Аральскае мора: розьніца паміж вэрсіямі

▲'''Ара́льскае мо́ра''' — вялікае невыточнае салёнае возера ў [[Казахстан]]е і [[Узбэкістан|Узбекістане]].

▲З [[1960-я|1960-х]] гадоў бесперапынна зьмяншаецца праз адвод [[вада|вады]] для ірыгацыі з рэк [[Амудар'я|Амудар'і]] і [[Сырдар'я|Сырдар'і]]. Ужо з [[1918]] года ўлада ўзніклага [[СССР]], пастанавіла, што на сухіх раўнінах [[Казахская ССР|Казахскай ССР]], [[Узбекская ССР|Узбекскай ССР]] і [[Туркменская ССР|Туркменскай ССР]], уздоўж Амудар'і і Сырдар'і будуць вырошчваць [[бавоўна|бавоўну]], якая павінна была стаць “белым золатам”, асновай [[эканоміка|эканомікі]] гэтых рэспублік. У выніку гэтых дзеяньняў Узбэкістан і ў наш час зьяўляецца асноўным экспарцёрам бавоўны ў сьвеце.

▲Будоўля каналаў, якія перасякаюць пустэльню [[Каракум]], была ў асноўным праведзеная ў [[1930-я|1930-х]] гадах з парушэньнем правілаў [[гідралёгія|гідралёгіі]]. У выніку ад 30% да 70% вады, якая выбіралася з Амудар’і і Сырдар’і, незваваротна зьнікала ў [[глеба|глебе]] ці [[выпарэньне|выпарвалася]], не дасягаючы ні плантацый бавоўны, ні мора. Лічыцца што да [[1960]] года ад 20 да 50 км³ вады трапляла не ў мора, а ў глебу. Нават цяпер толькі 12% даўжыні [[Ірыгацыя|ірыгацыйных]] каналаў забяспечана ад страт вады. Частка вады Амудар’і трапляе ў [[Сарыкамская нізіна|Сарыкамскую нізіну]] і ва ўзніклае ў [[XX стагодзьдзе|ХХ стагодзьдзі]] [[Сарыкамскае возера]]. У 1960-х гадоў узровень вады падаў з хуткасьцю 20 см у год, у наступных дзесяцігодзьдзях ўжо 50–60 см у год, а зараз складае 80–90 см. На месцы былога дна Аральскага мора паўстае новая пустэльня [[Аралкум]], плошча якой расьце са зьмяншэньнем колькасьці вады ў возеры.