Галосныя: розьніца паміж вэрсіямі
гук мовы, які вымаўляе з адкрытым галасавым трактам
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
пачатак |
(Розьніцы няма)
|
Вэрсія ад 22:50, 6 сакавіка 2013
Гало́сныя — гукі, якія вымаўляюцца пры ўдзеле голасу. У беларускай мове іх шэсьць: [а], [о], [э], [у], [і], [ы].
Клясыфікацыя галосных гукаў
Паводле ступені пад'ёму языка
- галосныя верхняга пад'ёму — [у], [і], [ы].
- галосныя сярэдняга пад'ёму — [о], [э].
- галосныя ніжняга пад'ёму — [а].
Паводле перамяшчэньня языка па гарызанталі
- галосныя пярэдняга раду — [і], [э].
- галосныя сярэдняга раду — [ы], [а].
- галосныя задняга раду — [у], [о].
Паводле ўдзелу ў вымаўленьні губ
- лабіялізаваныя (губныя) — [у], [о].
- нелабіялізаваныя — [а], [о], [э], [і], [ы].
Пазыцыі гукаў
Гукі мовы як найдрабнейшыя гукавыя элемэнты, зь якіх складаюцца словы, звычайна выступаюць не ізалявана, адасоблена, а знаходзяцца ў акружэньні іншых гукаў. Суседнія гукі ўплываюць на вымаўленьне галосных, якое залежыць таксама ад іх націскнога або ненаціскнога становішча. Ненаціскныя галосныя вымаўляюцца карацей, чым галосныя пад націскам. У сувязі з гэтым адрозьніваюць дзьве асноўныя пазыцыі гукаў:
- Моцная пазыцыя бывае тады, калі характэрныя прыметы гука не залежаць ад мейсца ў слове, ад суседніх гукаў. Для галосных моцная пазыцыя — пад націскам.
- Слабая пазыцыя праяўляецца ў тым, што гук падпадае пад уплыў суседніх гукаў або зьмяняецца ў залежнасьці ад мейсца ў слове. Для галосных слабая пазыцыя — ненаціскное становішча.
Зьменамі галосных гукаў у ненаціскным становішчы зьяўляюцца аканьне і яканьне.
Літаратура
- Беларуская мова. Вучэбны дапаможнік для пед. ВНУ/ Г. Ф. Андарала, В. А. Бекіш,. С. К. Берднік і інш. Пад рэд. Л. М. Грыгор’евай.-Мн. Выш. шк.1994.