Вікіпэдыя

ГУЛаг: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
13 332 праўкі
артаграфія
дапаўненьне
Радок 1:
'''Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лягераў, працоўных пасяленьняў і месцаў зьняволеньня''' ('''Гулаг''') — падразьдзяленьне [[НКУС СССР]], [[МУС СССР]], [[Міністэрства юстыцыі СССР]], якое ажыцьцяўляла кіраўніцтва сыстэмай папраўча-працоўных лягераў у 1934—1960 гадах.
{{Машынны пераклад}}
'''Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лягераў, працоўных пасяленьняў і месцаў зьняволеньня''' ('''Гулаг''') — падразьдзяленьне [[НКУС СССР]], [[МУС СССР]], [[Міністэрства юстыцыі СССР]], якое ажыцьцяўляла кіраўніцтва сыстэмай папраўча-працоўных лягераў у 1934—1960 гадах.
 
[[Файл:Gulag Location Map.png|400пкс|міні|ІнтэгральнаяІнтэґральная мапа лягераў сыстэмы Гулаг, якія існавалі з 1923 па 1967 гады, на падставе зьвестак праваабарончага таварыства «[[Мэмарыял (арганізацыя)|Мэмарыял]]»]]
 
== Гісторыя ==
[[Файл:13-let-za-1 5-goda.jpg|220пкс|міні|Даведка аб датэрміновым вызваленьні зьняволенага ДзьмітраўлагаДзьмітраўлаґа за ўдарную працу па будаўніцтве канала Масква  — Волга]]
[[Файл:Gulag drivers licence.jpg|міні|220пкс|Вадзіцельскае пасьведчаньне, выдадзенае вязьню ГУЛага, студзень 1941]]
 
Сыстэма ГулагГуляг была створаная па асабістым загадзе Сталіна <ref> [http://echo.msk.ru/programs/staliname/657435-echo/ # element-text Імем Сталіна: ГулагГуляг на «Вялікіх будоўлях камунізму»] </ref> ад [[1929]] і атрымала далейшае разьвіцьцё з 1930 годугода. [[25 красавіка]] [[1930]] загадам [[ОГПУ # ОГПУ пры СНК СССР | ОГПУ]] № 130/63 ў мэтах выкананьня пастановы [[СНК СССР]] «Палажэньне аб папраўча-працоўных лягерахлагерах» ад [[7 красавіка ]] [[1930]] было арганізаванаарґанізавана Упраўленьне лягерамілагерамі ОГПУ (УЛАГ) (СУ СССР. 1930. № 22. С. 248). Зь лістапада [[1930]] стала зьяўляцца назва'''ГулагГуляг''' ('''Галоўнае Упраўленьне папраўча-працоўных лягераўлагераў ОГПУ'''). [[10 ліпеня]] [[1934]] быў створаны [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР]], у склад якога ўвайшлі пяць галоўных упраўленьняў. Адным зь іх было'''Галоўнае ўпраўленьне лягераўлагераў''' (ГулагГуляг). У [[1934]] Ўнутранай ахове НКУС былі перападпарадкаваныя [[канвойныя войскі СССР]]. [[27 кастрычніка]] [[1934]] у ГулагГуляг перайшлі ўсе папраўча-працоўныя ўстановы Наркамата юстыцыі РСФСР.
 
[[4 студзеня]] [[1936]] быў сфармаваны Інжынерна-будаўнічы адзьдзел НКУС, [[15 студзеня]] 1936  — Упраўленьне асаблівага будаўніцтва, [[3 сакавіка]] 1936  — Галоўнае ўпраўленьне будаўніцтва шашэйных дарог (ГУШОСДОР). У вядзеньні НКУС знаходзіліся такія прадпрыемствы, як Галоўнае ўпраўленьне па будаўніцтве горна-мэталургічныхметалургічных прадпрыемстваў, Галоўгідрабуд, Галоўпрамбуд, [[Дальбуд]] (Галоўнае ўпраўленьне будаўніцтва Далёкае Поўначы) і інш. ГулагГуляг быў расфармаваны ў адпаведнасьці з загадам [[МУС СССР]] № 020 ад [[25 студзеня]] [[1960]] паводле Пастановы [[Савет Міністраў СССР | Савету Міністраў СССР]] № 44-16 ад [[13 студзеня]] [[1960]] і ў сувязі з Указам [[Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР | Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР]] ад [[13 студзеня]] [[1960]] «Аб скасаваньні МУС СССР».
 
