Соф’я Вітаўтаўна: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.6.4) (робат дадаў: sv:Sofia av Litauen |
д абнаўленьне зьвестак, дапаўненьне, артаграфія |
||
Радок 23:
| commons =
}}
'''Соф’я Вітаўтаўна''' (каля [[1371]] — {{Памёр|5|7|1453}}<ref name="evkl">[[Валерый Пазднякоў|Валеры Пазднякоў]]. Соф’я Вітаўтаўна // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 621.</ref>, паводле іншых зьвестак — [[15 чэрвеня]]<ref>[http://memoirs.ru/texts/LeonidPZ_RA94k2v6.htm Леонид, архимандрит. Памятные записи пятнадцатого века // Русский архив, 1894. – Кн. 2. – Вып. 6. – С. 161-164]</ref>) — вялікая княгіня, жонка [[Маскоўскае княства|маскоўскага]] гаспадара [[Васіль I|Васіля I]], маці [[Васіль II|Васіля II]]. Дачка [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя літоўскага]] [[Вітаўт|Вітаўта Вялікага]] і яго 2-й жонкі смаленскай князёўны [[Ганна Сьвятаслаўна|Ганны Сьвятаслаўны]].
Вобраз энэргічнай і сьмелай княгіні знайшоў шырокае адлюстраваньне ў мастацтве<ref name="evkl"/>.
Радок 32:
Неаднаразова наведвала бацькоў у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]. У [[1399]] і [[1408]] сустракалася з бацькам у [[Смаленск|Смаленску]], яшчэ раз яны пабачыліся праз дванаццаць гадоў, калі Вітаўту было ўжо за 72, а Соф’і — за 50<ref name="tarasau">[[Кастусь Тарасаў]]. [http://www.novychas.org/timelinks/дачка-вітаўта Дачка Вітаўта] // «Новы Час» № 9 (185), 12 сакавіка 2010. С. 15.</ref>. У [[1417]] Васіль I у сваім [[тастамэнт|тастамэнце]] перадаваў сталец малалетняму сыну Васілю, апекунамі над ім і Соф’яй Вітаўтаўнай прызначаліся Вітаўт і ўдзельныя князі.
Па сьмерці Васіля I ([[27 лютага]] [[1425]]) і намінальнай перадачы ўлады сыну [[Васіль II|Васілю II]] узначаліла маскоўскі ўрад, павяла ўзброеную барацьбу з прэтэндэнтамі на сталец Юрыем Дзьмітрыевічам (братам Васіля I), ягонымі сынамі Дзьмітрыем Шамякам і Васілём Касавокім. Сьпярша Юры Дзьмітрыевіч мусіў адмовіцца ад
Выехала з Масквы спачатку ў [[Цьвер]], потым ў [[Кастрама|Кастраму]], дзе яе зьняволілі. Аднак у [[1343]] Юры Дзьмітрыевіч памёр, і Васіль II зноў заняў сталец. Неўзабаве ён выступіў супраць татараў, якія ў [[1445]] занялі [[Ніжні Ноўгарад]], але ў бітве патрапіў у палон — у непрытомнасьці ад шабельнага ўдару.
Радок 43:
У [[1451]] пры адсутным Васілю II кіравала абаронай [[Масква|Масквы]] ад татараў. Натхнёныя гераізмам 80-гадовай Соф’і Вітаўтаўны, маскавіты пасьпяхова адбілі ўсе штурмы. Татары мусілі «зь вялікай ганьбаю» вярнуцца ў родныя стэпы<ref>[http://www.jurnal.by/list/2505/pojas_razdoru.html Пояс раздору] // «ЖЖ», красавік 2010.</ref>.
Паводле запісаў у адным з рукапісаў Троіца-Сергіевай лаўры з XV ст. дата сьмерці Соф’і Вітаўтаўны не 5 ліпеня, а 15 чэрвеня 1453 году.<ref>[http://memoirs.ru/texts/LeonidPZ_RA94k2v6.htm Леонид, архимандрит. Памятные записи пятнадцатого века // Русский архив, 1894. – Кн. 2. – Вып. 6. – С. 161-164]</ref>
Перад сьмерцю прыняла манаства з імем Эўфрасіньня<ref name="evkl"/>. Пахавалі вялікую княгіню ў Маскоўскім Узьнясенскім манастыры.
| |||