Фанэтыка: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Xqbot (гутаркі | унёсак)
д r2.7.3) (робат дадаў: war:Fonetika
X boh x (гутаркі | унёсак)
артаграфія
Радок 1:
'''Фанэ́тыка''' ('''Фане́тыка''') (ад [[грэцкая мова|грэцкага]] слова φωνή = голас) — навука, якая вывучае [[гук|гукі]]. У прыватнасьці яна займаецца наяўнымі якасьцямі гукаў як [[рэч|рэчы]] чалавека, так і іншых крыніц (напрыклад, кампутарнага сынтэзу), а таксама іх утварэньнем і ўспрыманьнем, у вадрозьненьніадрозьненьні ад [[фаналёгія|фаналёгіі]], якая займаецца гукавымі сыстэмамі і абстрактнымі гукавымі адзінкамі (такімі як [[фанэма]] ці [[адметная рыса]]). Фанэтыка працуе з асобнымі гукамі, а не з кантэкстам, у якім яны выкарыстоўваюцца ў мове. Таму дыскусіі наконт [[сэмантычнае значэньне|сэмантычнага значэньня]] гуку адсутнічаюць на гэтай стадыі [[лінгвістычны аналіз|лінгвістычнага аналізу]].
 
Ня гледзячы на тое, што пісьмовыя сістэмысыстэмы і альфабэты ў большасьці выпадкаў цесна зьвязаны з гукамі рэчы, фанэтысты больш зацікаўлены гукамі рэчы, чым сымбалямі, якія іх увасабляюць. Тым ня менш сувязь паміж імі настолькі моцная, што ў шматлікіх слоўніках вывучэньне сымбаляў (дакладна [[сэміётыка|сэміётыкі]]) падаецца як частка фанэтычных навучаньняў. Зь іншага боку, у [[логограф|логаграфічных]] пісьмовых сістэмахсыстэмах звычайна падаецца значна менш фанэтычнай інфармацыі, хоць гэта інфармацыя не абавязкова адсутнічае. Напрыклад, cярод кітайскіх іерогліфаўгерогліфаў [[фанэтычны элемэнт]] спасылаецца на частку іерогліфагерогліфа, якая вызначае яго вымаўленьне, тым часам як [[радыкал]] спасылаецца на сэмантычнае значэньне. Сымбалі, якія маюць аднолькавы фанэтычны элемэнт, звычайна маюць падобнае вымаўленьне, але гэта ня ў якім разе ня значыць, што іх вымаўленьне з'яўляецца прадбачным і вызначаецца фанэтычным элемэнтам, таму што вымаўленьне значна зьмяніласьзьмянілася зь цягам стагодьдзяўстагодзьдзяў, у той час як напісаньне засталося тым жа самым. Ня ўсе кітайскія іерогліфыгерогліфы складаюцца з радыкалаў і фанэтычных элемэнтаў, але для большай часткі гэта ўласьціва.
 
Фанэтыка мае тры асноўныя галіны:
Радок 8:
 
* [[акустычная фанэтыка]], займаецца вывучэньнем якасьцей гукавых хваляў і іх успрыманьнем унутраным вухам
* [[слыхавая фанэтыка]], займаецца ўспрыманьнем рэчы, галоўным чынам тым, як мозг фарміруе перцэпцыйныяпэрцэпцыйныя рэпрэзэнтацыі ўваходзячых дадзеных, якія ён атрымоўвае.
 
Існуе больш за сто розных фонаў, якія афіцыйна прызнаны асобнымі гукамі [[Міжнародная фанэтычная асацыяцыя|Міжнароднай фанэтычнай асацыяцыяй]] і транскрыбіруюцца ў вадпаведнасьціадпаведнасьці з [[Міжнародны фанэтычны альфабэт|Міжнародным фанэтычным альфабэтам]].
 
Фанэтыка вывучалася амаль 2500 год таму ў [[старажытная Індыя|старажытнай Індыі]], калі [[Pāṇini]] ў сваёй працы [[5 ст. д.н.э.]] апісаў паставы і характар артыкуляцыі зычных у [[санскрыт|санскрыце]]. Сёньня амаль усе [[брахманская сям'я|індыйскія альфабэты]] выкарыстоўваюць парадак зычных згодна з класіфікацыяйкласыфікацыяй Pāṇini.
 
[[Катэгорыя:Мовазнаўства]]