ГУЛаг: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
артаграфія, катэгорыі
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
артаграфія
Радок 1:
{{Машынны пераклад}}
'''Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лягераў, працоўных пасяленьняў і месцаў зьняволеньня''' ('''Гулаг''')  — падразьдзяленьне [[НКУС СССР]], [[МУС СССР]], [[Міністэрства юстыцыі СССР]], якое ажыцьцяўляла кіраўніцтва сыстэмай папраўча-працоўных лягераў у 1934—1960 гадах.
 
[[Файл:Gulag Location Map.png|400пкс|міні|ІнтэґральнаяІнтэгральная мапа лягераў сыстэмы Гулаг, якія існавалі з 1923 па 1967 гады, на падставе зьвестак праваабарончага таварыства «[[Мэмарыял (арганізацыя)|Мэмарыял]]»]]
 
== Гісторыя ==
[[Файл:13-let-za-1 5-goda.jpg|220пкс|міні|Даведка аб датэрміновым вызваленьні зьняволенага ДзьмітраўлаґаДзьмітраўлага за ўдарную працу па будаўніцтве канала Масква  — Волга]]
[[Файл:Gulag drivers licence.jpg|міні|220пкс|Вадзіцельскае пасьведчаньне, выдадзенае вязьню ГУЛага, студзень 1941]]
 
Сыстэма ГулягГулаг была створаная па асабістым загадзе Сталіна <ref> [http://echo.msk.ru/programs/staliname/657435-echo/ # element-text Імем Сталіна: ГулягГулаг на «Вялікіх будоўлях камунізму»] </ref> ад [[1929]] і атрымала далейшае разьвіцьцё з 1930 годагоду. [[25 красавіка]] [[1930]] загадам [[ОГПУ # ОГПУ пры СНК СССР | ОГПУ]] № 130/63 ў мэтах выкананьня пастановы [[СНК СССР]] «Палажэньне аб папраўча-працоўных лагерахлягерах» ад [[7 красавіка ]] [[1930]] было арґанізаванаарганізавана Упраўленьне лагерамілягерамі ОГПУ (УЛАГ) (СУ СССР. 1930. № 22. С. 248). Зь лістапада [[1930]] стала зьяўляцца назва'''ГулягГулаг''' ('''Галоўнае Упраўленьне папраўча-працоўных лагераўлягераў ОГПУ'''). [[10 ліпеня]] [[1934]] быў створаны [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР]], у склад якога ўвайшлі пяць галоўных упраўленьняў. Адным зь іх было'''Галоўнае ўпраўленьне лагераўлягераў''' (ГулягГулаг). У [[1934]] Ўнутранай ахове НКУС былі перападпарадкаваныя [[канвойныя войскі СССР]]. [[27 кастрычніка]] [[1934]] у ГулягГулаг перайшлі ўсе папраўча-працоўныя ўстановы Наркамата юстыцыі РСФСР.
 
[[4 студзеня]] [[1936]] быў сфармаваны Інжынерна-будаўнічы адзьдзел НКУС, [[15 студзеня]] 1936  — Упраўленьне асаблівага будаўніцтва, [[3 сакавіка]] 1936  — Галоўнае ўпраўленьне будаўніцтва шашэйных дарог (ГУШОСДОР). У вядзеньні НКУС знаходзіліся такія прадпрыемствы, як Галоўнае ўпраўленьне па будаўніцтве горна-металургічныхмэталургічных прадпрыемстваў, Галоўгідрабуд, Галоўпрамбуд, [[Дальбуд]] (Галоўнае ўпраўленьне будаўніцтва Далёкае Поўначы) і інш. ГулягГулаг быў расфармаваны ў адпаведнасьці з загадам [[МУС СССР]] № 020 ад [[25 студзеня]] [[1960]] паводле Пастановы [[Савет Міністраў СССР | Савету Міністраў СССР]] № 44-16 ад [[13 студзеня]] [[1960]] і ў сувязі з Указам [[Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР | Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР]] ад [[13 студзеня]] [[1960]] «Аб скасаваньні МУС СССР».
 
=== Пачатковы этап ===
Да стварэньня ГУЛаг ў РСФСР кіраўніцтва большасьцю месцаў зьняволеньня было ўскладзена на адзьдзел выкананьня пакараньняў [[Народны камісарыят юстыцыі РСФСР | Народнага камісарыята юстыцыі РСФСР]] і [[Галоўнае ўпраўленьне прымусовае працы]] пры [[Народны камісарыят унутраных спраў РСФСР | Народным камісарыяце ўнутраных спраў РСФСР]]. Пасьля Кастрычніцкай рэвалюцыі да 1934 годагоду агульныя турмы знаходзіліся ў падпарадкаваньні рэспубліканскіх народных камісарыятаў юстыцыі й ўваходзілі ў сыстэму [[Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных устаноў | Галоўнага ўпраўленьня папраўча-працоўных устаноў]]. [[25 ліпеня]] [[1922]] [[СНК РСФСР | Савет народных камісараў]] прыняў пастанову аб засяроджваньні кіраўніцтва асноўнымі месцамі зьняволеньня (акрамя агульных турмаў) у адным ведамстве й крыху пазнейпазьней, у кастрычніку таго ж годагоду, быў створаны адзіны орган ў сыстэме [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР | НКУС]]  — Галоўнае ўпраўленьне месцамі зьняволеньня.
 
