Кіляграм: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Гісторыя: дапаўненьне |
д стыль |
||
Радок 5:
Кіляграм зьяўляецца адзінай базавай адзінкай СІ з прыстаўкай у рамках свайго імя. Акрамя таго, гэта адзіная адзінка СІ, якая да гэтага часу непасрэдна вызначаецца артэфактам, а не фундамэнтальнымі фізычнымі ўласьцівасьцямі, якія могуць быць вывучаны ў розных лябараторыях. Чатыры зь сямі базавых велічыняў у сыстэме СІ вызначаюцца па адносінах да кіляграму, таму ейная стабільнасьць вельмі важная. Іншыя адзінкі масы: [[цэнтнэр]], [[драхма (Вялікабрытанія)|драхма]], [[фунт (адзінка вымярэньня)|фунт]], [[гран]], [[квінтал]], [[тона]], [[унцыя]].
== Кратныя і дзельныя адзінкі ==▼
Найменні кратных і дзельных [[адзінка вымярэньня|адзінак]] [[маса|масы]] ад кіляграму ўтвараюць, дадаючы прыстаўкі да слова «грам»:▼
{{Кратныя і дзельныя адзінкі|грам|г|g}}▼
Заўвагі: замест гектаграму (100 кг) звычайна выкарыстоўваюць адзінку вымярэньня «[[цэнтнэр]]», замест мэгаграму (1000 кг) — «[[тона]]».▼
У вызначэньнях магутнасьці [[ядзерная зброя|атамных бомбаў]] замест гігаграма выкарыстоўваецца кілятона, а замест тэраграма — мэгатона.▼
== Гісторыя ==
Радок 23 ⟶ 16:
Цяпер кіляграм — адзіная адзінка СІ, якая вызначана пры дапамозе прадмета, які быў выраблены людзьмі. Усе астатнія адзінкі цяпер вызначаюцца з дапамогай [[фізыка|фізычных]] уласьцівасьцей і законаў.
Эталён быў выраблены ў [[1889]] годзе, і цяпер існуюць дакладныя афіцыйныя копіі ўзору, якія выкарыстоўваюцца як нацыянальныя ўзоры кіляграму. Прыкладна раз у 10 гадоў нацыянальныя ўзоры параўноўваюцца зь міжнародным. Гэтыя параўнаньні паказваюць, што дакладнасьць нацыянальных узораў складае прыкладна 2 мкг. З-за таго што яны захоўваюцца ў тых жа самых умовах, няма падставаў лічыць, што міжнародны ўзор больш дакладны. Аднак, па вызначэньні лічыцца, што маса міжнароднага ўзору дакладна роўная кіляграму. З-за гэтага любыя зьмены існуючай масы ўзору вядуць да зьмяненьняў велічыні кіляграму. Для выдаленьня гэтых памылак у наш час разглядаюцца розныя варыянты вызначэньня кіляграму на аснове фізычных законаў.
У [[2005]] годзе была выдадзеная рэкамэндацыя №1 МККВ, якая ўхваляла дзеяньні па распрацоўцы новых вызначэньняў асноўных адзінак: кіляграму, [[ампэр]]у, [[кельвін]]а, і [[моль|моля]], якія былі заснаваныя на фундамэнтальных фізычных канстантах.<ref>[http://temperatures.ru/kelvin/kelvin.php?page=2 Разработка нового определения кельвина]{{ref-ru}}</ref> Таксама ў 2003 годзе міжнародная група дасьледнікаў з 8 краінаў, у тым ліку зь [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Італія|Італіі]] і [[Японія|Японіі]], пад кіраўніцтвам Нямецкай лябараторыі стандартаў (German standards laboratory) выдзе працы па перавызначэньні кіляграму як масы пэўнай колькасьці [[атам]]аў [[ізатоп]]а [[крэмній|крэмнія]]-28<ref name="Эталён кг">[http://www.membrana.ru/articles/global/2003/06/03/164500.html Статья «Час от часу легче: эталон килограмма надо спасать», на membrana от 03.06.2003 г.]{{ref-ru}}</ref>. Другі праект пад назвай «Электронны кіляграм» распачаты ў [[2005]] годзе ў [[Нацыянльны інстытут стандартаў і тэхналёгіяў (ЗША)|Нацыянальным інстытуце стандартаў і тэхналёгіяў ЗША]] (NIST). Кіраўнік гэтага праекту Рычард Стайнэр сьцьвярджае, што над стварэньнем «электроннага кіляграму» ён працуе больш за 10 гадоў. Навукоўцы пад кіраўніцтвам доктара Стайнэра стварылі прыбор, які вымярае магутнасьць, неабходную для генэрацыі [[электрамагнітнае поле|электрамагнітнага поля]], з дапамогай якога можна ўзьняць адзін кіляграм масы. Зь яго дапамогай атрымалася вызначыць масу ў адзін кіляграм з дакладнасьцю да 99,999995%<ref name="Эталён кг"></ref><ref>[http://www.gzt.ru/science/2005/10/17/210628.html Статья «Электронный килограмм», опубликованная в «Газете» № 197 от 18.10.2005 г.]{{ref-ru}}</ref>.
Існуюць таксама прапановы вызначаць кіляграм праз фіксацыю [[пастаянная Плянка|пастаяннай Плянка]], падобна да таго, як напрыклад, велічыня [[мэтар|мэтра]] вызначаецца праз фіксацыю [[хуткасьць сьвятла|хуткасьці сьвятла]]. Улічваючы тое, што пытаньне пра зьмену вызначэньня кіляграма ўжо разглядаецца (94th Meeting, 2005), ягонае разьвязаньне чакаецца на чарговым паседжаньні Генэральнай канфэрэнцыі па мерах і вагах ў 2011 годзе (23rd General Conference, 2007). Апроч іншых пастаянных, пастаянная Плянка можа стаць асновай для новага вызначэньня кіляграму (23rd General Conference, 2007). Магчымымі новымі вызначэньнямі могуць быць «''маса цела ў спакоі, чыя эквівалентная энэргія роўная энэргіі фатонаў, чыя частата роўная 135639274∙10<sup>42</sup> Гц''»<ref>Taylor, B. N.; Mohr, P. J. 1999, [http://www.iop.org/EJ/article/0026-1394/36/1/11/me9111.pdf «On the redefinition of the kilogram»], Metrologia Vol. 36 (1), P. 63-64, doi:10.1088/0026-1394/36/1/11</ref> або проста «''кіляграм вызначаецца так, што пастаянная Плянка роўная 6,62606896• 10<sup>−34</sup> Дж•с''».
▲== Кратныя і дзельныя адзінкі ==
▲Найменні кратных і дзельных [[адзінка вымярэньня|адзінак]] [[маса|масы]] ад кіляграму ўтвараюць, дадаючы прыстаўкі да слова «грам»:
▲{{Кратныя і дзельныя адзінкі|грам|г|g}}
▲Заўвагі: замест гектаграму (100 кг) звычайна выкарыстоўваюць адзінку вымярэньня «[[цэнтнэр]]», замест мэгаграму (1000 кг) — «[[тона]]».
▲У вызначэньнях магутнасьці [[ядзерная зброя|атамных бомбаў]] замест гігаграма выкарыстоўваецца кілятона, а замест тэраграма — мэгатона.
== Крыніцы ==
| |||