=== Пачатковы этап ===
Да стварэньня ГУЛаг ў РСФСР кіраўніцтва большасьцю месцаў зьняволеньня было ўскладзена на адзьдзел выкананьня пакараньняў [[Народны камісарыят юстыцыі РСФСР | Народнага камісарыята юстыцыі РСФСР]] і [[Галоўнае ўпраўленьне прымусовае працы]] пры [[Народны камісарыят унутраных спраў РСФСР | Народным камісарыяце ўнутраных спраў РСФСР]]. Пасьля Кастрычніцкай рэвалюцыі да 1934 годугода агульныя турмы знаходзіліся ў падпарадкаваньні рэспубліканскіх народных камісарыятаў юстыцыі й ўваходзілі ў сыстэму [[Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных устаноў | Галоўнага ўпраўленьня папраўча-працоўных устаноў]]. [[25 ліпеня]] [[1922]] [[СНК РСФСР | Савет народных камісараў]] прыняў пастанову аб засяроджваньні кіраўніцтва асноўнымі месцамі зьняволеньня (акрамя агульных турмаў) у адным ведамстве й крыху пазьнейпазней, у кастрычніку таго ж годугода, быў створаны адзіны орган ў сыстэме [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР | НКУС]]  — Галоўнае ўпраўленьне месцамі зьняволеньня.
 
У [[1934]] у агульныя турмы былі перададзеныя ў Гулаг НКУС СССР, а ў верасьні [[1938]]  — у складзе НКУС было створана самастойнае ''Галоўнае турэмнае кіраваньнекіраванне''.
 
=== Пэрыяд росквіту ===
[[24 красавіка]] [[1930]] па загадзе [[ОГПУ]] было створанае Упраўленьне лягерамілагерамі. Першая згадка уласна пра ГУЛаг (Галоўнае ўпраўленьне лягераўлагераў) можна знайсьці ў загадзе ОГПУ ад [[15 лютага]] [[1931]].
 
3 жніўня 1933  г. пастановай СНК СССР сьцьвярджаеццасьцвярджаецца [[Папраўча-Працоўны Кодэкс Беларускай ССР (1933) | Папраўча-Працоўны Кодэкс Беларускай ССР]], прапісваць розныя аспэкты функцыянаваньня ІТЛ. У прыватнасьці, кодэксам прадпісваецца выкарыстаньне працы зьняволеных <ref group="~"> Глядзіце арт. 70, «у месцах пазбаўленьняпазбаўлення волі арганізуюцца прадпрыемства індустрыяльнага тыпу ...» </ref> і ўзаконьваньнем практыцы заліку двух дзён ўдарнай працы за тры дні тэрміну <ref group="~"> Артыкул 127: "Наглядальныя камісіі могуць заахвочваць асабліва прадуктыўную працу пазбаўленых свабоды, якія адбываюць спасылку з папраўча-працоўнымі працамі й выконваюць папраўча-працоўныя работы без пазбаўленьня волі, шляхам заліку двух дзён асабліва плённай працы за тры дні тэрміну ". </ref>, шырока ужывальная для матывацыі зьняволеныхзняволеных пры будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал | Беламорканала]].
 
[[10 чэрвеня]] [[1934]] паводле Пастановы [[ЦВК СССР]] пры адукацыі новага саюзна-рэспубліканскага [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР | НКУС]] у яго складзе было створанае Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лягераўлагераў і працоўных паселішчаў. У кастрычніку таго ж годугода гэтае кіраваньне было перайменавана ў Галоўнае ўпраўленьне лягераўлагераў, працапаселішчаў і месцаў зьняволеньня.
 
