Спадарожнікі Ўрана: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Пераклад з расейскай Вікіпэдыі
 
EugeneZelenko (гутаркі | унёсак)
д + Commons. - Некаторыя памылкі
Радок 3:
== Назвы й гісторыя ==
 
Па традыцыі спадарожнікам Урана даюць імёны герояў п'ес [[Вільям Шэкспір|Вільяма Шэкспіра]]. Але [[Арыэль (спадарожнік Урана)|Арыэль]] і [[Умбрыэль (спадарожнік Урана)|Умбрыэль]] названыя ў гонар персанажаў паэмы [[Аляксандар Поуп|Аляксандра Поупа]] «Выкраданьне пасмы». Шэраг астэроідаў маюць імёны, супадальныя з імёнамі спадарожнікаў Урана (напрыклад, Тытанія, Дездемона і інш.), што можа прыводзіць да блытаніны. Акрамя таго, традыцыйнае напісаньне імёнаў у расейскіх перакладах Шэкспіра часам моцна адрозніваеццаадрозьніваецца ад ангельскай транскрыпцыі, што можа прыводзіць да розначытаньняў у назвах спадарожнікаў.
 
[[Тытанія (спадарожнік Урана)|Тытанія]] і [[Абэрон (спадарожнік Урана)|Абэрон]] былі адкрытыя [[Уільям Гершэль|Уільямам Гершэлем]] у [[1787]], [[Арыэль (спадарожнік Урана)|Арыэль]] і [[Умбрыэль (спадарожнік Урана)|Умбрыэль]] — [[Уільям Ласел|Уільямам Ласелам]] у [[1851]], [[Міранда (спадарожнік Урана)|Міранда]] — [[Джэрард Койпер|Джэрардам Койперам]] у [[1948]].
Радок 11:
== Найбуйныя спадарожнікі ==
 
У сыстэме Ўрана маецца 4 буйных спадарожніка дыяметрамдыямэтрам больш 1000 км ([[Арыэль (спадарожнік Урана)|Арыэль]], [[Абэрон (спадарожнік Урана)|Абэрон]], [[Тытанія (спадарожнік Урана)|Тытанія]], [[Умбрыэль (спадарожнік Урана)|Умбрыэль]]), а таксама [[Міранда (спадарожнік Урана)|Міранда]] дыяметрамдыямэтрам 472 км. Астатнія спадарожнікі значна менш.
 
Дадзеныя «Ваяджэра» сьведчаць аб геалагічнайгеалягічнай актыўнасьці некаторых спадарожнікаў (асабліва Міранды і Арыэля). Мяркуецца наяўнасьць [[крыавулканізмкрыавульканізм]]а на некаторых зь іх (прынамсі ў мінулым).
 
Усе буйныя спадарожнікі Ўрана заўсёды звернутыязьвернутыя да яго адным бокам.
[[Выява:Moons of Uranus.jpg|550px550пкс|centerцэнтар|Найбуйныя спадарожнікі Ўрана. Усе яны даволі цёмныя, бо падвяргаюцца ўздзеяньнюўзьдзеяньню зараджаных часціцчасьціц.]]
 
== Кольцы ==
 
У [[1977]] былі адкрытыя слабыя кольцы вакол плянэты. Найболей прыкметных кольцаў 9, прычым самае шырокае (некалькі дзясяткаў кіламетраўкілямэтраў) — кольца ε — мае радыусрадыюс 51 тыс. км. Кольцы вузкія, з шырокімі шчылінамі паміж імі. Яны, відаць, складаюцца з адносна буйных элементаўэлемэнтаў (у асноўным больш 10 см). Цікаўна, што ў [[1789]] астраном [[Уільям Гершэль|У.Гершэль]] адлюстраваў Уран з кольцамі і зрабіў запіс: «Кольца кароткае, не такое, як у Сатурна». Прычым кольцы ў яго паказаныя прыкладна ў тым ракурсе, дзе яны сапраўды знаходзілася ў 1789 г. Але адмыслоўцы лічаць гэты запіс памылкай: убачыць кольца ў тэлескоп Гершэль ня мог (сам Гершэль пасьля таксама прызнаваў, што гэта быў аптычны зман).
 
