Янка Золак: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выдаленая Катэгорыя:Нарадзіліся ў Лучніках; дададзеная [[Category:Нарадзіліся ў Слуцкім раёне|Катэгорыя:Нарад... |
|||
Радок 30:
|Сайт =
}}
'''Янка Золак''' (сапр.
Адзін з заснавальнікаў і першых рэдактараў часопіса «[[Беларуская думка (1960)|Беларуская думка]]». Колішні ўладальнік выдавецтва «Адгук» у [[Саўт-Рывэр]]ы.
== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў 1912
З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны накіраваўся на зборны пункт мабілізацыі ў [[Бабруйск]], дзе паведамілі, што ваенкамат выехаў у Рагачоў, куды ўжо нельга было трапіць{{зноска|Savik|2001|Савік|221}}. Неўзабаве вярнуўся ў Лучнікі і пачаў зь Лявонам Случаніным наладжваць работу Лучнікоўскай сямігодкі (Случчына ўжо апынулася ў глыбокім нямецкім тыле). Пачалі выдаваць рукапісны часопіс «Васілёк», дзе А. Даніловіч зьмяшчаў свае вершы пад псэўданімам Антось Пясьняр. Гэты часопіс стаў правобразам пазьнейшай «Газэты Случчыны»{{зноска|Savik|2001|Савік|222}}. Ужо пасьля вайны праца ў школе і актыўная пісьменьніцкая дзейнасьць паводле савецкіх законаў лічылася здрадніцтвам і супрацоўніцтвам з ворагам. Каб пазьбегнуць рэпрэсій Я. Золак быў вымушаны эміграваць за граніцу.
Зь лета 1944
У 1951 пераехаў у Злучаныя Штаты Амэрыкі{{зноска|Savik|2001|Савік|239}}. Спачатку працаваў у старызьніка, потым на чугунцы. Урэшце наняўся на трыкатажную фабрыку, дзе рабіў да самай пэнсіі. У 1957 годзе атрымаў амэрыканскае грамадзянства. Самастойна вывучыў друкарскую справу, перакупіў у а. Яна Пятроўскага друкарню і заснаваў выдавецтва «Адгук». Пра сваю друкарню Я. Золак згадваў наступным чынам:
Радок 46:
З 1960 году становіцца адным з арганізатараў і галоўным рэдактарам грмадзка-палітычнага і літаратурна-мастацкага часопіса «[[Беларуская думка (1960)|Беларуская думка]]».
У 1992 годзе, праз паўвека, Я. Золак прыехаў на Беларусь, дзе адзначыў свой 80-гадовы юбілей. Другі раз паэт прыязджаў на Беларусь у 1994 годзе, быў удзельнікам першага зьезду беларусаў сьвету, пабываў у Лучніках, сустрэўся з роднымі, зь Лявонам Случаніным{{зноска|Savik|2001|Савік|246}}.
Памёр 30 сьнежня 2000 году. Пахаваны на мясцовых могліках у Саўты-Рывэры.
== Творчасьць ==
Першыя паэтычныя спробы Я. Золака пачалі зьяўляцца ў рукапісным часопісе «Прамень» Лучнікоўскай сямігодцы{{зноска|Savik|2001|Савік|220}}. Друкавацца пачаў у 1930 годзе. Першы друкаваны верш «На былым балоце» пад псэўданімам Антось Вірок (вірок
У час вайны, калі вярнуўся на Случчыну, пачаў выдавацца разам з Уладзімерам Клішэвічам, Лявонам Случаніным і Арыстархам Кротам у «Газэце Случчыны»{{зноска|lim1kapsh|1992|Капшай|16}} (менавіта тут упершыню апублікаваўся пад псэўданімам Янка Золак{{зноска|Savik|2001|Савік|222}}. У 1943 годзе выдаў калектыўны зборнік «Песьняры Случчыны» (у зборніку, акрамя названых чатырох аўтараў, было па некалькі вершаў В. Блакітнага, Леаніда Гая і Базыля Явара). Зьмест зборніка
На эміграцыі ў Нямеччыне Я. Золак друкаваў свае творы ў газэце «Раніца» і «Беларускі работнік».
Радок 59:
Жывучы на эміграцыі ў Злучаных штатах, друкаваўся ў розных эмігранцкіх выданьнях: «Шыпшына», «Напагатове», «Зьвіняць званы Сьвятой Сафіі», «Божым шляхам», «Царкоўны сьветач», «Аб’яднаньне», «Прыйсьце», «Беларус у Амэрыцы», «Баявая Ускалось», «Беларуская думка»; газэтах «Незалежная Беларусь», «Беларускае слова», «Беларус» пад самымі рознымі псэўданімамі.