У далейшым гэтае кіраваньне яшчэ двойчы пераназывалася й у лютым [[1941]] атрымала замацаваную назву: [[Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лагераў і калёніяў НКУС СССР]]. Пасьля заканчэньня [[Вялікая Айчынная вайна | Вялікай Айчыннай вайны]], у сувязі з рэарганізацыяйрэарґанізацыяй [[наркамат]]аў у [[міністэрства | міністэрствы]], Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лягераўлагераў і калёніяўкалоніяў у сакавіку [[1946]] ўвайшло ў склад [[МУС СССР]].
 
Пастановай Савета Міністраў СССР ад [[21 лютага]] [[1948]] а «Аб арганізацыіарґанізацыі лягераўлагераў і турмаў са строгім рэжымам для ўтрыманьня асабліва небясьпечных дзяржаўных злачынцаў [і аб накіраваньнінакіраванні іх па адбыцьці пакараньня на пасяленьнепасяленне ў аддаленыя мясцовасьці СССР]» для «шпіёнаў, дывэрсантаўдыверсантаў, тэрарыстаў, трацкістаў, правых, меншавікоў, эсэраў, анархістаў, нацыяналістаў, белаэмігрантаў і ўдзельнікаў іншых антысавецкіх арганізацыйарґанізацый і супольнасьцяў» у сыстэме ГУЛага ствараліся [[Асаблівыя лагера | асаблівыя лягерылагеры]] ([[Стэплаг]], [[ Мінлаг]], [[Дуброўлаг]], [[Азёрлаг]], [[Берлаг]]). Зьняволеныя ў іх мусілі былі насіць нумары на вопратцы.
 
=== Перыяд пасьля сьмерці [[Ёсіф Сталін| Сталіна]] ===
27 сакавіка 1953 года быў выдадзены ўказ [[Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР | Прэзідыуму Вярхоўнага Савета СССР]] пра [[амністыя | амністыі]] па якім на працягу наступных трох месяцаў выйшла на свабоду амаль палова зьняволеных лагераў (прыкладна 1200000 з 2500000 чалавек), чый тэрмін зьняволеньня быў меншы за пяць гад.
 
Чаканае, але не ажыцяўлённае вызваленьне "палітычных" прывяло да іх калектыўных выступаў ([[Варкуцінскае паўстаньне]], [[Нарыльскае паўстаньне]], [[Кенґірскае паўстаньне зьняволеных]]). Гэтыя падзеі паскорылі стварэньне камісій, якія мусілі былі праверыць справы "палітычных" зьняволеных. На працягу двух гадоў (з пачатку 1954 па пачатак 1956) колькасьць «палітычных» у ГУЛягу паменшылася з 467000 да 114000 чалавек, гэта значыць на семдзесят пяць працэнтаў. У пачатку 1956 года, упершыню за дваццаць гад, агульная колькасьць зняволеных стала менш за мільён чалавек <ref>'' [[Верт, Нікаля | Верт Н.]]'' [http://shalamov.ru/research/61/1. html ГУЛяг праз прызму архіваў] </ ref>.
 
Ведамасная прыналежнасьць ГУЛяга пасьля 1934 зьмянялася ўсяго адзін раз - у сакавіку [[1953]] Гуляг быў перададзены ў вядзеньне [[Міністэрства юстыцыі СССР | Міністэрства юстыцыі СССР]], але ў студзені [[1954]] зноў вернуты ў МУС СССР.
 
Наступнай арґанізацыйнай зьменай сыстэмы выкананьня пакараньняў у [[СССР]] стала стварэньне ў кастрычніку 1956 Галоўнага ўпраўленьня папраўча-працоўных калоній, якое ў сакавіку [[1959]] было перайменаванае ў Галоўнае ўпраўленьне месцаў зьняволеньня.
 
Пры падзеле НКУС СССР на два самастойных наркамата - [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР | НКУС СССР]] і [[НКДзБ СССР]] - гэтае кіраваньне было пераназванае ў''Турэмнае кіраванне'' НКУС СССР. У [[1954]] па пастанове Савета Міністраў СССР Турэмнае кіраваньне было пераўтворанае ў ''Турэмны адзьдзел'' МУС СССР. У сакавіку [[1959]] у Турэмны адзьдзел быў рэарґанізаваны й ўключаны ў сыстэму Галоўнага ўпраўленьня месцаў зьняволеньня МУС СССР.
 
