Вязынка (Маладэчанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

|Колькасьць насельніцтва = 428<ref name=belenc>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — CС. 341.</ref>

|Тэлефонны код = +375 1767<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://zip.belpost.by/street/vyazynka-minsk-molodechnenskiy-radoshkovichskiy| загаловак = Даведнік кодаў і індэксаў| фармат = | назва праекту = Белпошта| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

'''Вя́зынка''' — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Іліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] — [[Маладэчна]].<ref name=enc>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — CС. 137.</ref> Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref name=enc/>

Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракі і мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалі плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.<ref name=dw>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html | загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

На левым беразе ракі [[Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагодзьдзе|II]]—[[5 стагодзьдзе|V стагодзьдзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref name=ganc>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].<ref>[[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — CС. 385—386</ref>

Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref name=vyaz>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Сямашка| імя = Віталь | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html

| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да [[1815]] году належаў сям’і Пшазьдзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref name=belenc/> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], зь сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref> Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — CС. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref name=belenc/>

Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыцьцё. Вязынка ня мае цэнтральных камунальных камунікацыяў — вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, [[бібліятэка]].<ref name=cot>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасьля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі сваякі [[Янка Купала|Янкі Купалы]] па бацьку: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.<ref name=enc/> У Вязынцы [[7 ліпеня]] ([[25 чэрвеня]] паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) [[1882]] году ў сям’і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасьля нараджэньня Янкі сям’я Луцэвічаў няпоўны год — пасьля заканчэньня арэнды Луцэвічы пераехалі ў [[1883]] годзе ў маёнтак [[Юзафова (вёска, Барысаўскі раён)|Юзафова]].<ref name=belenc/><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Содаль | імя = Уладзімер| аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 | загаловак = Вязынкаўскія калыханкі| фармат = | назва праекту = газэта Туризм и отдых | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

Філія [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы| Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы]] ў Вязынцы зьяўляецца першай і найболей вядомай з усіх філіяў музэю. Утворана ў жніўні [[1945]] году<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Хурсік| імя = Віктар| аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = 31 ліпеня 2003 году| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | загаловак = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэту КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаваньні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| фармат = | назва праекту = газэта «Звязда» | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечаньня месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы|музэю Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Луцэвіч]].<ref name=dw/> Мэмарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта [[30 чэрвеня]] [[1946]] году<ref name=enc/>. Філія музэю адкрылася для наведвальнікаў [[20 чэрвеня]] [[1948]] году.

У мэмарыяльнай частцы філіі музэю ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучасьнікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.<ref name=iatp>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

У красавіку [[1972]] году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | загаловак = Вязынка.| фармат = | назва праекту = Літаратурны музэй Янкі Купалы| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.<ref name=ganc/>

Аўтамабільная дарога ад [[Менск]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладэчанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэньня. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.<ref name=cot/> Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Менск]]—[[Маладэчна]] да станцыі «Вязынка».<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтарысуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| загаловак = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| фармат = | назва праекту = сайт railwayz.info | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>

* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — 480 с.: іл. — ISBN 985-11-0090-0 — Артыкул «Вязынка». — CС. 341.

* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1999. — 560 с.: іл. — ISBN 985-11-0155-9; Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — CС. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 31-32.

* [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]]: У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: [[Барыс Іванавіч Сачанка|Б. І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0 — Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — CС. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — CС. 385—386;

* Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: [[Іван Шамякін|І. П. Шамякін]] (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — CС. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г.Каханоўскі]]. — CС. 239.