|
27 сакавіка 1953 года быў выдадзены ўказ [[Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР | Прэзідыуму Вярхоўнага Савета СССР]] пра [[амністыя | амністыі]] па якім на працягу наступных трох месяцаў выйшла на свабоду амаль палова зьняволеных лагераў (прыкладна 1200000 з 2500000 чалавек), чый тэрмін зьняволеньня быў меншы за пяць гад.
Чаканае, але не ажыцяўлённае вызваленьне "палітычных" прывяло да іх калектыўных выступаў ([[Варкуцінскае паўстаньне]], [[Нарыльскае паўстаньне]], [[Кенґірскае паўстаньне зьняволеных]]). Гэтыя падзеі паскорылі стварэньне камісій, якія мусілі былі праверыць справы "палітычных" зьняволеных. На працягу двух гадоў (з пачатку 1954 па пачатак 1956) колькасьць «палітычных» у ГУЛягу паменшылася з 467000 да 114000 чалавек, гэта значыць на семдзесят пяць працэнтаў. У пачатку 1956 года, упершыню за дваццаць гад, агульная колькасьць зняволеных стала менш за мільён чалавек <ref>'' [[Верт, Нікаля | Верт Н.]]'' [http://shalamov.ru/research/61/1. html ГУЛяг праз прызму архіваў] </ ref>.
Ведамасная прыналежнасьць ГУЛяга пасьля 1934 зьмянялася ўсяго адзін раз - у сакавіку [[1953]] Гуляг быў перададзены ў вядзеньне [[Міністэрства юстыцыі СССР | Міністэрства юстыцыі СССР]], але ў студзені [[1954]] зноў вернуты ў МУС СССР.
Паводле афіцыйных дадзеных усяго ў сыстэме лагераў, турмаў і калоніяў ОГПУ й НКУС у 1930-1956 адначасова ўтрымлівалася больш за 2,5 млн чалавек (максімум быў дасягнуты ў пачатку [[1950-я гады | 1950-х]] у выніку пасьляваеннага ўзмацненьня крымінальнага заканадаўства <ref>'' Папоў В. П.'' Дзяржаўны тэрор у савецкай Расіі, 1923-1953 гг.: крыніцы й іх інтэрпрэтацыя / / Айчынныя архівы. 1992, № 2 </ref> і сацыяльных наступстваў [[голад у СССР (1946-1947) | голаду 1946-1947]] <ref>'' Зіма В. Ф.'' [http://publ.lib.ru/ARCHIVES/Z/ZIMA_V._F/_Zima_V._F..html Голад 1946-47 гадоў: паходжаньне й наступствы], 1996 </ref>).
; Даведка аб сьмяротнасьці зьняволеных у сыстэме ГУЛяга за перыяд 1930-1956 гг.
{| Class = "standard"
! Гады
! Колькасьць памерлых
!% Памерлых <br/> да сярэднясьпісачнай
| -
| [[1930]] *
| Align = "right" | 7980
| Align = "right" | 4,2
| -
| [[1931]] *
| Align = "right" | 7283
| Align = "right" | 2,9
| -
| [[1932]] *
| Align = "right" | 13.197
| Align = "right" | 4,8
| -
| [[1933]] *
| Align = "right" | 67.297
| Align = "right" | 15,3
| -
| [[1934]] *
| Align = "right" | 25.187
| Align = "right" | 4,28
| -
| [[1935]] **
| Align = "right" | 31.636
| Align = "right" | 2,75
| -
| [[1936]] **
| Align = "right" | 24.993
| Align = "right" | 2,11
| -
| [[1937]] **
| Align = "right" | 31.056
| Align = "right" | 2,42
| -
| [[1938]] **
| Align = "right" | 108.654
| Align = "right" | 5,35
| -
| [[1939]] ***
| Align = "right" | 44.750
| Align = "right" | 3,1
| -
| [[1940]]
| Align = "right" | 41.275
| Align = "right" | 2,72
| -
| [[1941]]
| Align = "right" | 115.484
| Align = "right" | 6,1
| -
| [[1942]]
| Align = "right" | 352.560
| Align = "right" | 24,9
| -
| [[1943]]
| Align = "right" | 267.826
