Глухаў: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.1) (робат дадаў: zh:格盧霍夫
артаграфія
Радок 50:
|Колер = {{Колер|Украіна}}
}}
'''Глухаў''' ({{мова-uk|Глухів}}) — горад на [[Севершчына|Севершчыне]] [[Украіна|Ўкраіны]], цэнтар [[Глухаўскі раён|Глухаўскага раёну]] [[Сумская вобласьць|Сумскай вобласьці]]. Разьмешчаны на рацэ [[Есмань]]. Плошча гораду — 83,74 км², насельніцтва — 35,8 тыс. чалавек (перапіс 2001). Сталіца Войска Запароскага працягу [[1708]]—[[1764]] гадоў і адміністрацыйны цэнтар [[Маларасейская губэрня|Маларасейскай губэрні]] з [[1765]] па [[1773]] гады. Значны гістарычны цэнтар усходняга [[Палесьсе|Палесься]] і сучасны культурны цэнтар Украіны.
 
== Гісторыя ==
 
=== Сярэднявечча ===
Глухаў — адзін з самых старажытных гарадоў Украіны. ПершаеПершы згадваннеўспамін аб ім як аб горадзе Чарнігаўскага княства сустракаецца ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]] за [[1152]]. Ускосныя гістарычныя крыніцы (царкоўная літаратура) згадваюць горад пад [[992]] годам, калі была створана Чарнігаўская епархія і Глухаў увайшоў у яе склад. Першымі пасяленцамі тут былі паўночнікі, якія ў гэтых лясных і багністых месцах пакінулі пасьля сябе ГлухоўскаеГлухаўскае гарадзішча — VI—VIII стст.
 
Першым вядомым нам Глухоўскіглухаўскім князем у [[1247]] быў Сімяон Міхайлавіч, сын чарнігаўскага князя Міхаіла Ўсеваладавіча. ГлухоўскіГлухаўскім князям належалі шырокія зямлі паміж ГлухавеГлухавам і НовосильНавасілем, а таксама землі да поўначы ад наваселец ВерхоречьеВерхарэчча Акі з гарадамі Мцэнск, Белеў, Варатынскім, ОдоевАдоеў (заразцяпер РасіяРасея).
 
У сярэдзіне XIII ст. Глухаў захапілі татара-манголы.
 
У першай палове XIV ст. [[Вялікае Княства Літоўскае|Літва]] далучыла Чарнігава-Северскую зямлю, куды ўваходзіў і Глухаў (існуе меркаваннемеркаваньне, што гэта магло адбыцца [[1320]] адначасова з заваяваннемзаваяваньнем Вялікім літоўскім князем Гедымінам[[Гедымін]]ам [[Кіеў|Кіева]] і левага берага Дняпра).
 
У [[1352]] горадам і краем пракацілася смертаносная хваля чумы. Мор на доўгія гады перакрэсліў перспектывыпэрспэктывы горадагораду, ператварыўшы яго ў адно з шматлікіх паселішчаў, якія пераходзілі ад адной дзяржавы да іншагаіншай.
 
[[1503]] горад увайшоў да Маскоўскай дзяржавы.
 
Па ўмовах ДеулинскогоДзявулінскага перамір’я 1618 годагоду, Глухаў адышоў да [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. У гэты перыядпэрыяд ён атрымаў Магдэбургскае[[Магдэбурскае права]].
 
=== Новы час ===
З прычыны нацыянальна-вызваленчай вайны 1648—1654 гадоў Глухаў атрымаў статус сотенныхсоценнага горадагораду НежынскайНежынскага палка. У 1663—1665 гггадах існаваў ГлухоўскіГлухаўскі полк на чале з палкоўнікамі Кірылам ГуляницкимГуляніцкім і Васілём ЧеркащеницеюЧаркашчаніцам.
 
У студзені [[1664]] польска-татарская армія караля Яна II Казіміра пацярпела цяжкае паражэннепаражэньне ад рускарасейска-казацкага гарнізона Глухава.
З прычыны нацыянальна-вызваленчай вайны 1648—1654 гадоў Глухаў атрымаў статус сотенных горада Нежынскай палка. У 1663—1665 гг існаваў Глухоўскі полк на чале з палкоўнікамі Кірылам Гуляницким і Васілём Черкащеницею.
 
[[8 лютага]] [[1668]] маскоўскі ваявода КологривовКалагрываў апавяшчаў з Глухава Шарамецьева, што з прыходам у горад 1500 конных і пешых запарожцаў глуховчанеглухаўчане адразу ж сталі раіцца, як выгнаць царскіх ратнікаў. «Летапіс СамовидцаСамавідца» аб тым 1668 сведчыцьсьведчыць: «таксама і ў прагаліне, Міргарад, Батурыне ваяводаў ўзялі, а людзей пры іх быўшы загубілі, а СосніцкагаСосьніцкага і наўгародскаганаўгародзкага і стародубовского подостававшы ў замках прыступамі, запорозские казакі з мяшчан ўсіх пабілі».
У студзені [[1664]] польска-татарская армія караля Яна II Казіміра пацярпела цяжкае паражэнне ад руска-казацкага гарнізона Глухава.
 
У XVIII ст. Глухаў апынуўся ў цэнтры важнейшых гістарычных і палітычных падзейпадзеяў, звязаныхзьвязаных з Паўночнай вайной (1700—1721). А палітычны сыход гетмана І. С. Мазепы ад рускагарасейскага цара Пятра I заахвоціў апошняга на перанос сталіцы з Батурына ў Глухаў, які быў на грані ззь межамі тагачаснай Расіі. Пад ціскам цара Пятра новым гетманам абралі Івана Скарападскім.
[[8 лютага]] [[1668]] маскоўскі ваявода Кологривов апавяшчаў з Глухава Шарамецьева, што з прыходам у горад 1500 конных і пешых запарожцаў глуховчане адразу ж сталі раіцца, як выгнаць царскіх ратнікаў. «Летапіс Самовидца» аб тым 1668 сведчыць: «таксама і ў прагаліне, Міргарад, Батурыне ваяводаў ўзялі, а людзей пры іх быўшы загубілі, а Сосніцкага і наўгародскага і стародубовского подостававшы ў замках прыступамі, запорозские казакі з мяшчан ўсіх пабілі».
 
У XVIII ст. Глухаў апынуўся ў цэнтры важнейшых гістарычных і палітычных падзей, звязаных з Паўночнай вайной (1700—1721). А палітычны сыход гетмана І. С. Мазепы ад рускага цара Пятра I заахвоціў апошняга на перанос сталіцы з Батурына ў Глухаў, які быў на грані з межамі тагачаснай Расіі. Пад ціскам цара Пятра новым гетманам абралі Івана Скарападскім.
 
У перыяд з 1708 года па 1764 горад быў сталіцай Гетманщины і стаў рэзідэнцыяй ўкраінскіх гетманаў. Дзмітрый Яварніцкі ў адной са сваіх прац прыводзіць радкі з даведкі, складзенай як водгук на просьбу запарожцаў 1746 да імператрыцы Лізаветы Пятроўны аб наданні ім артылерыі: "ліццё артилериы вырабляюць толькі Маларасійскай казакі, у горадзе Глухаве, пад глядзення вайсковай генеральнай канцылярыі на іх ўласным сродкі ".
Радок 177 ⟶ 176:
 
{{Сумская вобласьць}}
 
{{Накід:Украіна}}
 
[[Катэгорыя:Глухаў| ]]