Дударства: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленьне, артаграфія
Радок 1:
[[Файл:Dudar.jpg|міні|200пкс|Беларускі дудар з дудой]]
'''Дуда́рства (дуда́рская трады́цыя)''' — сукупнасьць абрадаў, традыцыяў, дудароў і дудаў на [[Беларусь|Беларусі]]. Калі ў мінулым дударства было звычайным і ўваходзіла ў традыцыйную культуру Беларусі (а таксама сумежных земляў), і ў жывым выглядзе праіснавала да пачатку [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай Вайнывайны]]. Сёньня, дзякаючы намаганьням зацікаўленных людзей, этнографаў, а таксама гісторыкаў і неабыякавай моладзі, дударскі рух (дударская традыцыя) адраджаецца і развіваеццаразьвіваецца.
 
== Першааснова ==
 
{{Асноўны артыкул|Дуда}}
Першаасновай дударскай традыцыі на Беларусі зьяўялецца аўтэнтычны музычны інструмэнт беларусаў — [[дуда]]. Увогуле ж (у дударскай традыцыі), дуда не зусім музычны інструмэнт, такі як, напрыклад, цымбалы, ці скрыпка, бо яна настолькі шчыльна ўпісана ў рытуальную й абрадавую практыку дахрысціянскіх часоў, завязана на беларускім каляндары, на каляндарных сьвятах і сьвятах жыцьця (народзіны, вясельле,пахаваньні)- дуда ўзнікла ў самыя старажытныя часы і з’яўляецца ў пэўным сэнсе ''рэінкарнацыяй'' ахвярнай жывёлы—казы альбо казла, якую прыносілі ў ахвяру на [[Каляды]].<ref name="Kryuja">[http://kryuja.org/artykuly/interviju/bielaruskija_archietypy_duda.html Беларускія архетыпы — дуда] // Размова Анатоля Мяльгуя з Тодарам Кашкурэвічам — Kryuja centar etnakasmalogiji, [[2008]].</ref>
 
Першаасновай дударскай традыцыі на Беларусі зьяўялецца аўтэнтычны музычны інструмэнт беларусаў — [[дуда]].
Увогуле ж (у дударскай традыцыі), дуда не зусім музычны інструмэнт, такі як, напрыклад, цымбалы, ці скрыпка, бо яна настолькі шчыльна ўпісана ў рытуальную й абрадавую практыку дахрысціянскіх часоў, завязана на беларускім каляндары, на каляндарных сьвятах і сьвятах жыцьця (народзіны, вясельле,пахаваньні)- дуда ўзнікла ў самыя старажытныя часы і з’яўляецца ў пэўным сэнсе ''рэінкарнацыяй'' ахвярнай жывёлы—казы альбо казла, якую прыносілі ў ахвяру на [[Каляды]].<ref name="Kryuja">[http://kryuja.org/artykuly/interviju/bielaruskija_archietypy_duda.html Беларускія архетыпы — дуда] // Размова Анатоля Мяльгуя з Тодарам Кашкурэвічам — Kryuja centar etnakasmalogiji, [[2008]].</ref>
 
==Этнагарфічныя сьведчаньні==
Радок 15 ⟶ 12:
 
===Аўтэнтычныя дудары===
 
* Квецька Сьцесь
* Хведар Стэсь<ref name="GP">[http://community.livejournal.com/dudarstva/3364.html#cutid1 Вяртаньне забытага сымбаля (размова з З. Сасноўскім)] // [[Гомельская праўда]], №126-127, 14.08.08</ref>
Радок 22 ⟶ 18:
 
==Дударства 100 гадоў таму==
 
Да сярэдзіны 20 стагодзьдзя беларуская дуда была самым распаўсюджаным інструмэнтам і актыўна выкарыстоўвалася ў беларускай народнай музыцы, падчас танцавальных вечарын, на кірмашах і розных сьвятах.<ref name="GP"/>
 
Радок 34 ⟶ 29:
 