| Align = "right" | 22,4
| -
| [[1944]]
| Align = "right" | 114.481
| Align = "right" | 9,2
| -
| [[1945]]
| Align = "right" | 81.917
| Align = "right" | 5,95
| -
| [[1946]]
| Align = "right" | 30.715
| Align = "right" | 2,2
| -
| [[1947]]
| Align = "right" | 66.830
| Align = "right" | 3,59
| -
| [[1948]]
| Align = "right" | 50.659
| Align = "right" | 2,28
| -
| [[1949]]
| Align = "right" | 29.350
| Align = "right" | 1,21
| -
| [[1950]]
| Align = "right" | 24.511
| Align = "right" | 0,95
| -
| [[1951]]
| Align = "right" | 22.466
| Align = "right" | 0,92
| -
| [[1952]]
| Align = "right" | 20.643
| Align = "right" | 0,84
| -
| [[1953]] ****
| Align = "right" | 9628
| Align = "right" | 0,67
| -
| [[1954]]
| Align = "right" | 8358
| Align = "right" | 0,69
| -
| [[1955]]
| Align = "right" | 4842
| Align = "right" | 0,53
| -
| [[1956]]
| Align = "right" | 3164
| Align = "right" | 0,4
| -
! Разам
! 1.606.742
!
| -
| Colspan = "3" |
<nowiki> * </nowiki> Толькі ў ІТЛ. <br/>
<nowiki> ** </nowiki> У ИТЛ і месцах зьняволеньня (НТК, турмы). <br/>
<nowiki> *** </nowiki> Далей у ІТЛ і НТК. <br/>
<nowiki> **** </nowiki> Без Ол (асаблівыя лагеры). <br/>
Даведка падрыхтаваная па матэрыялах <br/>
ОУРЗ ГУЛяга (ГАРФ. Ф. 9414).
|}
У пачатку 30-х гадоў у ГУЛягу зьмяшчалася прыкладна - 200 тысяч чалавек <ref name="gulagstatistics"/>. Перад вайной - гэта ўжо каля 1 мільёна <ref name="gulagstatistics"/>. І самыя вялікія лічбы - канец 40-х, пачатак 50-х гадоў - гэта 2,5 мільёна ў год у сярэднім <ref name="gulagstatistics"/>.
Усяго за гэтыя гады існаваньня сыстэмы ГУЛяг праз яго прайшлі 15 - 18 мільёнаў чалавек <ref name="gulagstatistics"> [http://echo.msk.ru/programs/staliname/546702-echo/ # element-text ГУЛяг: ЭКАНОМІКА ПРЫМУСОВАЕ ПРАЦЫ] </ref>. Зь іх памерлі ў лагерах прыкладна 1,5 мільёна <ref name="gulagstatistics"/>.
; Колькасьць зьняволеных ГУЛягу (па стане на 1 студзеня кожнага года) <ref name="Zemskov"/>
{| Class = "standard"
! Гады
! У папраўча-працоўных <br/> лагерах (ІТЛ)
! Зь іх асуджаных за <br/> контррэвалюцыйныя злачынствы
! Тое ж у адсотках
! У папраўча-працоўных <br/> калоніях (ІТК)
! Усяго
| -
| [[1934]]
| Align = "right" | 510.307
| Align = "right" | 135.190
| Align = "right" | 26,5
| Align = "right" | -
| Align = "right" | 510.307
| -
| [[1935]]
| Align = "right" | 725.483
| Align = "right" | 118.256
| Align = "right" | 16,3
| Align = "right" | 240.259
| Align = "right" | 965.742
| -
| [[1936]]
| Align = "right" | 839.406
| Align = "right" | 105.849
| Align = "right" | 12,6
| Align = "right" | 457.088
| Align = "right" | 1.296.494
| -
| [[1937]]
| Align = "right" | 820.881
| Align = "right" | 104.826
| Align = "right" | 12,8
| Align = "right" | 375.488
| Align = "right" | 1.196.369
| -
| [[1938]]
| Align = "right" | 996.367
| Align = "right" | 185.324
| Align = "right" | 18,6
| Align = "right" | 885.203
| Align = "right" | 1.881.570
| -
| [[1939]]
| Align = "right" | 1.317.195
| Align = "right" | 454.432
| Align = "right" | 34,5