== Структура ==
{{Also | Сьпіс лагераў ГУЛАГа}}
Сыстэма аб'ядноўвала 53 лагерных кіраваньня з тысячамі лагерных адзьдзяленьняў і пунктаў, 425 калоніяў, а таксама больш за 2000 спэцкамэндатуры <ref> [http://bibliotekar.ru/gulag/13.htm ГУЛяг. Гісторыя стварэньня] </ref>. Усяго звыш 30.000 месцаў зьняволеньня <ref> [http://www.memo.ru/history/nkvd/gulag/maps/ussri.htm Карта ГУЛяга] </ref> <ref> [http://www.memo .ru / history / nkvd / gulag / maps / pre.htm Тлумачэнні да падзелу Мапа ГУЛяга] </ref>
Гуляг ажыцьцяўляла кіраўніцтва сыстэмай папраўча-працоўных лагераў ([[ІТЛ]]). Тэрытарыяльна лагеры падпарадкоўваліся лагупраўленьням, а арґанізацыйна - адмыслова створаным глаўкам ў адпаведных [[наркамат]]ах (лясной, нафтавай, машынабудаўнічай прамысловасьці й інш). У агульным выпадку, сыстэма падпарадкаваньня ІТЛ была даволі заблытанай - у залежнасьці ад эканамічнай сітуацыі ў краіне й мэтаў урада асобным міністэрствам, глаўкаўы перыядычна ліквідаваліся, ствараліся зноў, перапарадкоўваліся іншым глаўкам, або перащтваралися ў асобныя глаўкі. У сваю чаргу лагупраўленьні разам з лагерамі таксама ліквідаваліся, перапарадкоўваліся іншым глаўкам, ствараліся ізноў і г.д. Асабліва гэта было адчувальна падчас і пасьля [[Вялікая Айчынная вайна | Вялікай Айчыннай вайны]] - з пачаткам вайны практычна ўсе рэсурсы й працмоц ГУЛяга была кінутая на вытворчасьць і абслугоўваньне ваенных запатрабаваньняў - металурґія (сталь для тэхнікі). З заканчэньнем вайны, калі краіна ўжо больш мела патрэбу ў аднаўленьні, асноўныя магутнасці ГУЛяга былі разгорнутыя вакол лесанарыхтовак (напр. шпалы), здабычы каштоўных металаў, распрацоўцы гідратэхнічных збудаваньняў (напр. адвод рэк, вытворчасьць каналаў) і гд.
 
'' Ніжэй прыведзены поўны сьпіс глаўкаў, што існавалі ў сыстэме ГУЛягу:''
 
