Ліцьвіны: розьніца паміж вэрсіямі

На працягу 15 стагодзьдзя шмат літвіноў езьдзілі навучацца ў [[Кракаў|Кракаўскі ўнівэрсытэт]] унівэрсытэт. Акты рэктарскага суду [[КракаўКракаўскі ўнівэрсытэт|Кракаўскага ўнівэрсытэту]] унівэрсытэту мянуюць «літвінамі» ўсіх студэнтаў з гістарычных земляў [[ВКЛ|Вялікага княства Літоўскага]] — то бо зь [[Беларусь|Беларусі]] (без [[Жамойць|Жамойці]] і [[Украіна|УкраіныЎкраіны]]). У Кракаўскім універсітэцеунівэрсытэце вучыліся на ксяндзоў літвіны: Марцін Грыгораў, Мікалай Міхайлаў –— ззь Вільні (1413 г.), ПётрПётар Паўлаў, Грыгор Літвін з Трокаў (1419 г.), Багдан Рыгораў, Марк Мікалаеў –— ззь Вільні (1420 г.), Мацей Марціновіч, Ян Янавіч –— ззь Вільні (1422 г.), Якуб Літвін Мікалаевіч –— з Ашмян (1426 г.), Станіслаў Мікалаеў з Трок (1430 г.) і іншыя. Ва ўласнай кніжцы будучага ксяндза літвіна Адама Якубовіча ззь Вільні (''Adam Jakubowicz de Wilno, Lithuanus''), які студыяваў у Кракаве ў 1488-14891488—1489 гг., стаіць запіс яго рукою: "«''Книга Адамова Якубовича с Котры с Литвы з волос(т)и городенское Зброшкова брата, ему ж накладался на науку до Кракова болей десять лет, из детинства ест при школе виленскои ласкаве ховался, небошчик князь Иондрий, негды каноник и кустош костола виленского святого Станислава''"»<ref>J. Fijalek. Uchrzescijanienie Litwy przez Polske // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. Wl. Abracham, J. Fijalek, J. Rozwadowski et al. – Krakow etc. Gebethner i Wolff, 1914. s. 136-173.</ref>. Па актах [[1469]]—[[1536]] гг. вядомыя літвіны Сянько Гарынскі, князь Андрэй [[Сьвірскія|Сьвірскі]], Мацей Літвін, Ян зь [[Новы Сьвержань|Сьвержані]], Юрый, Ванька і іншыя. Яны паходзілі зь [[Вільня|Вільні]], [[Драгічын|Дарагічына]], [[Гміна_МельнікГміна Мельнік|Мельніку]], [[Бельск|Бельску]]у, [[Новы Сьвержань|Сьвержані]] і іншых гарадоў [[ВКЛ|Вялікага княства Літоўскага]]. Перад студэнцкай бурсай трымалі карчму літвіны: Мікола Літвін і яго жонка Агнэшка Літвінава, якія час ад часу пазычалі грошы [[ВКЛ|літоўскім]] студэнтам. У актах за гэты час праходзіць толькі адзін студэнт з [[Жамойць|Жамойці]], і ён ''не запісаны'' як літвін. Як адзначае, [[Алег Латышонак]], усе [[беларусы]] выступаюць у актах як «літвіны» (''Lithuanus'')<ref>[[Алег Латышонак]]. [http://arche.bymedia.net/2007-06/latysonak706.htm Студэнты зь Вялікага Княства Літоўскага перад рэктарскім судам Кракаўскага ўнівэрсытэту ў 1469—1536 гг.] // [[ARCHE]], № 6 (57) — 2007.</ref>.

[[Файл:Skaryna 1517.jpg|thumbміні|250px250пкс|[[Францыск Скарына]]]]

[[Польшча|Польскія]] пісьменьнікі 15-1615—16 стагодзьдзяў пісалі: «Люд літоўскі, [[украінцы|рускі]] і [[расейцы|маскоўскі]] — гэта адна і тая ж [[Русь]], адно і тое ж племя»<ref>[[Якаў Трашчанок|Трещенок Я. И.]] История Беларуси. Т. 1. — Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова. 2004. С. 114.</ref>.

{{Цытата|Паводле старажытнага звычаю, вайсковая выправа ёсць абавязкам кожнага мужчыны, які можа несьці зброю. Дзеля такой мэты, дзеля выгнаньня ворагаў з нашай Літоўскай зямлі, ладзіцца паспалітае рушэньне, якое '''па-народнаму''' завецца "«пагоня"» (pogonia).|З прывілею вялікага князя літоўскага [[Ягайла|Ягайлы]], 20.2.[[1387]].}}

{{Цытата|Літва месьціцца на ўсход ад Польшчы. Мова народу -— славянская. (Lituania et ipsa late patents regio Polonis ad orientem connexa est… Sermo gentis Sclavonicus est).|[[Пій II|Энэй Сыльвій Пікаляміні]], 1430-я гг.}}

{{Цытата|...не…не обчым яким языком, але своим власным права списаные маем.|[[Статуты ВКЛ|Літоўскі Статут]], [[1588]] г.}}

=== Грамадзкая дзейнасьць ===

Згодна з гіпотэзай беларускага пісьменьніка [[Павал Урбан|Паўлы Урбана]] (падтрыманай [[Алесь Жлутка|Алесем Жлуткам]], [[Зьдзіслаў Сіцько|Зьдзіславам Сіцько]] і іншымі беларускімі навукоўцамі і пісьменьнікамі), назва «ліцьвіны» паходзіць ад назвы зьвязу плямёнаў палабскіх славянаў [[люцічы|люцічаў]] ([[Лютва]]), якія пасьля разгрому іх немцамі за другой паловы 12 стагодзьдзя эмігравалі ў двух кірунках — у [[Чэхія|Чэхію]] і вярхоўі рэк [[ВіліяВяльля|ВілііВяльлі]] і [[Нёман]]у. Гэта пацьвярджаюць усе сучасныя чэскія дасьледчыкі, бо большасьць чэскіх гарадоў ([[Літвінаў (горад)|Літвінаў]], [[Літамежыца]] і г.д) да [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзя]] называліся [[Лютвінаў]], [[Лютамежыца]] і г. д. (усяго больш за 120 гарадоў, мястэчкаў і вёсак у Чэхіі). Гэтак жа і на тэрыторыі сучаснай Заходняй Беларусі і Віленскага краю люцічы маглі заснаваць свае селішчы ([[Літва (неадназначнасьць)|Літва]], [[Літоўцы (Віцебская вобласьць)|Літоўцы]] і інш., больш за 55 пунктаў).<ref>[http://knihi.com/pytanni/019.html Адкуль паходзіць найменьне «літва»?] // {{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>

Пісьменьнік [[Мікола Ермаловіч]] адзначаў, што вёсак з назвамі «Літва» багата між Наваградкам і Менскам. Грунтуючыся на гэтым факце, а таксама на дадзеных летапісаў наконта разьмешчаньня летапіснае Літвы ў 11—13 стст., ён лічыў, што летапісная Літва была зямлёй балцкага племені «літва», што месьцілася між [[Наваградак|Наваградкам]] і [[Менск|Менскам]]ам, і потым падпала славянізацыі.

* [[Літвякі_Літвякі (Літвіны)|Літвякі]]