Вікіпэдыя

Эндзі Ўоргал: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (гутаркі | унёсак)
52 250 правак
д Bot: Migrating 99 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5603 (translate me)
Dymitr (гутаркі | унёсак)
61 271 праўка
дапаўненьне крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Andy_Warhol?oldid=546866643
Радок 1:
{{Мастак
| Імя = Эндзі Ўорхал
| Партрэт = Andy Warhol 1977by Jack Mitchell.jpg
| Апісаньне = Эндзі Ўорхал (1977з Арчы, фотаздымак [[Джэк Мітчэл|Джэка Мітчэла]], [[1973]] год)
| Імя пры нараджэньні = AndrejАндрэй VarcholaВархола
| Псэўданімы =
| Дата нараджэньня = [[6 жніўня]] [[1928]]
Радок 18:
| Уплыў на =
}}
'''Э́ндзі Ўо́рхал''' ({{мова-en|Andy Warhol}}, сапраўднае імя ''Андрэй Варгола'', {{Мова-sk|Andrej Varhola}}; [[6 жніўня]] [[1928]], [[Пітсбург]], [[ЗША]] — [[22 лютага]] [[1987]], [[Нью-Ёрк]], [[ЗША]]) — выбітны прадстаўнік [[поп-арт]]у і сучаснай культуры ўвогуле. Эндзі Ўорхал вядомы дзякуючы сэрыі кампазыцыяў зь вялікім калярыстычным кантрастам, для стварэньня якіх выкарыстоўваў тэхніку [[трафарэтны друк|трафарэтнага друку]]. Праз гэты мэтад былі створаныя кампазыцыі звычайнай амэрыканскай лядоўні, банкі [[кола|колы]] ці таматнага супу ''Campbell'', звычайных прадметаў, напрыклад, бананаў, сурвэтак і г. діншых. Трафарэтны друк дапамог стварыць Ўорхалу партрэты вядомых людзей, такіх як: [[Мэрылін Манро]], [[Элвіс Прэсьлі|Элвіса Прэсьлі]], [[Жаклін Кенэдзі]], [[Марлон Брандо|Марлона Брандо]], [[Элізабэт Тэйлар]], а таксама стварыў [[Мао Цзэ-дун]]а і [[Ленін]]а. Эндзі Ўорхал асэнсоўваў усё, што маляваў, беспрадметна і бязь лішніх эмоцыяў. Таматны суп і даляравая банкнота мелі для яго аднолькавую вартасьць зь людзьмі, якіх ён маляваў.
 
Ўорхал быў прадметам шматлікіх [[рэтраспэктыва|рэтраспэктыўных]] [[выстава]]ў, кнігаў, мастацкіх і дакумэнтальных фільмаў. Ён прыдумаў шырока выкарыстоўваемы выраз «15 хвілінная слава». Многія зь ягоных твораў зьяўляюцца калекцыйнымі і вельмі каштоўнымі. Самы высокі кошт, калі-небудзь заплачаны за карціну Ўорхала, складае 100 млн даляраў, гэта было палатно пад назвай «[[Восем Элвісаў]]», створанае ў [[1963]] годзе. Гэтая купля была ўзгадана ў [[2009]] годзе ў артыкуле часопіса [[The Economist]], які апісаў Ўорхала як «лідэра на рынку мастацтва»<ref>{{Спасылка
| аўтар =
| аўтарlink =
| дата публікацыі = 26.11.2009
| url = http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=14941229
| загаловак = A special report on the art market: The Pop master's highs and lows
| фармат =
| назва праекту = The Economist
| выдавец =
| дата = 25 сакавіка 2013
| мова = en
| камэнтар =
}}</ref>. Працы Ўорхала ўваходзяць у сьпіс самых дарагіх карцінаў, якія былі калі-небудзь прададзеныя.
 
== Біяграфія ==
Эндру Ўорхал нарадзіўся [[6 жніўня]] [[1928]] году ў [[Пітсбург]]у зь імем ''Андрэй Варгола''. ЯгоЯгоныя бацькі, ''Андрый Варгола'' і ''Улія Юстына Завацка'' (прозьвішча «Варгола» зьмянілі на ангельскі варыянт Ўорхал пасьля пераезду ў ЗША), былі эмігрантамі са [[Славакія|Славакіі]], якая ў той час уваходзіла ў склад [[Аўстра-Вугоршчына|Аўстра-Вугоршчыны]]. Яны паходзілі з русінскіх грэка-каталікоў зь вёскі Мікоя на поўначы Славакіі. У Славакіі бацька працаваў на вугальнай шахце ў навакольлі [[Медзілаборцэ]].
 
