Дынга: розьніца паміж вэрсіямі

{{Тупіковы артыкул}}

}}

 

Дынга выглядае як добра складзены сабака сярэдняй велічыні: вышыня ў загрыўку 47-67 см, даўжыня цела з галавой 86-122 см, даўжыня хваста 26-38 см. Вага 9,60-19 кг, рэдка - да 24 кг. Самцы значна буйней самак, а азіяцкія Дынга драбней аўстралійскіх суродзічаў, мабыць, з-за рацыёну, беднага бялкамі. Целаскладам Дынга нагадвае ганчака. Морда квадратная; вушы невялікія, стаячыя. Хвост пушысты, шаблепадобны.

Мех у Дынга кароткі і густы, тыповая афарбоўка - іржава-рудая ці руда-бурая, на мордзе і бруху святлей. Зрэдку сустракаюцца асобіны амаль чорнага колеру, белыя і пярэстыя. На паўднёвым усходзе Аўстраліі жыве парода Дынга шэра-белай масці. Дынга чорна-Падпалай афарбоўкі (па тыпу афарбоўкі ратвейлера) лічацца гібрыдамі Дынга з хатнімі сабакамі, верагодна, нямецкімі аўчаркамі.

 

== Гісторыя ==

Мяркуючы па выкапням астанкаў, Дынга завезлі ў Аўстралію не перасяленцы (прыкладна 40 000-50 000 гадоў назад), як меркавалася раней, а выхадцы з Паўднёва-Усходняй Азіі (магчыма, з Малайскага архіпелага). Самаму старажытнаму чэрапу дынга, знойдзенаму ў В'етнаме, прыкладна 5500 гадоў; рэшткі гэтага сабакі узростам ад 2500 да 5000 гадоў знаходзяць і ў іншых частках Паўднёва-Усходняй Азіі, а найстаражытным скамянелым рэшткам дынга ў Аўстраліі - каля 3450 гадоў. Даследаванні мітахандрыяльнай ДНК дынга, апублікаваныя ў 2004 годзе, датуюць іх з'яўленне ў Аўстраліі 4000 г. да н. э.; меркавана, усё аўстралійскія Дынга вядуць паходжанне ад адной невялікай групы.

У Аўстраліі ўцёклыя або кінутыя гаспадарамі Дынга знайшлі выдатныя ўмовы для пражывання: шмат дзічыны, адсутнасць ворагаў і сур'ёзных канкурэнтаў, размножыліся і рассяліліся па ўсім кантыненце і бліжэйшым астравам, не патрапіўшы толькі на Тасманію.Уменне паляваць зграямі дала ім важную перавагу перад адзіночнымі сумчатымі драпежнікамі. Як мяркуецца, Дынга сталі прычынай вымірання шэрагу сумчатых, уключаючы самага буйнога абарыгеннага драпежніка - сумчатага ваўка.

Звычайна Дынга разглядаюць у якасці падвіда хатняй сабакі, аднак шматлікія адмыслоўцы лічаць яго цалкам самастойным відам. Мяркуюць, што Дынга з'яўляецца амаль чыстакроўнымі нашчадкам одамашненага індыйскага ваўка, які ў дзікім стане і зараз водзіцца на паўвостраве Індастан і ў Белуджыстане. У 1958 годзе дзікі сабака, падобны на дынга, але толькі больш дробны, быў знойдзены ў лясах Новай Гвінеі. На Дынга таксама падобны нядаўна выяўлены на паўднёвым усходзе ЗША дзікі Каралінскі сабака.

 

Дынга паўсюдна распаўсюджаны ў Аўстраліі, асабліва шматлікі ў паўночнай, заходняй і цэнтральнай яе частках; невялікія папуляцыі захаваліся ў Паўднёва-Усходняй Азіі - у Тайландзе, М'янме, на паўднёвым усходзе Кітая, у Лаосе, Малайзіі, Інданезіі, на Барнэа, Філіпінах і на новай Гвінеі.

