Вязынка (Маладэчанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль, выпраўленьне спасылак, катэгорыі, артаграфія
Радок 4:
|Назва ў родным склоне = Вязынкі
|Краіны = Беларусі
|Плошча =
|Вышыня =
|Колькасьць насельніцтва = 428<ref name=belenc>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
|Год падліку насельніцтва = 1997
Радок 30:
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''ВязынкаВя́зынка''' — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|IлііІліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] — [[Маладэчна]].<ref name=enc>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref name=enc/>
 
== Этымалёгія ==
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракiракі iі мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалiвязалі плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.<ref name=dw>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html | загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
 
== Гісторыя ==
Радок 41:
| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да [[1815]] году належаў сям’і Пшазьдзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref name=belenc/> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], зь сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref> Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — C. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref name=belenc/>
 
У 1920—30-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фальклярыст]] А. IІ. Сьвіневіч, якая збіралазьбірала народныя песніпесьні ў навакольлі, арганізоўвала ў [[Маладэчна]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Вільня|Вільні]] выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, даследаваладасьледавала творчасьць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref name=vyaz/>
 
З [[1920]] году фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[Польшча|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся у складзе [[Радашкавіцкі раён|Радашкавіцкага раёну]], а ад студзеня [[1960]] году — у складзе [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскага раёну]].<ref name=belenc/>
 
У [[1972]] годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы<ref name=enc/> былы фальварак, вёскі [[Верамейкі (Менская вобласьць)|Верамейкі]], [[Гурнавічы]] і [[Сяледчыкі]] былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref name=belenc/>
 
== Сучаснае аблічча ==
Радок 67:
 
Агульная плошча будынкаў філіі музэю (хата, [[сьвіран]], хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазыцыі — 185 м².<ref name=ganc/> Экспазыцыя складаецца з мэмарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
[[Файл: Viazynka - Memorial Living Room.jpg |міні|зьлева|250пкс|Мэмарыяльны пакой у хаце, у якой у 1882 годзе нарадзіўся [[Янка Купала]]]]
У мэмарыяльнай частцы філіі музэю ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучасьнікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.<ref name=iatp>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
 
Радок 74:
У красавіку [[1972]] году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | загаловак = Вязынка.| фармат = | назва праекту = Літаратурны музэй Янкі Купалы| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.<ref name=ganc/>
 
У мэмарыяльным запаведніку захаваны натуральны ляндшафт і планіроўкапляніроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[Ліпа|ліпавая]] алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мэмарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменьнікамі да стагодзьдзя з дня нараджэньня песьняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] зь [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзеньня паэтычных святаўсьвятаў, выставаў народных майстроў і масавых гуляньняў.<ref name=ganc/> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З.Азгур]]).
 
У адноўленым будынку [[сьвіран|сьвірна]] з [[1992]] году дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазыцыя.<ref name=iatp/> У адной палове [[сьвіран|сьвірна]] створана сэзонная экспазыцыя «Народныя сьвяты ў творчасьці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценнелозапляценьне, шыцьцё, [[габэлен]]ы і інш. У другой палове будынку разьмешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захаваньня [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.<ref name=ganc/>
 
З [[1972]] году штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэньня паэта ([[7 ліпеня]]) праводзяцца сьвяты паэзіі, песьні і народных рамёстваў, а з [[1976]] году — традыцыйныя зьлёты студэнтаў-філёлагаўфілёлягаў [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]] маршруты.<ref name=ganc/>
 
Штогод Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысячаў чалавек.<ref name=enc/> Працуе філія музэю штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзінаў.
Радок 101:
== Галерэя ==
<gallery>
Файл: Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны ўказальнік на Вязынку
Файл: Viazynka - Pond (1).jpg |Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Файл: Kupala's monument in Viazynka.JPG |Помнік [[Янка Купала|Янку Купалу]], аўтар [[Заір Азгур|З. Азгур]]
Файл: Viazynka - Yanka Kupala's Memorial House.jpg|Хата, у якой нарадзіўся [[Янка Купала]]
Файл: Viazynka - Ancient Boulders.jpg |Валуны — сьведкі сівой даўніны…
Файл: Viazynka - Pond (2).jpg |Сажалка
Файл: Viazynka - Pond (3).jpg |Сажалка
Файл: Viazynka - Yanka Kupala Centennial Celebration.jpg |Сьвята паэзіі ў Вязынцы на стогадовы юбілей [[Янка Купала|Янкі Купалы]], ліпень [[1982]] году
</gallery>
 
Радок 129:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы] // [[litmuseums.iatp.by]]
* [http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка»] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал]
* [http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал]
* [http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/ Вязынка] // [[t-s.by]]
* [http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html Вязынка] // [[radzima.org]]
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&cid=5026 Вязынка] // [[geocaching.su]]
* [http://www.zvyazda.minsk.by/ru/archive/article.php?id=2667 Вязынка. Бабіна лета. Аўтар Яўген Пясецкі] // Газэта «[[Звязда (газэта)|Звязда]]», [[3 кастрычнiка]] [[2007]] году]
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html Вязынка — брэнд Беларусі. Аўтар Марына Мазуркевіч] // Радыё «[[Нямецкая хваля»]
* [http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html Вязынка — «сталіца фэрмэрскай рэспублікі».] Аўтар [[Віталь Сямашка]] // Радыё «[[Свабода (радыё)|Свабода]]», [[17 сьнежня]] [[2007]] году]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Вязынка аб’ядноўвае, Вязынка натхняе…] // Філялягічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]] ]
* [http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 Вязынкаўскія калыханкі. Аўтар Уладзімер Содаль] // Газэта «[[Туризм и отдых]]», [[12 ліпеня]] [[2007]] году]
* [http://photobelta.by/ru/photos?rubric_id=43&theme_id=1539&id=5970&page=1 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» (галерэя краявідаў) / Фотахроніка Белта]
* [http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/ Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце t-s.by]
* [http://foto-planeta.com/np/141535/vyazynka.html Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[foto-planeta.com]]
* [http://www.fotka.by/?p=sa&a=36639 Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[fotka.by]]
* [http://picasaweb.google.com/108152851004351012030/OtURmI?gsessionid=T0zYgBJdu4hRQ3bYg5ljFw#5492968921775370066 Галерэя зімовых краявідаў Вязынкі] на сайце picasaweb]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Фотагалерэя студэнцкага сьвята ў Вязынцы]
 
{{Янка Купала}}
{{Маладэчанскі раён}}
{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}
{{Янка Купала}}
 
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]
[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў 16 стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, заснаваныя ў 20 стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Купалаўскія мясьціны]]