Гісторыя Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі

Апошні ледавік зышоў прыблізна 13—8 тысяч гадоў таму, пасьля чаго на Беларусі пачаўся [[мэзаліт]]. Па меры таяньня і адступленьня ледавіка клімат рабіўся ўсё больш цёплым. Тэрыторыя Беларусі паступова пакрывалася лесам. Пераходзячы зь месца на месца, чалавек паступова рухаўся на поўнач. Быў вынайдзены [[лук]], які зьмяніў характар паляваньня. Пачалося інтэнсіўнае асваеньне новых тэрыторыйтэрыторыяў. На Беларусі вядома 120 мэзалітычных стаянак трох асноўных археалягічных культур ([[Грэнская культура|грэнскай]], [[Сьвідэрская культура|сьвідэрскай]] і [[СожскаяСожаўская культура|сожскайсожаўскай]]), а агульная колькасьць насельніцтва складала ад 4,5 да 6 тысяч чалавек.

Каля 2000 гадоў да н. э. пачаўся бронзавы век, спачатку ў паўднёвай Беларусі. [[Бронза]] выкарыстоўвалася ня так часта як камень, таму што матэрыялаў для стварэньня бронзавых прыладаў працы — [[Медзь|медзі]] і [[волава]] — на Беларусі не было ніколі. Але ж медныя і бронзавыя рэчы знаходзяць на тэрыторыі Беларусі, што сьведчыць аб гандлёвых сувязях тагачаснага насельніцтва. Асноўныя культуры гэтага часу — [[сярэднедняпроўская культура|сярэднедняпроўская культура]], [[вісла-нёманская культура|вісла-нёманская культура]], [[тшцінецкая культура|тшцінецкая культура]] (?). Паступова Беларусь засялялі [[індаэўрапейцы]], з прыходам якіх пачаўся паступовы пераход да вытворчай гаспадаркі (асноўным заняткам індаэўрапейцаў была [[жывёлагадоўля]]). Людзі пачалі прыручаць усё больш жывёл, а потым перайшлі да іх развядзеньняразьвядзеньня. СвіньняСьвіньня стала першай свойскай [[жывёлы|жывёлай]]. Адбываецца пераход ад паляваньня да жывёлагадоўлі і ад збіральніцтвазьбіральніцтва да земляробства. Ён азначаў пераход ад спажывецкай да вытворчай гаспадаркі. Пры вытворчым тыпе гаспадаркі старажытныя людзі ўласнай працай здабывалі неабходныя для жыцьця прадукты, якіх не існавала ў гатовым выглядзе ў прыродзе.Спачатку, земляробства было матычным, калі асноўнай прыладай працы служыла матыка, а потым — падсечна-агнявым. Старажытныя людзі высякалі сякерамі лес, карчавалі і палілі пні, попел выкарыстоўвалі ў якасьці ўгнаеньня, зямлю апрацоўвалі бараной-сукаваткай. Для збору ўраджаю выкарыстоўвалі сярпы, муку атрымлівалі на зерняцёрках. Для захаваньня зерня і малака ад разведзеных жывёл рабілі пласкадонны гліняны посуд.

Жалезны век на Беларусі пачаўся ў [[8 стагодзьдзе да н. э.|VIII]]—[[7 стагодзьдзе да н. э.|VII]] стагодзьдзях да нашай эры. У адрозненьне ад медзі, на тэрыторыі Беларусі сустракаецца [[жалеза]] (у выглядзе так званых «балотных руд»). Мясцовыя майстры пачалі вырабляць жалезныя прылады працы. 3 руды выплаўлялі ў сыродутных домніцах — печах, зробленых з гліны, порыстую масу — крычнае жалеза. Паступова развіваласяразьвівалася земляробства, якое стала ворным. Выкарыстоўваліся ралы з жалезным нарогам-наканечнікам. З дапамогай жалезных [[сякера]]ў чалавек паступова засвоіў новы спосаб земляробства — падсечна-агнявы (лядны). Дрэвы зрубалі, спальвалі і попелам угнойвалі глебу. У яе высявалі зерне і баранавалі «сукаваткай», якую рабілі зь верхавіны дрэва. Некалькі гадоў атрымлівалі добрае збожжа. Калі ўраджай рэзка зьніжаўся, пераходзілі на новую дзялянку. Вырошчвалі проса, пшаніцу, бабы.