* [[Выцягаргідрабуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне аэрадромнага будаўніцтва | ГУАБ]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне «Янісейбуд» | Янісейбуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў азбеставай прамысловасьці | Главасбест]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў гідратэхнічнага будаўніцтва | Глаўгідрабуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў горна-металургічных прадпрыемстваў | ГУЛГМП]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў чыгуначнага будаўніцтва | ГУЛЧС]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў лясной прамысловасьці | ГУЛЛП]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў па будаўніцтве нафтаперапрацоўчых заводаў і прадпрыемстваў | Глаўспэцнафтабуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў прамысловага будаўніцтва | Глаўпрамбуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў будаўніцтва Волга-Балтыйскага воднага шляху | Глаўгідраволгабалтбуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне лагераў будаўніцтва Волга-Данскога злучальнага канала | Главгідраволгадонбуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне сьлюдзяной прамысловасьці | Глаўсьлюда]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне спэцыяльнага будаўніцтва МУС СССР | Глаўспэцбуд]]
* [[Галоўнае ўпраўленьне шашэйных дарог | ГУШАШДАР]]
* [[Куйбышаўгідрабуд]]
* [[Сярэдазгідрабуд]]
* [[Спэцыяльнае галоўнае ўпраўленьне | Глаўспэцкальмэт]]
* [[Сталінградгідрабуд]]
* [[Упраўленьне лагераў па будаўніцтве прадпрыемстваў чорнай металургіі | УЛБПЧМ]]
* [[Упраўленьне асаблівага будаўніцтва | Асоббуд]]
* [[Упраўленьне паліўнай прамысловасьці | УПП]]
* [[Шэкснагідрабуд]]
* [[Амурскае ўпраўленьне будаўніцтва БАМ]]
* [[Усходняе ўпраўленьне будаўніцтва й лагераў БАМ]]
* [[Упраўленьне чыгуначнага будаўніцтва й папраўча-працоўных лагераў | УЧС]]
* [[Заходняе ўпраўленьне будаўніцтва й лагераў БАМ]]
* [[Паўночнае ўпраўленьне лагераў чыгуначнага будаўніцтва]]
* [[Башкірскае кіраваньне лагераў па будаўніцтве нафтаперапрацоўчых заводаў і прадпрыемстваў | Башспэцнафтабуд]]
* [[Татарскае кіраваньне лагераў па будаўніцтве нафтаперапрацоўчых заводаў і прадпрыемстваў | Татспэцнафтабуд]]
* [[Упраўленьне будаўніцтва 500]]
* [[Волгачыгбуд]
 
== Статыстыка ГУЛяга ==
Да канца [[1980-я гады | 1980-х гадоў]] афіцыйная статыстыка па ГУЛягу была засакрэчаная, доступ дасьледчыкаў у архівы быў немагчымы, таму адзнакі былі заснаваныя альбо на словах былых зьняволеных ці членаў іх сем'яў, альбо на ўжываньні матэматыка-статыстычных метадаў .
 
Пасьля адкрыцьця архіваў сталі даступныя афіцыйныя лічбы, аднак статыстыка ГУЛяга адрозьніваецца непаўнатой, а дадзеныя з розных частак часта не стыкуюцца адзін з адным. Напрыклад, згодна з архівах НКУС, лік зьняволеных турмаў, лагераў і калоніяў на канец 1936 было 1.196.000 чалавек <ref name="Zemskov"/>. Аднак у даведцы, якую НКУС прадаставіў [[Цэнтральнае статыстычнае ўпраўленьне | ЦУНХУ]] для [[Перапіс насельніцтва СССР (1937) | перапісу насельніцтва 1937]] указаная значна больш высокая лічба ў 2,75 млн чалавек <ref>'' Conquest R .'' Stalin: Breaker of Nations. New York: Viking, 1991. </Ref>.
 
Паводле афіцыйных дадзеных усяго ў сыстэме лагераў, турмаў і калоніяў ОГПУ й НКУС у 1930-1956 адначасова ўтрымлівалася больш за 2,5 млн чалавек (максімум быў дасягнуты ў пачатку [[1950-я гады | 1950-х]] у выніку пасьляваеннага ўзмацненьня крымінальнага заканадаўства <ref>'' Папоў В. П.'' Дзяржаўны тэрор у савецкай Расіі, 1923-1953 гг.: крыніцы й іх інтэрпрэтацыя / / Айчынныя архівы. 1992, № 2 </ref> і сацыяльных наступстваў [[голад у СССР (1946-1947) | голаду 1946-1947]] <ref>'' Зіма В. Ф.'' [http://publ.lib.ru/ARCHIVES/Z/ZIMA_V._F/_Zima_V._F..html Голад 1946-47 гадоў: паходжаньне й наступствы], 1996 </ref>).
 
; Даведка аб сьмяротнасьці зьняволеных у сыстэме ГУЛяга за перыяд 1930-1956 гг.
 
