Дынастыя Хань: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
д дададзеная Катэгорыя:Гісторыя Кітаю з дапамогай HotCat
Dymitr (гутаркі | унёсак)
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Хань_(династия)?oldid=44042474
Радок 1:
{{Краіна
'''Дынастыя Хань''' ({{мова-zh|漢朝}}; [[206 да н. э.]]—[[220]]) — кітайская дынастыя і пэрыяд гісторыі [[Кітай|Кітаю]] пасьля [[Дынастыя Цын|дынастыі Цын]] перад эпохай Троецарства. Сьведчаньнем посьпеху ханскай унутранай палітыкі стала тое, што яна прасінавала даўжэй за любую іншую кіруючую дынастыю ў кітайскай гісторыі. Кіраваньне ды інстытуты гэтай дынастыі паслужылі шанаваным узорам для ўсіх наступных. Больш таго, асноўная этнічная група [[кітайцы|кітайцаў]] па імені дынастыі стала называцца ''хань''.
| Назва = Дынастыя Хань
| НазваЎРоднымСклоне =
| НазваНаДзяржаўнайМове = 漢朝
| Сьцяг =
| Герб =
| Месцазнаходжаньне = Han provinces-zh-classical.png
| ПодпісПадВыявайМесцазнаходжаньня = Тэрыторыі дынастыі Хань у 87 годзе да н. э.
| АфіцыйнаяМова = [[старажытнакітайская мова|старажытнакітайская]]
| Сталіца = [[Сіянь]] ([[206 да н.э.]] — [[9]], [[190]]—[[195]]),<br /> [[Лаян]] ([[25]]—[[190]], [[196]]),<br /> [[Сюйчан]] ([[196]]-[[220]])
| ПапярэдняяДзяржава1 = дынастыя Цынь
| СьцягПапярэдняйДзяржавы1 = Flag_of_None.svg
| ГодПачаткуІснаваньня = [[206 да н. э.]]
| ГодКанцаІснаваньня = [[220]]
| НаступнаяДзяржава1 =
| СьцягНаступнайДзяржавы1 =
| НаступнаяДзяржава2 =
| СьцягНаступнайДзяржавы2 =
| НаступнаяДзяржава3 =
| СьцягНаступнайДзяржавы3 =
}}
'''Дынастыя Хань''' ({{мова-zh|漢朝}}; [[206 да н. э.]]—[[220]]) — кітайская дынастыя ій пэрыяд гісторыі [[Кітай|Кітаю]] пасьля [[Дынастыя ЦынЦынь|дынастыі ЦынЦынь]] і перад эпохай Троецарства, то бок з [[206 да н. э.]] па [[220]] гады. Сьведчаньнем посьпеху ханскай унутранай палітыкі стала тое, што яна прасінавала даўжэй за любую іншую кіруючую дынастыю ў кітайскай гісторыі. Кіраваньне ды інстытуты гэтай дынастыі паслужылі шанаваным узорам для ўсіх наступных. Больш таго, асноўная этнічная група [[кітайцы|кітайцаў]] па імені дынастыі стала называцца ''хань''.
 
Дынастыю заснаваў род Лю. Пачатковы пэрыяд ([[206 да н. э.]]—[[9]] н. э.) са сталіцай [[Сіянь]] носіць назву ''раньняй дынастыі Хань'' альбо ''заходняй дынастыі Хань''. Гісторыя гэтай дынастыі выкладзена ў кроніцы [[Ханьшу]]. Уладарыньне дынастыі перапынілася на 16 гадоў у [[8]]—[[23]] гадох у выніку захопу ўлады узурпатарам [[Ван Ман]]ам. Другі пэрыяд ([[25]]—[[220]]) са сталіцай [[Лаян]] называецца ''позняй дынастыяй Хань'' альбо ''усходняй дынастыяй Хань''. Гісторыя гэтай дынастыі выкладаецца ў кроніцы [[Гоў Ханьшу]].
 
== Гісторыя ==
=== Западная Хань ===
Крах вельмі непапулярнай [[дынастыя Цынь|дынастыі Цынь]] быў выкліканы мноствам паралельных сялянскіх паўстаньняў, накіраваных супраць бязлітаснага прыгнёту. Падставай паслужыў выпадак з 900 працоўнымі, якія з-за моцных дажджоў спазьняліся на працу па пабудове [[Вялікая Кітайская сьцяна|Вялікай Кітайскай сьцяны]]<ref>Черницкий А.М. История исчезнувших цивилизаций. Ростов-Дон: Феникс, 2007</ref>. Паводле тагачасным законам гэта каралася сьмерцю. Замест таго, каб зьявіцца да месца працы й быць там пакаранымі, яны ўтварылі паўстанцкі атрад, які вельмі хутка вырас да 300 тысяч чалавек.
 
Заснавальнік дынастыі [[Лю Бан]] паходзіў зь сялянаў. Лю Бан стаў на чале паўстанцаў, якім удалося ўзяць сталіцу [[Сян-ян|Сяньян]] і зрынуць дынастыю Цынь. Ён заснаваў новую дынастыю. Яна ўвайшла ў гісторыю пад імем Першай ці Старэйшай або Заходняй дынастыі Хань.
 
Сыстэма кіраваньня дзяржавай пры першых ханскіх імпэратарах была вельмі цэнтралізаваная, прытрымліваючыся узораў, устаноўленых [[Цынь Шыхуандзі]]. Краіна была падзелена на адміністрацыйныя адзінкі, кіравалі якімі прызначаныя імпэратарам чыноўнікі. Апошнім плацілі заробак, а прасоўваньне па службе было заснавана не на знатнасьці, а на адукаванасьці й на пасьпяховым праходжаньні чэргі экзамэнаў.
 
У адрозьненьне ад папярэдняй дынастыі, ханскія імпэратары паднялі на шчыт патэрналісцкую ідэалёгію [[канфуцыянства]], якая зьядноўвала народ вакол імпэратара й дазваляла ажыцьцяўляць такія маштабныя праекты, як будаўніцтва Вялікай сьцяны, закліканай абараніць імпэрыю ад набегаў качэўнікаў [[хуну]].
 
Трэці імпэратар [[У-дзі]] панаваў даўжэй за ўсіх іншых прадстаўнікоў дынастыі. Ён увайшоў у гісторыю як энэргічны й доблесны кіраўнік, які здолеў на час спыніць набегі качавых плямёнаў. Краевугольнымі камянямі дзяржавы былі абвешчаныя канфуцыянская вучонасьць і грамадзянская служба. Для ўстанаўленьня дыпляматычных зьвязаў з народамі [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] У-дзі арганізаваў місіі [[Чжан Цянь|Чжан Цяня]], якія істотна пашырылі веды кітайцаў аб заходнім сьвеце.
 
== Крыніцы ==
{{Зноскі}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Han Dynasty}}
* [http://www.mnsu.edu/emuseum/prehistory/china/early_imperial_china/han.html Дынастыя Хань]. Унівэрсытэт Мінэсоты.
{{Няма катэгорыяў}}
 
[[Катэгорыя:Дынастыя Хань]]