| Align = "right" | 355.243
| Align = "right" | 1.672.438
| -
| [[1940]]
| Align = "right" | 1.344.408
| Align = "right" | 444.999
| Align = "right" | 33,1
| Align = "right" | 315.584
| Align = "right" | 1.659.992
| -
| [[1941]]
| Align = "right" | 1.500.524
| Align = "right" | 420.293
| Align = "right" | 28/07
| Align = "right" | 429.205
| Align = "right" | 1.929.729
| -
| [[1942]]
| Align = "right" | 1.415.596
| Align = "right" | 407.988
| Align = "right" | 29,6
| Align = "right" | 361.447
| Align = "right" | 1.777.043
| -
| [[1943]]
| Align = "right" | 983.974
| Align = "right" | 345.397
| Align = "right" | 35,6
| Align = "right" | 500.208
| Align = "right" | 1.484.182
| -
| [[1944]]
| Align = "right" | 663.594
| Align = "right" | 268.861
| Align = "right" | 40,7
| Align = "right" | 516.225
| Align = "right" | 1.179.819
| -
| [[1945]]
| Align = "right" | 715.505
| Align = "right" | 289.351
| Align = "right" | 41,2
| Align = "right" | 745.171
| Align = "right" | 1.460.677
| -
| [[1946]]
| Align = "right" | 746.871
| Align = "right" | 333.883
| Align = "right" | 59,2
| Align = "right" | 956.224
| Align = "right" | 1.703.095
| -
| [[1947]]
| Align = "right" | 808.839
| Align = "right" | 427.653
| Align = "right" | 54,3
| Align = "right" | 912.704
| Align = "right" | 1.721.543
| -
| [[1948]]
| Align = "right" | 1.108.057
| Align = "right" | 416.156
| Align = "right" | 38,0
| Align = "right" | 1.091.478
| Align = "right" | 2.199.535
| -
| [[1949]]
| Align = "right" | 1.216.361
| Align = "right" | 420.696
| Align = "right" | 34,9
| Align = "right" | 1.140.324
| Align = "right" | 2.356.685
| -
| [[1950]]
| Align = "right" | 1.416.300
| Align = "right" | 578.912 *
| Align = "right" | 22,7
| Align = "right" | 1.145.051
| Align = "right" | 2.561.351
| -
| [[1951]]
| Align = "right" | 1.533.767
| Align = "right" | 475.976
| Align = "right" | 31,0
| Align = "right" | 994.379
| Align = "right" | 2.528.146
| -
| [[1952]]
| Align = "right" | 1.711.202
| Align = "right" | 480.766
| Align = "right" | 28,1
| Align = "right" | 793.312
| Align = "right" | 2.504.514
| -
| [[1953]]
| Align = "right" | 1.727.970
| Align = "right" | 465.256
| Align = "right" | 26,9
| Align = "right" | 740.554
| Align = "right" | 2.468.524
| -
| Colspan = "6" |
<nowiki> * </nowiki> У лагерах і калоніях <br/>
Цэнтральны дзяржаўны архіў Кастрычніцкай рэвалюцыі, вышэйшых органаў дзяржаўнай улады й органаў дзяржаўнага кіраваньня СССР (ЦГАОР СССР). Калекцыя дакумэнтаў.
|}
=== Нацыянальны склад зьняволеных ===
склад зьняволеных на 1 Студзень 1939 <ref name="Zemskov">'' [[Віктар Зямскоў| В. Н. Зямскоў]].'' Гуляг (гісторыка-сацыялагічны аспект) [http://ecsocman.edu.ru/socis/msg/276748.html] [http://ecsocman.edu.ru/socis/msg/276810 . html] [http://www.hrono.ru/statii/2001/zemskov.php # 5] </ ref>]]
Згодна з шэрагам дасьледаваньняў <ref name="Zemskov"/> на 1 студзеня 1939 года ў лагерах ГУЛяга нацыянальны склад зьняволеных быў размеркаваны наступным чынам:
| 