Вікіпэдыя

Кольцы Сатурна: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
артаграфія, выпраўленьне спасылак
Радок 1:
[[Выява:Saturn's ring plane.jpg|thumb|200px|Галоўныя кольцы Сатурна]]
[[Выява:PIA06994.jpg|thumb|200px|Хвалі ў кольцах Сатурна]]
'''Кольцы Сатурна''' — канцэнтрычныя утварэньні рознай яркасьці, як бы ўкладзеныя адзін на аднаго, і ўтвараюць адзіную плоскую сістэму невялікай таўшчыні, якая размяшчаецца ў экватарыяльнай плоскасьці [[Сатурн (плянэта)| Сатурна]]. Кольца вакол Сатурна ўпершыню назіраў [[Галілеа Галілей|Г. Галілей]] у [[1610]], але з-за нізкай якасьці тэлескопа ён прыняў бачныя па баках плянэты часткі кольца за спадарожнікі Сатурна.
 
=== Прырода кольцаў ===
 
Правільнае апісаньне кольца Сатурна даў [[Хрысціян Гюйгенс|Х. Гюйгенс]] ([[1659]]), а [[Джавані Касіні|Дж. [[Касіні]] неўзабаве паказаў, што яно складаецца з двух канцэнтрычных складнікаў — кольцаў А і В, падзеленых цёмным прамежкам (так званым «дзяленьнем Касіні»). Шмат пазьней (у [[1850]]) амерыканскі астраном У. Бонд адкрыў унутранае слаба сьвятлае кольца С, а ў 1969 было выяўлена яшчэ больш слабое і блізкае да плянэты кольца D. Яркасьць кольца D не перавышае 1/20 яркасьці самога яркага кольца — кольца В. Кольцы размешчаныя на наступных адлегласьцях ад плянэты: А — ад 138 да 120 тыс. км, В — ад 116 да 90 тыс. км, С — ад 89 да 75 тыс. км і D — ад 71 тыс. км амаль да паверхні Сатурна.
 
Прырода кольцаў Сатурна стала яснай пасьля таго, як ангельскі фізык [[Джэймс Клерк Максвел| Дж. Максвел]] (у [[1859]]) і расейскі матэматык [[Ковалевская, Соф'я Васільеўна | ЗС. УВ. Ковалевская]] (у [[1885]]) рознымі метадамі давялі, што ўстойлівым існаваньне кольца вакол плянэты можа быць толькі ў тым выпадку, калі яно складаецца з сукупнасьці асобных малых цел: суцэльнае цьвёрдае або вадкае кольца было бы разарванае сілай прыцягненьня плянэты.
 
Гэтая тэарэтычная выснова ў канцы XIX стагодзьдзі была па-эмпірычнаму пацьверджаны незалежна адзін ад другога А. А. Белапольскім ([[Расея]]), Дж. Кілерам (ЗША) і А. Дэландрам ([[Францыя]]), якія сфатаграфавалі спектр Сатурна з дапамогай шчыліннага спектрографа і на аснове [[Эфект Доплера|эфекту Доплера — ФізаДоплера—Фіза]] выявілі, што вонкавыя часткі кольца Сатурна круцяцца павольней, чым унутраныя. Вымераныя хуткасьці апынуліся роўнымі тым, якія мелі бы спадарожнікі Сатурна, калі бы яны знаходзіліся на тых жа адлегласьцях ад плянэты.
 
=== Склад ===
Радок 17:
Хімічны склад рэчыва кольцаў, відаць, аднолькавы ў усіх чатырох складнікаў, розная ў іх толькі ступень запаўненьня прасторы грудамі. Спектр кольцаў Сатурна істотна адрозніваецца ад спектру самога Сатурна; спектр паказвае на падвышаную адбівальную здольнасьць кольцаў у блізкай інфрачырвонай вобласьці (2,1 і 1,5 мкм), што адпавядае адлюстраваньню ад лёду <math>{H_2}O</math>. Можна лічыць, што целы, утваральныя кольцы Сатурна, альбо пакрытыя лёдам або шаццю, альбо складаюцца зь лёду. У апошнім выпадку масу ўсіх кольцаў можна ацаніць у <math>10^{24}</math> г, гэта значыць на 5 парадкаў менш масы самой плянэты. Тэмпература кольцаў Сатурна, відаць, блізкая да раўнаважкай, гэта значыць да 80°К.
 
Па апошніх дадзеных, кольцы Сатурна хутка эвалюцыянуюць. Пры параўнаньні здымкаў [[Касіні (КА)|"Касіні"]] і [[ВаяджэрВояджэр (КАпраграма)|"ВаяджэраўВояджэраў"]] былі выяўленыя істотныя зьмены, напрыклад, кольца D стала больш бляклым.
 
 
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Кольцы_Сатурна»