{| Class = "standard"
 ! Гады
 ! Колькасьць памерлых
 !% Памерлых <br/> да сярэднясьпісачнай
 | -
 | [[1930]] *
 | Align = "right" | 7980
 | Align = "right" | 4,2
 | -
 | [[1931]] *
 | Align = "right" | 7283
 | Align = "right" | 2,9
 | -
 | [[1932]] *
 | Align = "right" | 13.197
 | Align = "right" | 4,8
 | -
 | [[1933]] *
 | Align = "right" | 67.297
 | Align = "right" | 15,3
 | -
 | [[1934]] *
 | Align = "right" | 25.187
 | Align = "right" | 4,28
 | -
 | [[1935]] **
 | Align = "right" | 31.636
 | Align = "right" | 2,75
 | -
 | [[1936]] **
 | Align = "right" | 24.993
 | Align = "right" | 2,11
 | -
 | [[1937]] **
 | Align = "right" | 31.056
 | Align = "right" | 2,42
 | -
 | [[1938]] **
 | Align = "right" | 108.654
 | Align = "right" | 5,35
 | -
 | [[1939]] ***
 | Align = "right" | 44.750
 | Align = "right" | 3,1
 | -
 | [[1940]]
 | Align = "right" | 41.275
 | Align = "right" | 2,72
 | -
 | [[1941]]
 | Align = "right" | 115.484
 | Align = "right" | 6,1
 | -
 | [[1942]]
 | Align = "right" | 352.560
 | Align = "right" | 24,9
 | -
 | [[1943]]
 | Align = "right" | 267.826
 | Align = "right" | 22,4
 | -
 | [[1944]]
 | Align = "right" | 114.481
 | Align = "right" | 9,2
 | -
 | [[1945]]
 | Align = "right" | 81.917
 | Align = "right" | 5,95
 | -
 | [[1946]]
 | Align = "right" | 30.715
 | Align = "right" | 2,2
 | -
 | [[1947]]
 | Align = "right" | 66.830
 | Align = "right" | 3,59
 | -
 | [[1948]]
 | Align = "right" | 50.659
 | Align = "right" | 2,28
 | -
 | [[1949]]
 | Align = "right" | 29.350
 | Align = "right" | 1,21
 | -
 | [[1950]]
 | Align = "right" | 24.511
 | Align = "right" | 0,95
 | -
 | [[1951]]
 | Align = "right" | 22.466
 | Align = "right" | 0,92
 | -
 | [[1952]]
 | Align = "right" | 20.643
 | Align = "right" | 0,84
 | -
 | [[1953]] ****
 | Align = "right" | 9628
 | Align = "right" | 0,67
 | -
 | [[1954]]
 | Align = "right" | 8358
 | Align = "right" | 0,69
 | -
 | [[1955]]
 | Align = "right" | 4842
 | Align = "right" | 0,53
 | -
 | [[1956]]
 | Align = "right" | 3164
 | Align = "right" | 0,4
 | -
 ! Разам
 ! 1.606.742
 !
 | -
 | Colspan = "3" |
<nowiki> * </nowiki> Толькі ў ІТЛ. <br/>
<nowiki> ** </nowiki> У ИТЛ і месцах зьняволеньня (НТК, турмы). <br/>
<nowiki> *** </nowiki> Далей у ІТЛ і НТК. <br/>
<nowiki> **** </nowiki> Без Ол (асаблівыя лагеры). <br/>
Даведка падрыхтаваная па матэрыялах <br/>
ОУРЗ ГУЛяга (ГАРФ. Ф. 9414).
|}
 
У пачатку 30-х гадоў у ГУЛягу зьмяшчалася прыкладна - 200 тысяч чалавек <ref name="gulagstatistics"/>. Перад вайной - гэта ўжо каля 1 мільёна <ref name="gulagstatistics"/>. І самыя вялікія лічбы - канец 40-х, пачатак 50-х гадоў - гэта 2,5 мільёна ў год у сярэднім <ref name="gulagstatistics"/>.
 
Усяго за гэтыя гады існаваньня сыстэмы ГУЛяг праз яго прайшлі 15 - 18 мільёнаў чалавек <ref name="gulagstatistics"> [http://echo.msk.ru/programs/staliname/546702-echo/ # element-text ГУЛяг: ЭКАНОМІКА ПРЫМУСОВАЕ ПРАЦЫ] </ref>. Зь іх памерлі ў лагерах прыкладна 1,5 мільёна <ref name="gulagstatistics"/>.
 
