Ржэў: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (гутаркі | унёсак)
д Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q191465 (translate me)
Jarash (гутаркі | унёсак)
шаблён, дапаўненьне
Радок 1:
{{Населены пункт/Расея
'''Ржэў''' (гістарычная назва '''Ржэва Валадзімерава''') — горад у [[Цьвярская вобласьць|Цьвярской вобласьці]] [[Расейская Фэдэрацыя|Расейскай Фэдэрацыі]].
|Назва = Ржэў
|Статус = горад
|Назва ў родным склоне = Ржэва
|Няпэўная назва =
|Арыгінальная назва = Ржев
|Герб =
|Сьцяг =
|Гімн =
|Дата заснаваньня =
|Першыя згадкі =1216
|Статус з =
|Магдэбурскае права =
|Былыя назвы =
|Былая назва =
|Мясцовая назва =
|Суб’ект фэдэрацыі =
|Від раёну =
|Раён =
|Від паселішча =
|Паселішча =
|Пасада кіраўніка =
|Кіраўнік =
|Плошча =
|Крыніца плошчы =
|Вышыня =
|Унутраны падзел =
|Колькасьць насельніцтва = 61 083
|Год падліку колькасьці =2013
|Крыніца колькасьці насельніцтва =
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі =
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі =
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
|Этнічны склад насельніцтва =
|Год падліку этнічнага складу =
|Нацыянальны склад насельніцтва =
|Год падліку нацыянальнага складу =
|Дадатковы парамэтар насельніцтва =
|Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва =
|Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва =
|Часавы пас =
|Летні час =
|Тэлефонны код =
|Паштовы індэкс =
|Паштовыя індэксы =
|АКАТУ =
|Выява =
|Апісаньне выявы =
|Шырата градусаў =56
|Шырата хвілінаў =15
|Шырата сэкундаў =56.1
|Даўгата градусаў =34
|Даўгата хвілінаў =19
|Даўгата сэкундаў =39.25
|Назва мапы =
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Commons =
|Сайт =
}}
'''Ржэў''' (гістарычная назва '''Ржэва Валадзімерава''')  — горад у [[Цьвярская вобласьць|Цьвярской вобласьці]] [[Расейская Фэдэрацыя|Расейскай Фэдэрацыі]].
 
Вядомы з [[11 стагодзьдзе|11 стагодзьдзя]]. З пачатку [[12 стагодзьдзе|12 стагодзьдзя]]  — у складзе [[Смаленскае княства|Смаленскага княства]], з [[1209]] году  — у складзе яго Таропецкага ўдзелу (на чале з князем Мсьціславам Удатным?), з [[1225]] году  — цэнтар [[Ржэўскае княства|Ржэўскага княства]], спрэчнага паміж Смаленскам, [[Наўгародзкая рэспубліка|Ноўгарадам]], пазьней таксама [[Цьвярское Вялікае Княства|Цьвер'юЦьвер’ю]] і [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]].
 