==Адраджэньне традыцыі==
 
'''1990''' - закладзены пачатак дударскіх вечарынаў майстрамі Алесем Лосём і Тодарам Кашкурэвічам выступілі разам у Вільні на фэстывалі ''Skamble kankles''. Неўзабаве да гэтых дудароў далучыўся майстар Алесь Жура.А. Лось, Т. Кашкурэвіч і А. Жура пачалі зьбірацца й граць разам.<ref name="dudar">[http://dudar.info/ Афіцыйная старонка Дударскага Фэсту на Беларусі]</ref>
 
Радок 55 ⟶ 49:
'''2006''' - кіраўнік гурта [[Стары Ольса]] Зьміцер Сасноўскі вырашыў адрадзіць штогадовасьць ''Дударскага фэста'' і стаў яго прадзюсарам.<ref name="dudar"/>
 
'''2007''' - адбыўся штогадовы ''Дударскі Фэст 2007'', у якім прынялі ўдзел:<ref name="dudar"/>
* беларускія гурты - [[Стары Ольса]], [[Келіх кола]], [[Litvintroll]], [[Testamentum terrae]], [[Ceilidh Ceol]], [[Ліцьвінскі хмель]], [[Яварына]], [[Стара Літва]], [[Капэла Кастуся Трамбіцкага]], [[Ліцьвіны]], [[Джамбібум]], [[Ветах (гурт)|Ветах]], [[Galiarda]], [[Рада]], дуэт Дз. Сухі і Н.Валынец Валынец
* польскія гурты - ''Dudziarzy Wielkopolski'' і ''Kapela kozlarska Benia Kaspra z Przyprostyni''
* беларускія дудары - Ю. Панкевіч, Алесь Сурба і А. КасцянКасьцян
* замежныя дудары - Ютака Бан (Булгарыя) і Стас Зубцоў (Расея)
Ладзіліся адмысловыя канцэрты (канцэртная заля ''Менск'', клюб ''Стэп'') й канферэнцыіканфэрэнцыі (на хутары старэйшага майстра-дудара Беларусі А. Лася навуковая канферэнцыяканфэрэнцыя ''«Традыцыя й захаваньне дударскай музыкі на Беларусі''». У канферэнцыіканфэрэнцыі ўдзельнічалі 23 беларускія дудары, 5 беларускіх майстроў, 10 замежных гасьцей і журналісты).
 
'''2008''' - адбыўся штогадовы ''Дударскі Фэст 2008'', у якім прынялі ўдзел:<ref name="dudar"/>
Радок 86 ⟶ 80:
 
==Сучасны стан==
 
Сёньня ў Беларусі аўтэнтычных дудароў не засталося. Апошнія музыкі памёрлі 30–40 гадоў таму. Ад былой велічнай традыцыі застаўся толькі адзіны нотны запіс дудовага найгрыша. І гэта для тых, хто займаецца рэканструкцыяй традыцыі з’яўляецца сапраўднай трагедыяй.<ref name="Kryuja"/>
 
Радок 96 ⟶ 89:
* дударскі клуб.
 
З канца 80-х гадоў 20 стагодзьдзя ў Беларусі пашыраецца рух па вяртаньнювяртаньні беларускай дуды - ладзяца міжнародныя Дударскіядударскія фэсты, майстар-клясы для моладзі й дзяцей, міжнарожныя канферэнцыіканфэрэнцыі ''«Традыцыя й захаваньне дударскай музыкі на Беларусі''», дуду пачалі вывучаць ў Беларускім дзяржаўным універсітэцеунівэрсытэце культуры, расьце колькасць мастроўмайстроў і музыкаў, якія прысьвячаюць сваю дзейнасьць гэтаму інструмэнту.<ref name="dudar"/>
===Музычныя гурты===
Радок 110 ⟶ 103:
* [[Testamentum Terrae]]
* [[Tylos Labanoro]]
* [[Ветах (гурт)|Ветах]]
 
* [[Ветах]]
* [[Зьніч]]
* [[Кашлаты Вох]]
Радок 134 ⟶ 126:
 
==Дударства й творчасьць==
* мастак М. Філіповіч - карціна ''Дудар''
* паэт АляксандрАляксандар Дайлідовіч - псэўданім Алесь Дудар
* зборнік В. Дуніна-Марцінкевіча - ''Дудар беларускі''
 
==Глядзіце таксама==