У [[1934]] у агульныя турмы былі перададзеныя ў Гулаг НКУС СССР, а ў верасьні [[1938]]  — у складзе НКУС было створана самастойнае ''Галоўнае турэмнае кіраваннекіраваньне''.
 
=== Пэрыяд росквіту ===
[[24 красавіка]] [[1930]] па загадзе [[ОГПУ]] было створанае Упраўленьне лагерамілягерамі. Першая згадка уласна пра ГУЛаг (Галоўнае ўпраўленьне лагераўлягераў) можна знайсьці ў загадзе ОГПУ ад [[15 лютага]] [[1931]].
 
3 жніўня 1933  г. пастановай СНК СССР сьцвярджаеццасьцьвярджаецца [[Папраўча-Працоўны Кодэкс Беларускай ССР (1933) | Папраўча-Працоўны Кодэкс Беларускай ССР]], прапісваць розныя аспэкты функцыянаваньня ІТЛ. У прыватнасьці, кодэксам прадпісваецца выкарыстаньне працы зьняволеных <ref group="~"> Глядзіце арт. 70, «у месцах пазбаўленняпазбаўленьня волі арганізуюцца прадпрыемства індустрыяльнага тыпу ...» </ref> і ўзаконьваньнем практыцы заліку двух дзён ўдарнай працы за тры дні тэрміну <ref group="~"> Артыкул 127: "Наглядальныя камісіі могуць заахвочваць асабліва прадуктыўную працу пазбаўленых свабоды, якія адбываюць спасылку з папраўча-працоўнымі працамі й выконваюць папраўча-працоўныя работы без пазбаўленьня волі, шляхам заліку двух дзён асабліва плённай працы за тры дні тэрміну ". </ref>, шырока ужывальная для матывацыі зняволеныхзьняволеных пры будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал | Беламорканала]].
 
[[10 чэрвеня]] [[1934]] паводле Пастановы [[ЦВК СССР]] пры адукацыі новага саюзна-рэспубліканскага [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР | НКУС]] у яго складзе было створанае Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лагераўлягераў і працоўных паселішчаў. У кастрычніку таго ж годагоду гэтае кіраваньне было перайменавана ў Галоўнае ўпраўленьне лагераўлягераў, працапаселішчаў і месцаў зьняволеньня.
 
У далейшым гэтае кіраваньне яшчэ двойчы пераназывалася й у лютым [[1941]] атрымала замацаваную назву: [[Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лагераў і калёніяў НКУС СССР]]. Пасьля заканчэньня [[Вялікая Айчынная вайна | Вялікай Айчыннай вайны]], у сувязі з рэарґанізацыяйрэарганізацыяй [[наркамат]]аў у [[міністэрства | міністэрствы]], Галоўнае ўпраўленьне папраўча-працоўных лагераўлягераў і калоніяўкалёніяў у сакавіку [[1946]] ўвайшло ў склад [[МУС СССР]].
 
Пастановай Савета Міністраў СССР ад [[21 лютага]] [[1948]] а «Аб арґанізацыіарганізацыі лагераўлягераў і турмаў са строгім рэжымам для ўтрыманьня асабліва небясьпечных дзяржаўных злачынцаў [і аб накіраваннінакіраваньні іх па адбыцьці пакараньня на пасяленнепасяленьне ў аддаленыя мясцовасьці СССР]» для «шпіёнаў, дыверсантаўдывэрсантаў, тэрарыстаў, трацкістаў, правых, меншавікоў, эсэраў, анархістаў, нацыяналістаў, белаэмігрантаў і ўдзельнікаў іншых антысавецкіх арґанізацыйарганізацый і супольнасьцяў» у сыстэме ГУЛага ствараліся [[Асаблівыя лагера | асаблівыя лагерылягеры]] ([[Стэплаг]], [[ Мінлаг]], [[Дуброўлаг]], [[Азёрлаг]], [[Берлаг]]). Зьняволеныя ў іх мусілі былі насіць нумары на вопратцы.
 
Пастановай Савета Міністраў СССР ад [[21 лютага]] [[1948]] а «Аб арґанізацыі лагераў і турмаў са строгім рэжымам для ўтрыманьня асабліва небясьпечных дзяржаўных злачынцаў [і аб накіраванні іх па адбыцьці пакараньня на пасяленне ў аддаленыя мясцовасьці СССР]» для «шпіёнаў, дыверсантаў, тэрарыстаў, трацкістаў, правых, меншавікоў, эсэраў, анархістаў, нацыяналістаў, белаэмігрантаў і ўдзельнікаў іншых антысавецкіх арґанізацый і супольнасьцяў» у сыстэме ГУЛага ствараліся [[Асаблівыя лагера | асаблівыя лагеры]] ([[Стэплаг]], [[ Мінлаг]], [[Дуброўлаг]], [[Азёрлаг]], [[Берлаг]]). Зьняволеныя ў іх мусілі былі насіць нумары на вопратцы.
 
== Крыніцы ==