У маладосьці Эндзі захварэў [[харэя]]й, якая, хутчэй за ўсё, была вынікам ускладненьня [[шкарлятына|шкарлятыны]]. Гэта хвароба на ўсё жыцьцё зьмяніла зьнешні выгляд Ўорхала.
Радок 29 ⟶ 43:
[[Файл:In the style of Andy Warhol.jpg|міні|Карціна выкананая мэтадам трафарэтнага дкуку.]]
 
У [[1960-я|1960-х]] гадах Эндзі Ўорхал вынайшаў тэхніку трафарэтнага друку. У [[1962]] годзе Ўорхал стварыў сэнсацыйную сэрыю карцінаў, на якіх былі адлюстраваны, часта ў яркіх фарбах слоікі кока-колы і бляшанкі кансэрваў, у тым ліку вядомыя выявы бляшанак таматнага супу ''Campbell'', якія прынесьлі яму папулярнасьць. Ён шукаў спосабы ня толькі стварэньня мастацкіх твораў з дапамогай прадуктаў масавай культуры, але і жадаў, перад усім, ствараць масавае мастацтва. ЯгоЯгоныя творы выявілі пустату і бязьлікасьць заходняй масавай культуры заснаванай на спажываньні. Хутка ён стварыў яшчэ больш яскравыя творы — выкананыя у эксцэнтрычным стылі — выявы вядомых людзей таго часу: [[Мэрылін Манро]], [[Элвіс Прэсьлі|Элвіса Прэсьлі]], [[МааМао Цзэ Дун-дун]]а. Скандальная рэпутацыя Ўорхала спрыяла вядомасьці працаў гэтай сэрыі. У наш час яе кошт дасягае дзясяткаў мільёнаў даляраў.
 
У другой палове [[1960-я|1960-х]] гадоў Ўорхал зацікавіўся [[кіно]]. ЯгоЯгоныя фільмы, створаныя разам з [[Пол Морысі|Полам Морысі]] сталі першымі прадвесьнікамі [[сэксуальная рэвалюцыя|сэксуальнай рэвалюцыі]]. Разам з гэтым Ўорхал стварае першую альтэрнатыўную рок-групу «[[The Velvet Underground]]». Таксама ён стаў дызайнэрам вокладак для некалькіх папулярных альбомаў, напрыклад ''[[Sticky Fingers]]'' гурту [[The Rolling Stones]].▼
 
Вакол мастака склалася асаблівая субкультура моладзі, адна з удзельніц якой, фэміністка [[Валеры Саланас]] у [[1968]] годзе стрэліла ў «настаўніка», цяжка яго параніўшы. Нягледзячы на тое, што ягоягонае жыцьцё атрымалася ўратаваць, Ўорхал застаўся інвалідам і ў [[1987]] годзе ён памёр ад наступстваў гэтага раненьня. Ён быў пахаваны ў Пітсбургу[[Пітсбург]]у, у грэка-каталіцкай царкве сьвятога Духу.▼
 
== Творчасьць ==
=== Мастацтва ===
Да пачатку [[1960-я|1960-х]] гадоў Ўорхал стаў вельмі пасьпяховым камэрцыйным ілюстратарам. Ягоныя падрабязныя і элегантныя малюнкі для абутку былі асабліва папулярнымі. Яны складаліся ў асноўным з выяваў зробленых [[трафарэтны друк|трафарэтным друкам]], тэхнікай якой ён карыстаўся ў многіх сваіх раньніх працах. Хоць многія мастакі таго пэрыяду працавалі ў камэрцыйным мастацтве, аднак ня былі гэтак жа папулярны. Ўорхал быў настолькі пасьпяховым, што здавалася, што ён станьне сур’ёзным мастаком.
 
[[Поп-арт]] быў экспэрымэнтальнай формай мастацтва, якое толькі пачало набіраць абароты, адным зь піянэраў гэтага руху быў [[Рой Ліхтэнштэйн]]. Але Ўорхал быў вядомы як «бацька поп-арту», артыстам які зьвярнуўся да гэтага новага стылю, дзе папулярныя прадметы жыцьця могуць быць часткай палітры мастака. Ягоныя раньнія працы складаліся са здымкаў з [[мультфільм]]аў і [[рэкляма|рэклямы]], дапрацаванымі фарбавым росьпісам. Даволі вядомай працай Эндзі стала кампазыцыя [[Мэрылін Манро]], сэкс-сымбалю ЗША на той час, у незвычайнай апрацоўцы, што прынесла велізарны посьпех аўтару.
 
