Кісьля: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.2) (робат дадаў: yi:זייערס
афармленьне
Радок 1:
[[Файл:Carborane-acid-3D-vdW.png|значак|Малекула [[Супэркісьлясупэркісьля|супэркісьлі]] — [[Карбаранавая кісьля|карбарану]]]]
'''Кісьля<ref>[http://slounik.org/fizyjarb/%D0%BA%D0%B8 Кісьля] // [http://slounik.org/s/31 Кароткі расейска-беларускі фізыялягічны слоўнік]. Укладальнік: А.Стасевіч, С.Варыёцкі.</ref>''', '''кіслата<ref>[http://slounik.org/nn/%D0%BA%D1%96/161 Кіслата] // [http://slounik.org/s/11 Слоўнік беларускай мовы (клясычны правапіс). Наша Ніва, 2001]. Укладальнік: калектыў супрацоўнікаў выдавецтва «Наша Ніва» </ref>''' — гэта [[хімічнае злучэньне]], якое пры рашчыненьні ў вадзе дае [[рашчына|рашчыну]] з вадатворнаю [[іён]]най актыўнасьцю, большай за актыўнасьць ў чыстай [[вада|вадзе]]. Гэта значыць, што [[pH]] такой рашчыны меншы за 7,0 (велічыня pH чыстае вады). Атрымала свой назоў ад кісласьці смаку такіх злучэньняў. Хімічныя рэчывы або рэчывы, якія валодаюць уласьцівасьцю кісьляў называюцца кіслымі.
 
Радок 17:
=== Арэніюсавы кісьлі ===
Швэдзкі хімік [[Свантэ Арэніюс]] вызначыў уласьцівасьці кіслотнасьці [[вадарод]]у ў [[1884]] годзе. Паводле ягонага вызначэньня кісьля ёсьць рэчывам, якое падвышае канцэнтрацыю [[іён]]у [[гідраксоніюм]]а (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>), пры растварэньні ў вадзе. Гэтае вызначэньне выцякае з раўнавагі дысацыяцыі вады ў гідраксоніюме й іёну [[гідраксід]]а (OH<sup>-</sup>)<ref name="Ebbing">Ebbing, D.D., & Gammon, S. D. (2005). General chemistry (8th ed.). Boston, MA: Houghton Mifflin. ISBN 0-618-51177-6</ref>:
: H<sub>2</sub>O(''l'') + H<sub>2</sub>O(''l'') {{eqm}}[[Файл:Equilibrium.svg|15пкс]] H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>(''aq'') + OH<sup>−</sup>(''aq'')
У чыстай вадзе большасьць малекулаў існавуюць як H<sub>2</sub> O, але невялікая колькасьць малекулаў стала дысацыяцыювана й паўторна зьвязана. Чыстая вада зьяўляецца нэўтральнай у адносінах да кіслотнасьці або лугавасьці, таму што канцэнтрацыя гідраксід-іёнаў заўсёды роўная канцэнтрацыі іёнаў гідраксоніюма. Арэніюсавая [[аснова (хімія)|аснова]] ўяўляе сабой малекулу, якая павялічвае канцэнтрацыю гідраксід-іёна пры растварэньні ў вадзе.
 
=== Кісьлі Брэнстэда—ЛоўрыБрэнстэда-Лоўры ===
Нягледзячы на тое, што канцэпцыя Арэніюса выкарыстоўваецца для апісаньня многіх рэакцыяў, яна, аднак, вельмі абмежаваная па сваіх маштабах. У [[1923]] годзе хімікі [[Ёганэс Мікалай Брэнстэд|Ёганэс Брэнстэд]] і [[Томас Мартын Лоўры|Томас Лоўры]] незалежна адзін ад аднаго прызналі, што [[кіслотна-лугавыя рэакцыі]] зьвязаныя зь перадачай пратону. Кісьлі Брэнстэда—Лоўры зьяўляюцца рэчывам, якое перадае свой пратон да асновы Брэнстэда—Лоўры<ref Name="Ebbing" />. Кіслотна-лугавая тэорыя Брэнстэда—Лоўры мае шэраг перавагаў перад тэорыяй Арэніюса. Разгледзім наступныя рэакцыі [[воцатная кісьля|воцатнай кісьлі]] (CH<sub>3</sub>COOH), [[арганічная кісьля|арганічная кісьлі]], што дае [[воцат]]у характэрны густ:
: [[Файл:Acid-base.png]]
Радок 37:
 
== Крыніцы ==
{{зноскіЗноскі}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Радок 43:
* [http://scienceaid.co.uk/chemistry/physical/acidbases.html Кісьлі й асновы]. Science Aid
* [http://canadaconnects.ca/chemistry/10081/ Даведнік пра ўласьцівасьці кісьляў]
* [http://www.hemi.nsu.ru/ucheb183.htm Усё пра кісьлі].
* [http://www.biochemical.com.ua/chemical-reagents1.html Арганічныя й неарганічныя кісьлі].
 
[[Катэгорыя:Кісьлі|* ]]
{{Накід:Хімія}}
 
[[Катэгорыя:Кісьлі|*]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]