== Асаблівасьці ==
 
Сыстэма Ўрана валодае незвычайнай асаблівасьцю: плоскасьці арбіт спадарожнікаў і кольцаў моцна нахіленыя адносна плоскасьці [[Экліптыка|экліптыкі]] (сам Уран таксама круціцца, як бы «лежучы на боку»). Цяпер паўднёвае канцавоссеканцавосьсе сыстэмы накіраваны прыкладна на [[Сонца]]. Такім чынам, паўночныя паўшар'і ўсіх буйных спадарожнікаў знаходзяцца ў цені, а ў паўднёвых назіраецца доўгі палярны дзень, які дасягае 42 зямных гадоў.
 
[[Арбіта|Арбіты]] [[Калібан (спадарожнік)|Калібана]], [[Сэтэбас (спадарожнік)|Сэтэбаса]], [[Сыкоракса (спадарожнік Урана)|Сыкораксы]], [[Стэфана (спадарожнік)|Стэфана]], [[Проспера (спадарожнік)|Проспера]], [[Трынкула (спадарожнік)|Трынкула]], [[Фердынанд (спадарожнік)|Фердынанда]] (S/2001 U2), [[Францыска (спадарожнік)|Францыска]] (S/2001 U3), [[Маргарыта (спадарожнік)|Маргарыты]] (S/2003 U3) валодаюць вялікім [[эксцэнтрысытэт]]ам (моцнай выцягнутасьцю). Арбіты астатніх спадарожнікаў блізкія да кругавых.
 
Большасьць спадарожнікаў (у тым ліку ўсё буйныя) і кольцы Ўрана маюць даволі цёмную паверхню, што тлумачаць іх размяшчэньнемразьмяшчэньнем у [[Радыяцыйны пояс|радыяцыйных паясах]] плянэты і сталым бамбаваньнем зараджанымі часціцамічасьціцамі.
 
Усе спадарожнікі Ўрана (як і іншыя [[спадарожнікі плянэт]] [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]], за выключэньнем [[Тытан (спадарожнік)|Тытана]]) не валодаюць шчыльнай атмасферай; пакуль не атрымалася выявіць нават слядоўсьлядоў разрэджанай атмасферыатмасфэры.
 
== ПараметрыПарамэтры спадарожнікаў Урана ==
(размеркаваныяразьмеркаваныя па ступені аддаленасьці ад плянэты, найбуйныя вылучаныя, знак пытаньня адлюстроўвае прыблізнасьць лічбы)
 
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center;"
Радок 39:
|-
! style="background:#efefef;"| Назва
! style="background:#efefef;"| ДыяметрДыямэтар (км)
! style="background:#efefef;"| Маса (кг)
! style="background:#efefef;"| Вялікая паўвось<br>(радыусрадыюс) арбіты, км
! style="background:#efefef;"| Арбітальны пэрыяд<br>(«-» азначае<br>зваротны рух)
! style="background:#efefef;"| Год адкрыцьця
Радок 103:
 
== Глядзіце таксама ==
* [[Спадарожнікі Марса]]
* [[Спадарожнікі Юпітэра]]
* [[Спадарожнікі Сатурна]]
Радок 109 ⟶ 110:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Moons of Uranus|выгляд=міні}}
* [http://www.astronaut.ru/bookcase/books/klv/text/04.htm Аб спадарожніках Урана]
* [http://lnfm1.sai.msu.ru/neb/rw/natsat/urahisw.htm Параметры спадарожнікаў Урана]
Радок 114 ⟶ 116:
{{Сонечная сыстэма}}
 
[[Катэгорыя:Спадарожнікі Ўрана|* ]]
 
[[bg:Естествени спътници на Уран]]