Зь сярэдзіны [[1220-я|1220-х]] гадоў  — сталы аб'ектаб’ект шматлікіх [[беларусы|літоўскіх]] набегаў. У канцы [[13 стагодзьдзе|13 стагодзьдзя]] значная частка тэрыторыі Ржэўскага княства трапляе пад уладу ВКЛ, тут узьнікаюць «гради литовстии: Селук, Осечен, Горышин, Рясна, Сижка, Туд», якія забясьпечылі ВКЛ выхад да [[Верхняя Волга|Верхняй Волгі]]. Шукаючы абароны ад ВКЛ, Ржэўскае княства прызнала ўладу [[Маскоўскае княства|Масквы]], што зрабіла Ржэў галоўным маскоўскім фарпостам у барацьбе з ВКЛ і Цьвярскім вялікім княствам. У [[1335]] годзе [[Іван Каліта]] разам з ржэвічамі спаліў драўляныя літоўскія гарадкі на Верхняй Волзе, якія хутка былі адноўленыя. Асабліва ўзмацнілася змаганьне ВКЛ за Ржэў пры [[Альгерд|Альгердзе]]зе, каля [[1355]] году з дапамогаю князя Івана Сіскага горад быў захоплены, але ў [[1358]] годзе «волотьская рать да можайская взяли Ржеву, а Литву выслали вон». У [[1359]] годзе [[Андрэй Полацкі]] ізноў захапіў Ржэў, а ў [[1360]] годзе горад наведаў сам Альгерд, умацаваўшы яго. Стратэгічнае значэньне Ржэва тлумачылася тым, што ён аддзяляў ВКЛ ад Цьвяры, і належнасьць яго да Масквы спыняла камунікацыі паміж гэтымі дзяржавамі. У [[1368]] годзе серпухаўска-бароўскі князь [[Уладзімер Андрээвіч]] ізноў вярнуў Ржэў пад уладу Масквы, што было адной з прычынаў [[Паходы Альгерда на Маскву|вайны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай 1368—1372 гадоў]]. У выніку гэтай вайны Ржэў ізноў адышоў да ВКЛ. У [[1376]] годзе яго безвынікова спрабаваў адбіць Уладзімер Андрэевіч (зяць Альгерда). Аднак у канцы [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]] горад ізноў вернуты Маскве, пад уладай якой знаходзіўся больш за паўстагодзьдзя. У [[1408]] годзе, калі [[Сьвідрыгайла]] уцёк у Маскоўскую дзяржаву, ён часова атрымаў Ржэў у кіраваньне. У [[1447]] годзе Ржэў быў захоплены вялікім князем цьвярскім [[Барыс Аляксандравіч|Барысам Аляксандравічам]]. Аднак вялікі князь [[Казімер]] сам разьлічваў завалодаць горадам  — у [[люты|лютым]]м [[1448]] году мажайскі князь Ф. Варатынскі, адзін з прэтэндэнтаў на маскоўскае вялікае княжаньне, абяцаў у выпадку посьпеху перадаць яго Казімеру. У тым жа годзе горад быў захоплены адным з атрадаў ВКЛ, што выклікала пагаршэньне стасункаў зь Цьвер'юЦьвер’ю. Каб не губляць надзейнага хаўрусьніка, перад заключэньнем [[дамова 1449 году|дамовы 1449 году]] з [[Васіль II Цёмны|Васілём II Цёмным]] Казімер вярнуў горад Барысу Аляксандравічу. Паводле дагавору, Казімер абяцаў «не вступатися в отчину вел.кн.московского во Ржеву с волостьми». У выніку ліквідацыі незалежнасьці Цьвяры ў [[1485]] годзе Ржэў канчаткова трапіў пад уладу Масквы, што спрабаваў аспрэчваць вялікі князь Аляксандар у [[1494]] годзе. З канца [[15 стагодзьдзе|15 стагодзьдзя]] на працягу амаль двух стагодзьдзяў Ржэў  — апорная база Маскоўскай дзяржавы ў войнах з ВКЛ. Мяжа, якая праходзіла прыкладна за 50  км ад горада, была канчаткова адсунутая далёка на паўднёвы захад у выніку [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскага замірэньня 1667 году]] і [[Вечны мір 1686 году|«Вечнага міру» 1686 году]].
 
У выніку доўгага панаваньня ВКЛ над часткай тэрыторыі Верхняга Паволжа ў непасрэднай блізкасьці да Ржэва сфармавалася этнічная група [[тудаўляне]], якая захоўвала агульныя зь [[беларусы|беларусамі]] моўныя і этнаграфічныя рысы да пачатку [[20 стагодзьдзе|20 стагодзьдзя]].
 
== Знакамітыя асобы ==
* [[Вячаслаў Абрашын]] — матэматык, доктар фізыка-матэматычных навук.
* [[Міхаіл Крывашэін]] — бальшавіцкі дзяяч, кіраўнік разгону І Усебеларускага сходу ў Менску.
 
== Літаратура ==