У час жыцьця ў Амэрыцы пашыраецца жанравы дыяпазон творчасьці Я. Золака. Ён спрабуе свае сілы ў прозе. Яшчэ раней ў Нямеччыне апублікаваў сваё апавяданьне «Бывай, незваротная» (Шыпшына, 1946). Гэта празаічны абразок папярэднічаў невялічкай аповесьці «Т. Д. Ч.» («Напагатове»), паводле вызначэньня самога Я. Золака,
Пісаў Я. Золак успаміны («Мая сустрэча зь Якубам Коласам у 30-я гады», Беларус, 1982), крытычныя артыкулы пра творчасьць Масея Сяднёва, Міхася Кавыля, Уладзімера Клішэвіча, дасьледаваньне «На 500-годзьдзе з дня нараджэньня Міколы Гусоўскага» (друк. у час. «Беларуская думка»).
=== Ацэнка ===
Каля дзясятка першых вершаў Антона Даніловіча 1930-х гадоў не вылучаліся з агульнай падцэнзурнай плыні савецкай літаратуры і адлюстроўвалі посьпехі «савецкага будаўніцтва», творы пісаліся з аглядкай на пагрозу рэпрэсіяў з боку камуністычнай улады (дзядзька Я. Золака ўжо быў сасланы на катаржныя работы на Беламорканал, бацька пісьменьніка быў пад пагрозай раскулачваньня як «цьвёрдазаданьнік»){{зноска|Savik|2001|Савік|221}}.
Творчасьць Я. Золака ваеннага пэрыяду працягвае нацыянальна-патрыятычную тэму, шырока разгорнутую ў творчасьці Янкі Купалы (як адзначае Л. Савік, многія вершы паэта маюць тыя ж назвы, што і Купалавы, блізкія ім тэматычна, ідэйна і сэнсава-зьмястоўна){{зноска|Savik|2001|Савік|224}}. Насьледаваньне нацыянальным традыцыям выразна адчуваецца як у інтымнай, настраёвай, так і ў пэйзажнай лірыцы Золака{{зноска|Savik|2001|Савік|229}}. Патас творчасьці ваеннага пэрыяду прасякнуты разуменьнем, што пасьля дыктатарскай улады, якая вынішчыла цьвет нацыі (верш «Тодару Лебядзе
Пэрыяд знаходжаньня ў Нямеччыне (1944—1951) быў даволі плённым: паэт напісаў столькі ж вершаў, як і ў ваенныя гады на Бацькаўшчыне (больш за 80). Да ранейшай праблематыкі дадаліся настальгічныя матывы, адчуваньні выгнанца зь яго бяздомнасьцю, адзінотай, бясконцымі думкамі, успамінамі пра родных, блізкіх людзей{{зноска|Savik|2001|Савік|231}}.
Як адзначае Л. Савік, за паўстагодзьдзе актыўнага творчага жыцьця ў Амэрыцы паэт напісаў шмат вершаў, якія можна
== Крыніцы ==
Радок 78 ⟶ 79:
* {{кніга|ref=Zolak1|аўтар=Золак Янка|год=1988|загаловак=Вятрыска з радзімай краіны: Зб. выбр. тв. / Уклад. і прадм. Л. Пранчак.|месца=Мн.|выдавецтва=БелАДІ|старонкі = |старонак = 312|isbn=985-6319-01-3}}
* {{кніга|ref=Savik|аўтар=Савік Л.С.|год=2001|загаловак=Пакліканыя: Літ. бел. замежжа / Л.|месца=Мн.|выдавецтва=Тэхналогія|старонкі = |старонак = 479|isbn=985-458-037-7}}
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка
* {{артыкул|аўтар=Пранчак Л.|загаловак=Самотны паэт|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Маладосць|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2000|выпуск=|том=|нумар=7|старонкі=234—242|isbn=}}
* {{артыкул|ref=lim1kapsh|аўтар=Капшай Н.|загаловак=«Мы верылі, што вернемся...» Гутарка з пісьменнікам-эмігрантам Янкам Золакам|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=ЛіМ|тып=|месца=Мн|выдавецтва=|год=1992|выпуск=|том=|нумар=6|старонкі=|isbn=}}
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.rv-blr.com/biography/view/162 Янка Золак] на сайце «Родныя вобразы»
|