Вікіпэдыя

Вайна на Пірэнэйскім паўвостраве: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
Наступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Створана старонка са зьместам '{{Узброены канфлікт |Назва = Гішпана-француская вайна |Частка ...'
 
вікіфікацыя, артаграфія
Радок 11:
 
|Супернік1 = [[Файл:Flag of New Spain.svg|22px|border]] [[Гішпанская імпэрыя|Гішпанія]]<br />[[Файл:PortugueseFlag1707.png|22px|border]] [[Партугальская імпэрыя|Партугалія]]<br />[[Файл:Flag of the United Kingdom.svg|22px|border]] [[Вялікабрытанія|Вялікабрытанія]]
|Супернік2 = [[Файл:Flag of France.svg|22px|border]] [[Француская імпэрыя|Францыя]] <br />[[Файл:OrzelekPoniatowski.jpg|border|22px]] [[Польскія легіонылегіёны]]
|Супернік3 =
|Супернік4 =
Радок 53:
|align=left|'''[[Вялікабрытанія]]''' ||11 600 000 ||61 511 || 8 889 ||24 930 || 19 300
|-
|align=left|'''[[Гішпанія]]''' || 11 800 000|| 192 000<ref>Тут паказана колькасць войска на момант уварваньня ў Гішпанію францускіх войскаў. Колькасць гішпанскіх войскаў да канца вайны ўзрасла да 300 000. </ref>||62 000 || 238 000 ||
|-
|align=left|'''[[Партугалія]]''' ||2 960 000||200 000 ||10 000 ||40 000 ||
Радок 60:
|align=left|'''Усяго''' ||'''26 360 000'''|| '''453 511 '''|| '''80 889 '''|| '''302 930 '''||
|-
|align=left|'''[[Францыя]]''' ||29 150 000 ||162 200<ref>Тут паказана колькасьць войска на момант уварваньня ў Гішпанію. Лік французскіх салдатаў у Гішпаніі ўвесь час павялічваўся. Так у 1810 г. было 325 000, а ў ліпені 1811 г. у Гішпаніі было 355 000 францускіх салдатаў. ¾ усіх напалеонаўскіх войскаў у Гішпаніі было накіравана на барацьбу з партызанамі і ўсяго толькі ¼ на вайну з гішпана-ангельскім войскам. На момант уварваньня ў Расею Напалеон быў змушаны трымаць у Гішпаніі 400 000 сваіх жаўнераў, што вельмі палегчыла долю расейскіх войскаў.</ref> ||76 800 ||250 000 || 195 700
|-
|align=left|'''Саюзьнікі Францыі (галоўным чынам палякі)''' |||| ||14 300 ||50 000 ||41 500
Радок 72:
 
Вызваленчая барацьба ў Гішпаніі стала аднае з першых нацыянальных войнаў і адным з першых зьяўленьняў вялікіх [[Партызанская вайна|партызанскіх рухаў]]. Хоць падчас францускае акупацыі французы зьнішчылі гішпанскую адміністрацыю, якая раскалолася на правінцыйныя [[Хунта|хунты]] (у [[1810]] годзе ў адроджаны нацыянальны ўрад умацаваўся ў [[Кадыс]]е) і апынулася не ў стане набіраць, навучаць, ці абсталёўваць эфэктыўнае войска, аднак няздольнасьць Напалеона супакоіць народ Гішпаніі дазволіла гішпанскім, брытанскім і партугальскім сілам заставацца ў Партугаліі й даймаць францускія сілы на межах, а гішпанскім [[партызан]]ам зьнішчаць [[акупант]]аў у самай Гішпаніі. Дзейнічаючы ўзгоднена, рэгулярныя й нерэгулярныя сілы саюзьнікаў прадухілілі падначаленьне мяцежных гішпанскіх правінцыяў.
Гады баёў у Гішпаніі паступова выматалі Напалеона й ягонае [[Вялікае войска|Вялікае Войска]]. Хоць францускія войскі нярэдка перамагалі ў бою, іх лініі паведамленьня былі часьцяком перарэзаны партызанскімі атрадамі, што абцяжарвала баявыя дзеяньні. Хоць французы разбілі гішпанскае войска й адсунулі яе да меж, яна не была зьнішчана й працягвала ваяваць. У [[1812]], калі Францыя сур'ёзнасур’ёзна саслабла падчас [[Вайна 1812 году|уварваньня ў Расею]], злучаныя саюзныя войскі пад камандаваньнем [[Артур Ўэслі Вэлінгтан|Вэлінґтана]] пачалі прасоўвацца ўглыб Гішпаніі. Вызваліўшы [[Мадрыд]], яны перасьледвалі маршала [[Нікаля Жан дэ Д’ё Сульт|Сульта]] з яго войскам падчас адыходу яго праз [[Пірэнэі]] ў Францыю на працягу зімы [[1813]] году.
Вайна й рэвалюцыя супраць акупантаў прывяла да прыняцьця [[Канстытуцыя Гішпанія 1812 году|Канстытуцыі Гішпаніі 1812 году]], пасьля сталае краевугольным каменем эўрапейскага [[лібэралізм]]у. Цяжар вайны зьнішчыў сацыяльную й эканамічную базу Гішпаніі ды Партугаліі, адкрыўшы шлях у эпоху сацыяльных беспарадкаў, палітычнае нестабільнасьці й эканамічнага застою. Спусташальныя [[Грамадзянская вайна|грамадзянскія войны]] паміж лібэральнымі й [[Абсалютная манархія|абсалютыскімі]] [[Фракцыя (палітыка)|фракцыямі]], пачатак якім паклалі атрады, якія прайшлі падрыхтоўку на гэтай вайне, працягваліся ў [[Пірэнэйскі паўвостраў|Ібэрыі]] аж да [[1850-я гады|1850-х гадоў]]. Крызыс, выкліканы ўзрушэньнямі ад уварваньня й рэвалюцыі, садзейнічаў здабыцьцю незалежнасьці большасьці [[Калёніі Гішпаніі|калёніяў Гішпаніі ў Амэрыцы]] й аддзяленьню [[Бразылія|Бразыліі]] ад Партугаліі.
 
Радок 86:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://csforester.narod.ru/gfb/peninsula/indexbook.htm Вайна на Пірэнэйскім паўвостраве 1807-1814 1807—1814 гг. - — Грэгары Фрымонт-Барнс]
 
 
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вайна_на_Пірэнэйскім_паўвостраве»