; Колькасьць зьняволеных ГУЛягу (па стане на 1 студзеня кожнага года) <ref name="Zemskov"/>
 
{| Class = "standard"
 ! Гады
 ! У папраўча-працоўных <br/> лагерах (ІТЛ)
 ! Зь іх асуджаных за <br/> контррэвалюцыйныя злачынствы
 ! Тое ж у адсотках
 ! У папраўча-працоўных <br/> калоніях (ІТК)
 ! Усяго
 | -
 | [[1934]]
 | Align = "right" | 510.307
 | Align = "right" | 135.190
 | Align = "right" | 26,5
 | Align = "right" | -
 | Align = "right" | 510.307
 | -
 | [[1935]]
 | Align = "right" | 725.483
 | Align = "right" | 118.256
 | Align = "right" | 16,3
 | Align = "right" | 240.259
 | Align = "right" | 965.742
 | -
 | [[1936]]
 | Align = "right" | 839.406
 | Align = "right" | 105.849
 | Align = "right" | 12,6
 | Align = "right" | 457.088
 | Align = "right" | 1.296.494
 | -
 | [[1937]]
 | Align = "right" | 820.881
 | Align = "right" | 104.826
 | Align = "right" | 12,8
 | Align = "right" | 375.488
 | Align = "right" | 1.196.369
 | -
 | [[1938]]
 | Align = "right" | 996.367
 | Align = "right" | 185.324
 | Align = "right" | 18,6
 | Align = "right" | 885.203
 | Align = "right" | 1.881.570
 | -
 | [[1939]]
 | Align = "right" | 1.317.195
 | Align = "right" | 454.432
 | Align = "right" | 34,5
 | Align = "right" | 355.243
 | Align = "right" | 1.672.438
 | -
 | [[1940]]
 | Align = "right" | 1.344.408
 | Align = "right" | 444.999
 | Align = "right" | 33,1
 | Align = "right" | 315.584
 | Align = "right" | 1.659.992
 | -
 | [[1941]]
 | Align = "right" | 1.500.524
 | Align = "right" | 420.293
 | Align = "right" | 28/07
 | Align = "right" | 429.205
 | Align = "right" | 1.929.729
 | -
 | [[1942]]
 | Align = "right" | 1.415.596
 | Align = "right" | 407.988
 | Align = "right" | 29,6
 | Align = "right" | 361.447
 | Align = "right" | 1.777.043
 | -
 | [[1943]]
 | Align = "right" | 983.974
 | Align = "right" | 345.397
 | Align = "right" | 35,6
 | Align = "right" | 500.208
 | Align = "right" | 1.484.182
 | -
 | [[1944]]
 | Align = "right" | 663.594
 | Align = "right" | 268.861
 | Align = "right" | 40,7
 | Align = "right" | 516.225
 | Align = "right" | 1.179.819
 | -
 | [[1945]]
 | Align = "right" | 715.505
 | Align = "right" | 289.351
 | Align = "right" | 41,2
 | Align = "right" | 745.171
 | Align = "right" | 1.460.677
 | -
 | [[1946]]
 | Align = "right" | 746.871
 | Align = "right" | 333.883
 | Align = "right" | 59,2
 | Align = "right" | 956.224
 | Align = "right" | 1.703.095
 | -
 | [[1947]]
 | Align = "right" | 808.839
 | Align = "right" | 427.653
 | Align = "right" | 54,3
 | Align = "right" | 912.704
 | Align = "right" | 1.721.543
 | -
 | [[1948]]
 | Align = "right" | 1.108.057
 | Align = "right" | 416.156
 | Align = "right" | 38,0
 | Align = "right" | 1.091.478
 | Align = "right" | 2.199.535
 | -
 | [[1949]]
 | Align = "right" | 1.216.361
 | Align = "right" | 420.696
 | Align = "right" | 34,9
 | Align = "right" | 1.140.324
 | Align = "right" | 2.356.685
 | -
 | [[1950]]
 | Align = "right" | 1.416.300
 | Align = "right" | 578.912 *
 | Align = "right" | 22,7
 | Align = "right" | 1.145.051
 | Align = "right" | 2.561.351
 | -
 | [[1951]]
 | Align = "right" | 1.533.767
 | Align = "right" | 475.976
 | Align = "right" | 31,0
 | Align = "right" | 994.379
 | Align = "right" | 2.528.146
 | -
 | [[1952]]
 | Align = "right" | 1.711.202
 | Align = "right" | 480.766
 | Align = "right" | 28,1
 | Align = "right" | 793.312
 | Align = "right" | 2.504.514
 | -
 | [[1953]]
 | Align = "right" | 1.727.970
 | Align = "right" | 465.256
 | Align = "right" | 26,9
 | Align = "right" | 740.554
 | Align = "right" | 2.468.524
 | -
 | Colspan = "6" |
<nowiki> * </nowiki> У лагерах і калоніях <br/>
Цэнтральны дзяржаўны архіў Кастрычніцкай рэвалюцыі, вышэйшых органаў дзяржаўнай улады й органаў дзяржаўнага кіраваньня СССР (ЦГАОР СССР). Калекцыя дакумэнтаў.
|}
 
