Русіфікацыя Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
→‎Літаратура: поўны канчатак
выпраўленьне спасылак
Радок 1:
[[ImageФайл:Russification evidence.jpg|thumbміні|Менск, 2011: Замена вулічных шыльдаў з надпісамі па-беларуску на расейскамоўныя шыльды]]
'''[[Русіфікацыя]] Беларусі''', дакладней<ref>Уладзімір Агіевіч. [http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/mab/albaruthenica/13/10.htm Ідэалы і сімвалы беларускага шляху] // Грамадскія ідэалы: Нацыянальныя традыцыі, сучасны стан, погляд у будучыню: Навук. збор. / Рэдкал.: Л. Уладыкоўская-Канаплянік (гал. рэд.) і інш. — У друку. — 224 с. — (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 13).</ref> '''маскалізацыя'''<ref>Іван Касяк. [http://zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&view=article&id=314 Канстанца] // «З гісторыяй на „Вы“» (артыкулы, дакументы, успаміны). Выпуск трэці. — Мн.: «Мастацкая літаратура», 1994.</ref><ref>Валеры Буйвал, Інфармацыйная камісія [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі — БНФ]]. [http://www.bpfs.boom.ru/BAgliad/bAgliad0805.htm Прэс-рэліз за жнівень 2005 г.]</ref><ref>[[Лідзія Савік]]. [http://old.nv-online.info/index.php?c=ar&i=12912 Рыцарам Айчыны прысвячаецца...] // «[[Народная Воля]]» №17—18, [[3 лютага]] [[2009]].</ref><ref>[[Ніна Баршчэўская]]. [http://www2.polskieradio.pl/zagranica/ua/news/print.aspx?id=108159 Суадносіны паміж мовай і нацыянальнай тоеснасьцю - 2] // [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё|Беларуская рэдакцыя Польскага радыё]], [[13 траўня]] [[2009]].</ref> або '''расеізацыя'''<ref>[[Юры Пацюпа]]. [http://arche.bymedia.net/2003-6/paciu603.html Занядбаная старонка правапісу: прапановы пісаньня прыназоўніка у/ў перад словамі, што пачынаюцца з галоснай] // «[[Arche]]» № 6 (29), 2003.</ref><ref>Нэлі Бекус. [http://arche.bymedia.net/2004-2/bekus204.htm Тэрапія альтэрнатывай, або Беларусь, уяўленая інакш] // «[[Arche]]» № 2 (31), 2004.</ref><ref>Ф. Д. Клімчук. [http://mowaznaustwa.ru/2009/02/26/fdklimchuk-staradaўnyaya-pismennasc-i-paleskiya-gavorki/ Старадаўняя пісьменнасць і палескія гаворкі] // «Беларускя лінгвістыка». Вып. 50., 2001. С. 19—24.</ref> — мэтанакіраваная палітыка па сьвядомым адрыве [[беларусы|беларускага народу]] ад гістарычных традыцыяў, роднай культуры і [[родная мова|мовы]] і насаджэньні [[Расейская мова|расейскай мовы]] і культуры<ref>[[Леанід Лыч|Лыч Л.]] Русіфікацыя // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}} С. 630.</ref>.
 
Радок 34:
Яшчэ пры кіраваньні [[Кацярына II (расейская імпэратарка)|Кацярыны II]] у праваслаўе расейскага ўзору прымусова перавялі блізу паўмільёна беларусаў. Адначасова ішла апрацоўка грэцка-каталіцкіх герархаў, частка якіх у выніку перайшла на службу царызму. У змаганьні з вуніяцтвам асабліва вызначыўся біскуп украінскага паходжаньня [[Іосіф Сямашка]]. Ён увёў расейскую мову ў духоўных сэмінарыях і царкоўных справаздачах. Сьвятары атрымалі загад спраўляць набажэнства паводле службоўнікаў, прысланых з Масквы. З вуніяцкіх сьвятыняў выкідалі бакавыя алтары, ламалі арганы. Нязгодных судзілі як царкоўных і дзяржаўных злачынцаў<ref name="150pyt">[http://old.knihi.com/pytanni/094.html 94. Як вуніяты вярнуліся ў праваслаўе?] // {{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>.
 
Беларускія вернікі адказалі на рэлігійны гвалт супрацівам. Так, за спробу перавярнуць іх у праваслаўе сяляне-вуніяты з маёнтку [[Езярышча|Азярышча]] Гарадоцкага павету пастанавілі ўтапіць полацкага праваслаўнага япіскапа Смарагда і віцебскага генэрал-губэрнатара Шрэдэра, якія ледзьве здолелі ўцячы. У сьнежні [[1834]] году на дваранскіх выбарах у [[Віцебск]]у 172 шляхцічы падпісалі пратэст супраць перасьледу вуніятаў. Урад адрэагаваў пагрозамі суду і сэквэстрацыі маёмасьці. Тым ня менш з 680 сьвятароў [[Полацкая грэка-каталіцкая дыяцэзія|Полацкай грэка-каталіцкай дыяцэзіі]] ў [[1838]] годзе за далучэньне да праваслаўя падпісаліся толькі 186<ref name="150pyt"/>.
 
[[12 лютага]] [[1839]] году расейскія ўлады правялі Полацкі царкоўны сабор, які ліквідаваў [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|Вуніяцкую царкву]]. Згодна зь ягонай пастановай усе беларускія вернікі-вуніяты прымусова далучаліся да [[РПЦ Масквы]], ''«дабы пребывать отныне в послушании Святейшего Правительствующего Всероссийского Синода»''<ref name="150pyt"/>.
Радок 118:
 
== Літаратура ==
* [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіслаў Станкевіч]]. Русіфікацыя беларускае мовы ў БССР і супраціў русіфікацыйнаму працэсу. — Мн.: Навука і тэхніка, 1994. — 79 с.
* {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995}}
* [[Ян Станкевіч]]. Зь гісторыі русыфікацыі Вялікалітвы. — Нью-Ёрк: Крывіцкае (Вялікалітоўскае) Навуковае Таварыства Пранціша Скарыны, [[1967]]. — 44 с. [http://kamunikat.net/k_slouniki.html?pub_start=0&lang=BE&pubid=9477]