style="background:#D2FF78" | [[Mohammad-AliМахамат RajaiАлі Раджай]]
| rowspan="6" | '''PositionПасада notня createdстворана'''
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 1980|1]]
|-style="background:#FA8072"
|colspan=3|'''ProvisionalЗемская Presidentialчасовая Councilрада'''<br>(LeaderСтаршыня: [[MohammadМахамат BeheshtiБэхэшты]],<br>then laterзатым [[Abdul-KarimАбдул Кярым MousaviМусаві ArdebiliАрдабілі]])||colspan=1| – ||colspan=1|22 Juneчэрвеня 1981||colspan=1|2 Augustжніўня 1981|| – || – | –
|-
|-- style="background:#D2FF78"
| '''[[Махамат Джават Бахонар]]'''
| '''[[Government of Mohammad-Javad Bahonar (1981)|2]]'''
| [[Махамат Алі Раджай]]
| [[Mohammad-Ali Rajai]]
| [[Image:Rjaee.jpg|80px]]
| 1933–1981
| 2 Augustжніўня 1981
| 30 Augustжніўня 1981 <br><small>(assassinatedзабіты)</small>
| [[Ісламская грамада за рэчпаспалітую]]
| [[Islamic Republican Party]]
| style="background:#D2FF78" | [[Mohammad-JavadМахамат BahonarДжават Бахонар]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election, Julyграмады 1981|2]]
|-style="background:#FA8072"
|colspan=3|'''ProvisionalЗемская Presidentialчасовая Councilрада'''<br>(LeaderСтаршыня: [[Mohammad-RezaМахамат MahdaviРаза KaniМахдаві Кяні]])||colspan=1| – ||colspan=1|30 Augustжніўня 1981||colspan=1|13 Octoberкастрычніка 1981|| – ||style="background:#D2FF78"|[[Mohammad-RezaМахамат Раза MahdaviМахдаві KaniКяні]] || –
|-
|-- style="background:#D2FF78"
|rowspan="2"| '''[[GovernmentМір ofХасэйн Mir-Hossein Mousavi (1981–1989)|3Мусаві]] '''
|rowspan="2"| [[AliАлі KhameneiХамэнэі]]
|rowspan="2"| [[Image:Ali Khamenei,.jpg|80px]]
|rowspan="2"| 1939–
| 13 Octoberкастрычніка 1981
| 16 Augustжніўня 1985
|rowspan="2"| [[IslamicІсламская Republicanграмада Partyза рэчпаспалітую]]<br>↓<br/>[[Combatant ClergyСувязь Associationсьвятароў-барацьбітоў]]
|rowspan="2" style="background:#ADD8E6" | [[Mir-HosseinМір MousaviХасэйн Мусаві]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election, Octoberграмады 1981|3]]
|-- style="background:#D2FF78"
| 16 Augustжніўня 1985
| 3 Augustжніўня 1989
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 1985|4]]
|-- style="background:#D2FF78"
|rowspan="2"| '''[[GovernmentАлі ofАкбар AkbarХашэмі Hashemi Rafsanjani (1989–1997)|4Рафсанджані]]'''
|rowspan="2"| [[AkbarАлі HashemiАкбар RafsanjaniХашэмі Рафсанджані]]
|rowspan="2"| [[File:Rafsanjani.jpg|80px]]
|rowspan="2"| 1934–
| 3 Augustжніўня 1989
| 3 Augustжніўня 1993
|rowspan="2"| [[CombatantСувязь Clergy Associationсьвятароў-барацьбітоў]]<br>↓<br/>[[Executives ofСпраўнікі Constructionспакойнай Partyграмады]]
| rowspan="8" style="background:White"| '''PositionПасада abolishedадменена'''
|rowspan="3" style="background:#ADD8E6" | [[HassanХасан HabibiХабібі]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 1989|5]]
|-- style="background:#D2FF78"
| 3 Augustжніўня 1993
| 2 Augustжніўня 1997
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 1993|6]]
|-- style="background:#ADD8E6"
|rowspan="2"| '''[[GovernmentМахамат of Mohammad Khatami (1997–2005)|5Хатамі]]'''
|rowspan="2"| [[MohammadМахамат KhatamiХатамі]]
|rowspan="2"| [[File:Mohammad Khatami.jpg|80px]]
|rowspan="2"| 1943–
| 2 Augustжніўня 1997
| 8 жніўня 2001
| 8 August 2001<ref name="ladocumentationfrancaise.fr">{{fr}} [http://www.ladocumentationfrancaise.fr/monde/chronologies/moyen-orient-2001.shtml La documentation française]: "[...] le nouveau Parlement retarde l'investiture du président Khatami qui prête serment le 8 août pour un second mandat de quatre ans."</ref>
|rowspan="2"| [[AssociationСувязь of Combatant Clericsсьвятароў-барацьбітоў]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 1997|7]]
|-- style="background:#ADD8E6"
| 8 Augustжніўня 2001<ref name="ladocumentationfrancaise.fr" />
| 3 Augustжніўня 2005
| style="background:#ADD8E6" | [[Mohammad-RezaМахамат ArefРаза Арэф]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 2001|8]]
|-- style="background:#D2FF78"
|rowspan="3"| '''[[GovernmentМахмуд of Mahmoud Ahmadinejad (2005–present)|6Ахмадзінэжад]]'''
|rowspan="3"| [[MahmoudМахмуд AhmadinejadАхмадзінэжад]]
|rowspan="3"| [[Image:Mahmoud Ahmadinejad (Brazil 2009).jpg|80px]]
|rowspan="3"| 1956–
| 3 Augustжніўня 2005
| 5 Augustжніўня 2009
|rowspan="3"| [[AllianceСувязь ofбудаўнікоў Buildersісламскага of Islamic IranЙрану]]
| style="background:#D2FF78" | [[ParvizПарвіс DavoodiДавудзі]]
| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 2005|9]]
|-- style="background:#D2FF78"
|rowspan="2"| 5 Augustжніўня 2009
|rowspan="2"| Incumbent<br><small>(TermЧас expiresвыкананьня абавязкаў да ''3 Augustжніўня 2013'')</small>
| style="background:#D2FF78" | [[EsfandiarЭсфандзяр RahimРахім MashaeiМашэй]]
|rowspan="2"| [[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 2009|10]]
|-
| style="background:#D2FF78" | [[Mohammad-RezaМахамат RahimiРаза Рахімі]]
|-- style="background:#B666D2"
| '''7'''
| ''[[HassanХасан RouhaniРухані]]''<br>{{small|(''ElectНовавыбраны'')}}
| [[Image:Hassan Rouhani.jpg|80px]]
| ''1948–''
| ''3 Augustжніўня 2013''
|
| ''[[Сувязь сьвятароў-барацьбітоў]]''
| ''[[Combatant Clergy Association]]''<ref>{{cite web|title=Members of Combatant Clergy Association|url=http://rohanyat.ir/html/Page/6|publisher=Combatant Clergy Association|accessdate=24 April 2013}}</ref>
| style="background:#FFFFFF" | ''TBD''
| ''[[IranianВыбары presidentialправадыра election,грамады 2013|11]] ''
|--
|}
==See also==
*[[President of Iran]]
*[[List of Iranian Presidents by longevity]]
*[[Vice President of Iran#List|List of Vice Presidents of Iran]]
*[[List of Prime Ministers of Iran]]
*[[List of Speakers of the Parliament of Iran]]
| 