 

Дынга - пераважна начныя жывёлы. Асноўныя месцы іх пражывання ў Аўстраліі - ўзлескі вільготных лясоў, сухія эўкаліптавыя зараснікі, засушлівыя паўпустыні ў глыбіні мацерыка. Логава яны ладзяць ў пячорах, пустых норах, сярод каранёў дрэў, звычайна непадалёк ад вадаёмаў. У Азіі Дынга трымаюцца паблізу чалавечага жылля і харчуюцца адкідамі.

 

Да з'яўлення еўрапейцаў Дынга былі галоўнымі драпежнікамі Аўстраліі. Патрапіўшы на мацярык, яны паступова пацяснілі і зьнішчылі большасць абарыгенных драпежнікаў, у тым ліку сумчатага ваўка і сумчатага д'ябла. Дынга адрозніваюцца кемлівасцю і спрытам. Характэрная іх рыса - крайняя асцярожнасць, што дапамагае ім з поспехам пазбягаць пастак і атручаных прынад. Лічыцца, што на людзей чыстакроўныя Дынга не нападаюць (аднак з гэтага правіла ёсць і выключэнне - напрыклад, гібель 9-тыднёвай Азарыі Чэмберлен). Асноўнымі ворагамі Дынга з'яўляюцца завезеныя еўрапейцамі шакалы і сабакі. На шчанят палююць буйныя драпежныя птушкі.

 

Дынга жывуць невялікімі зграямі, у якіх размножваецца толькі дамінантная пара. Калі ў іншай самкі нараджаюцца дзіцяняты, дамінантная самка іх забівае. Нізкаранговыя самкі і самцы праяўляюць клопат пра дзіцянят галоўнай самкі. Іерархія Дынга будуецца на запалохванні і перыядычных бойках.

 

Дынга і хатнія сабакі лёгка скрыжоўваюцца, і дзікія папуляцыі Дынга ў вялікай ступені гібрыдызаваны. Выключэнне складаюць папуляцыі, якія жывуць у аўстралійскіх нацыянальных парках і на іншых ахоўных тэрыторыях. Нашчадства Дынга і сабакі ўяўляе вялікую пагрозу для авечкагадоўлі, паколькі нечыстакроўныя дынга, як правіла, размножваюцца 2 разы на год (а не адзін, як чыстакроўныя) і больш агрэсіўныя.

 

Дынга - асноўныя млекакормячыя драпежнікі Аўстраліі і займаюць важнае месца ў экалогіі кантынента. Пры яго засяленні яны выціснулі мясцовых драпежнікаў, заняўшы біялагічную нішу істоты, якая рэгулюе колькасць траваедных жывёл. Яны таксама перашкаджаюць знікненню некаторых відаў абарыгеннай фауны, знішчаючы яе ворагаў - здзічэлых котак і лісіц, хоць самі сталі прычынай знікнення некаторых відаў сумчатых. Дынга таксама дапамагаюць рэгуляваць колькасць звычайных трусоў, завезеных у Аўстралію і якія распладзіліся тут у велізарных колькасцях. Аднак Дынга можна назваць шкоднікамі, так як з'яўляючыся першапачаткова чужым элементам для аўстралійскай фауны млекакормячых, яны тым не менш наносяць значны ўрон прыродзе мацерыка, вынішчаючы рэдкіх мясцовых бандзікутаў, валабі, дробных драпежных сумчатых і іншыя віды.

 

Вядомыя вельмі рэдкія выпадкі нападу Дынга на чалавека. У Аўстраліі атрымаў шырокую вядомасць працэс над бацькамі Азарыі Чэмберлен, якую скраў дзiнга, - першапачаткова ў яе смерці абвінавачвалі саміх бацькоў.

 

У некаторых краінах трымаць Дынга як хатніх жывёл забаронена. У Азіі іх мяса, як і іншых сабак, ўжываецца мясцовымі жыхарамі ў ежу.

 

{{Ізаляваны артыкул}}

 

{{Няма катэгорыяў}}