 
=== Нацыянальны склад зьняволеных ===
склад зьняволеных на 1 Студзень 1939 <ref name="Zemskov">'' [[Віктар Зямскоў| В. Н. Зямскоў]].'' Гуляг (гісторыка-сацыялагічны аспект) [http://ecsocman.edu.ru/socis/msg/276748.html] [http://ecsocman.edu.ru/socis/msg/276810 . html] [http://www.hrono.ru/statii/2001/zemskov.php # 5] </ ref>]]
 
Згодна з шэрагам дасьледаваньняў <ref name="Zemskov"/> на 1 студзеня 1939 года ў лагерах ГУЛяга нацыянальны склад зьняволеных быў размеркаваны наступным чынам:
* Рускія - 830 491 (63,05%)
* Украінцы - 181.905 (13,81%)
* Беларусы - 44.785 (3,40%)
* Татары - 24.894 (1,89%)
* Ўзбекі - 24.499 (1,86%)
* Габрэі - 19.758 (1,50%)
* Немцы - 18.572 (1,41%)
* Казахі - 17 123 (1,30%)
* Палякі - 16 860 (1,28%)
* Грузіны - 11 723 (0,89%)
* Армяне - 11.064 (0,84%)
* Туркмены - 9352 (0,71%)
* Іншыя нацыянальнасьці - 8,06%.
 
Па дадзеных, прыводным у гэтай жа працы, на 1 студзеня 1951 года ў лагерах і калоніях колькасьць зьняволеных складала:
* Рускія - 1 405 511 (805 995/599 516 - 55,59%)
* Украінцы - 506 221 (362 643/143 578 - 20,02%)
* Беларусы - 96 471 (63 863/32 608 - 3,82%)
* Татары - 56 928 (28 532/28 396 - 2,25%)
* Літоўцы - 43 016 (35 773/7 243 - 1,70%)
* Немцы - 32 269 (21 096/11 173 - 1,28%)
* Ўзбекі - 30 029 (14 137/15 892 - 1,19%)
* Латышы - 28 520 (21 689/6 831 - 1,13%)
* Армяне - 26 764 (12 029/14 735 - 1,06%)
* Казахі - 25 906 (12 554/13 352 - 1,03%)
* Габрэі - 25 425 (14 374/11 051 - 1,01%)
* Эстонцы - 24 618 (18 185/6 433 - 0,97%)
* Азербайджанцы - 23 704 (6 703/17 001 - 0,94%)
* Грузіны - 23 583 (6 968/16 615 - 0,93%)
* Палякі - 23 527 (19 184/4 343 - 0,93%)
* Румыны - 22 725 (16 008/6 717 - 0,90%)
* Іншыя нацыянальнасьці - каля 5%.
 
 
Радок 38 ⟶ 420:
{{Commonscat|Gulag}}
 
{{Накід}}
 
[[Катэгорыя:Рэпрэсіі ў СССР]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/ГУЛаг»