=== Кіно ===
Ўорхал працаваў у шырокім спэктры мэдыя-жывапісу, [[фатаграфія|фатаграфіі]], [[графіка|графікі]] і [[скульптура|скульптуры]]. Акрамя таго, ён быў вельмі пладавітым [[кінарэжысэр]]ам. Паміж [[1963]] і [[1968]] гадамі, ён вырабіў больш за 60 фільмаў, а таксама каля 500 кароткіх чорна-белых кінапробаў{{Зноска|Schaffner|1999|Schaffner|73}}. Адзін зь ягоных самых вядомых фільмаў, «Сон», паказвае шасьцігадзінавы сон паэта [[Джо Гіёрн|Джона Гіёрна]]. 35-хвілінны фільм «Мінэт» зьяўляецца бесперапынным здымкам ДэВэрэна Букўолтэра, які атрымоўвае задавальненьне нібыта ад [[аральны сэкс|аральнага сэксу]], аднак камэра ніколі не нахіляецца ўніз, каб убачыць гэта. Іншая праца, «Імпэрыя» ([[1964]]), складаецца з кадраў васьмігадзінага назіраньня за [[Эмпайр-Стэйт-Білдынг|Эмпайр-Стэйт Білдынг]] у [[Нью-Ёрк]]у ў прыцемках.
 
== Крыніцы ==
▲У другой палове 1960-х гадоў Ўорхал зацікавіўся [[кіно]]. Яго фільмы, створаныя разам з [[Пол Морысі|Полам Морысі]] сталі першымі прадвесьнікамі [[сэксуальная рэвалюцыя|сэксуальнай рэвалюцыі]]. Разам з гэтым Ўорхал стварае першую альтэрнатыўную рок-групу «[[The Velvet Underground]]». Таксама ён стаў дызайнэрам вокладак для некалькіх папулярных альбомаў, напрыклад ''[[Sticky Fingers]]'' гурту [[The Rolling Stones]].
{{Крыніцы}}
 
== Літаратура ==
▲Вакол мастака склалася асаблівая субкультура моладзі, адна з удзельніц якой, фэміністка Валеры Саланас у [[1968]] годзе стрэліла ў «настаўніка», цяжка яго параніўшы. Нягледзячы на тое, што яго жыцьцё атрымалася ўратаваць, Ўорхал застаўся інвалідам і ў [[1987]] годзе ён памёр ад наступстваў гэтага раненьня. Ён быў пахаваны ў Пітсбургу, у грэка-каталіцкай царкве сьвятога Духу.
* {{Кніга
|аўтар = Schaffner, Ingrid
|частка =
|загаловак = The Essential Andy Warhol
|арыгінал =
|спасылка =
|выданьне =
|месца = New York City
|выдавецтва = Harry N. Abrams
|год = 1999
|том =
|старонкі =
|старонак =
|isbn = 0-8109-5806-6
|ref = Schaffner}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{commons|Category:Andy Warhol|выгляд=міні}}
* [http://www.warholfoundation.org/ Фундацыя Ўорхала]. {{ref-en}}
* [http://www.warhol.org/ Калекцыя працаў Ўорхала] ў Пітсбургу. {{ref-en}}
* [http://www.warhol.org/collection/archives Time Capsules.] Калекцыя працаў Ўорхала. {{ref-en}}
* [http://www.moma.org/collection/browse_results.php?criteria=O%3AAD%3AE%3A6246&page_number=1&template_id=6&sort_order=1 Эндзі Ўорхал]. Museum of Modern Art. {{ref-en}}
* [http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/episodes/andy-warhol/a-documentary-film/44 Эндзі Ўорхал. Дакумэнтальны фільм]. {{ref-en}}
* [http://www.thefirstpost.co.uk/46784,in-pictures,news-in-pictures,in-pictures-andy-warhol-exhibition-in-paris Ўорхал у Парыжы]. Слайд-шоў. {{ref-en}}
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ўорхал, Эндзі}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Эндзі_Ўоргал»