== Вялікае княстваКняства Літоўскае, Рускае iі Жамойцкае ==

Пасьля набегу манголаў на [[Усходняя Эўропа|Ўсходнюю Эўропу]] і заняпаду [[Кіеўская Русь|Кіеўскай Русі]] ў [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзі]] рускія князі водазбору [[Дняпро|Дняпра]] добраахвотна далучыліся да Вялікага Княства Літоўскага iі ўтварылiўтварылі ВялiкаеВялікае княстваКняства ЛiтоўскаеЛітоўскае, Рускае iі Жамойцкае. Сумесны лёс [[Беларусь|Беларусі]], [[Украіна|Украіны]] і [[Летува|Летувы]] ў складзе новай адзінай дзяржавы працягваўся 600 гадоў. Большую частку новага дзяржаўнага ўтварэньня складалі ў той час землі рускiхрускіх княстваў сучаснай БеларусiБеларусі iі УкраiныЎкраіны.

== Барацьба за незалежнасцьнезалежнасьць ==

[[25 сакавіка]] [[1918]] году у МeнскуМенску, была абвешчаная незалежная [[Беларуская Народная Рэспубліка]]. [[1 студзеня]] [[1919]] году ў Смаленску, была абвешчаная [[Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь]] як супрацьвага БНР. [[18 сакавіка]] [[1921]] году [[Рыская мірная дамова|Рыскі мірны дагавор]] падзяліў Беларусь паміж Савецкай Расеяй і Польшчай.

Згодна з [[Пакт Молатава-Рыбэнтропа|Пактам Молатава-Рыбэнтропа]] Заходняя Беларусь была ўключаная ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] і далучаная да [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. Савецкія ворганы уладыўлады адразу пачалі масавыя рэпрэсіі, якія у 1920—1930-х гадах ужо перажыла насельніцтва [[Усходняя Беларусь|Ўсходняй Беларусі]].

Зь верасняверасьня [[1941]] году па жнiвеньжнівень [[1944]] году Беларусь знаходзілася пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

[[27 ліпеня]] [[1990]] году Беларусь аб’явіла сваю [[незалежнасьць]]: [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўным Саветам БССР]] быў прыняты пакет рашэньняў аб незалежнасьці і эканамічнай самастойнасьці Беларусі. На пасаду старшыні Вярхоўнага савету Рэспублікі Беларусь узышоў [[Станіслаў Шушкевіч (малодшы)|Станіслаў Шушкевіч]]. [[19 верасьня]] 1991 году краіна атрымала новую назву — [[Рэспубліка Беларусь]]. У сьнежнiсьнежні 1991  году Вярхоўны Савет РБ ратыфiкаваўратыфікаваў пагадненьне аб стварэньнiстварэньні [[Садружнасьць Незалежных Дзяржаваў|СадружнасьцiСадружнасьці Незалежных Дзяржаваў]]. У СНД увайшлiувайшлі ўсе былыя рэспублiкiрэспублікі СССР, акрамя краiнкраін ПрыбалтыкiПрыбалтыкі.

Пасьля лiквiдацыiліквідацыі СССР пачалося прызнаньне РБ як сувэрэннай дзяржавы. У сталiцысталіцы БеларусiБеларусі адкрыла свае амбасады й прадстаўнiцтвыпрадстаўніцтвы 21 дзяржава. РБ ажыцьцяўляла працэс дагаворнага зацьвярджэньня гранiцграніцаў з сумежнымiсумежнымі дзяржавамiдзяржавамі: [[Польшча]]й, [[Латвія]]й, [[Летува]]й, [[Расея]]й iі [[Украіна|Ўкраінай]]. У лютым 1992 году Беларусь падпiсалападпісала ХэльсынскiХэльсынскі Заключны акт. З гэтага моманту яна стала раўнапраўным удзельнiкамудзельнікам хэльсынскага працэсу.

Ад былога СССР на тэрыторыiтэрыторыі Беларусі засталася вялiкаявялікая колькасьць войскаў iі ўзбраеньняў. Далучыўшыся да Дагавору аб скарачэньнiскарачэньні войскаў у Эўропе, Беларусь у 1992  годзе вывела са сваей тэрыторыiтэрыторыі тактычную [[ядзерная зброя|ядзерную зброю]]. Важную ролю ў павышэньнiпавышэньні аўтарытэту краiныкраіны на мiжнароднайміжнароднай арэне адыграла ратыфiкацыяратыфікацыя ёю ў [[1993]] годзе пратаколу да [[МiжнародныМіжнародны пакт аб грамадзянскiхграмадзянскіх iі палiтычныхпалітычных правах|МiжнароднагаМіжнароднага пакту аб грамадзянскiхграмадзянскіх iі палiтычныхпалітычных правах]].