Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →‎Згубы вайны: артаграфія, пунктуацыя
артаграфія, вікіфікацыя, картка
Радок 1:
{{Музэй
{{Артаграфія}}
| Назва = Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь
{{Бяз карткі|Музэй}}
| Арыгінальная назва =
[[Файл:NAM RB - National Art Museum Ul. Lenina 20 Minsk.jpg|міні|Нацыянальны мастацкі музэй Беларусі]]
| Выява = NAM RB - National Art Museum Ul. Lenina 20 Minsk.jpg
'''Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь''' — найбуйнейшы музэй мастацкага профілю ў [[Рэспубліка Беларусь|Рэспубліцы Беларусь]]. Знаходзіцца ў [[Менск]]у на вул. [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], 20.
| Апісаньне выявы =
| Філія =
| Філіі =
| Горад = Менск
| Краіна = Беларусь
| Тэматыка калекцыі = мастацтва Беларусі, Расеі, Эўропы і краін Усходу<ref name="collections">[http://artmuseum.by/by/koll Калекцыя], ''Афіцыйны сайт Нацыянальнага мастацкага музэю Беларусі''</ref>
| Велічыня калекцыі =
| Плошча экспазыцыі =
| Дата стварэньня = [[24 студзеня]] [[1939]]
| Год стварэньня =
| Пасада дырэктара =
| Дырэктар = [[Уладзімер Пракапцоў]]
| Адрас = вул. Леніна, 20
| Сайт = [http://artmuseum.by/by/ www.artmuseum.by]
| Шырата паўшар'е = паўночнае
| Шырата градусаў = 53
| Шырата хвілінаў = 53
| Шырата сэкундаў = 54
| Даўгата паўшар'е = усходняе
| Даўгата градусаў = 27
| Даўгата хвілінаў = 33
| Даўгата сэкундаў = 38
| Пазыцыя подпісу на мапе =
| Водступ подпісу на мапе =
}}
'''Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь'''  — найбуйнейшы музэй мастацкага профілю ў [[Рэспубліка Беларусь|Рэспубліцы Беларусь]]. Знаходзіцца ў [[Менск]]у на вул. [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], 20.
 
Будынак Нацыянальнага мастацкага музэю Беларусі праектаваўся як Дзяржаўная карцінная галярэягалерэя (аўтар праекта [[Міхаіл Бакланаў]]).
 
== Час працы ==
* МузейМузэй працуе: з 11.00 да 19.00
* Каса працуе: з 11.00 да 18.00
* Уваход для наведвальнікаў: з 11.00 да 18.00
Радок 13 ⟶ 39:
 
== Гісторыя ==
=== Даваенны перыяд ===
Афіцыйная гісторыя музэю бярэ пачатак [[24 студзеня]] [[1939]] – згодна ўрадавай пастановы [[Савет Народных Камісараў БССР|Савета Народных Камісараў БССР]] у Менску стваралася ''Дзяржаўная мастацкая галерэя''. Яна размясцілася ў пятнаццаці залях будынка [[Вышэйшая камуністычная сельскагаспадарчая школа|Вышэйшай камуністычнай сельскагаспадарчай школы]]. Акрамя аддзелаў жывапісу, скульптуры і графікі, у Галерэі адмысловай пастановай быў арганізаваны аддзел мастацкай прамысловасьці. Кіраваў галэрэяй вядомы беларускі мастак-кераміст [[Мікалай Міхалап]].
 
=== Даваенны перыядпэрыяд ===
Да пачатку вайны былі вывезены і ўзяты на ўлік самыя каштоўныя творы культавага мастацтва ў цэрквах і касьцёлах, сабраны вялікія фонды жывапісу, графікі і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
Афіцыйная гісторыя музэю бярэ пачатак [[24 студзеня]] [[1939]] — згодна ўрадавайз урадавай пастановыпастановай [[Савет Народных Камісараў БССР|Савета Народных Камісараў БССР]] у Менску стваралася ''Дзяржаўная мастацкая галерэя''. Яна размясціласяразьмясьцілася ў пятнаццаці залях будынка [[Вышэйшая камуністычная сельскагаспадарчая школа|Вышэйшай камуністычнай сельскагаспадарчай школы]]. Акрамя аддзелаў жывапісу[[жывапіс]]у, [[скульптура|скульптуры]] і [[графіка|графікі]], у Галерэі адмысловай пастановай быў арганізаваны аддзел мастацкай прамысловасьці. Кіраваў галэрэяй вядомы беларускі мастак-кераміст [[Мікалай Міхалап]].
 
Да пачатку вайны былі вывезены і ўзяты на ўлік самыя каштоўныя творы культавага мастацтва ў цэрквах і касьцёлах, сабраны вялікія фонды жывапісу, графікі і [[дэкаратыўна-прыкладное мастацтва|дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва]].
Асновай мастацкай калекцыі Галерэі сталі творы з аддзелаў выяўленчага мастацтва гістарычных музеяў Менска, [[Віцебск]]а, [[Магілёў|Магілёва]] і [[Гомель|Гомеля]]. Некалькі твораў са сваіх фондаў падаравалі [[Траццякоўская галярэя|Траццякоўская галерэя]] і [[Рускі музэй]], [[Музэй выяўленчых мастацтваў ім. А.С. Пушкіна]] і [[Эрмітаж|Дзяржаўны Эрмітаж]].
 
Асновай мастацкай калекцыі Галерэі сталі творы з аддзелаў выяўленчага мастацтва гістарычных музеяўмузэяў Менска, [[Віцебск]]а, [[Магілёў|Магілёва]] і [[Гомель|Гомеля]]. Некалькі твораў са сваіх фондаў падаравалі [[ТраццякоўскаяТрацякоўская галярэя|ТраццякоўскаяТрацякоўская галерэя]] і [[РускіДзяржаўны Расейскі музэй|Расейскі музэй]], [[Музэй выяўленчых мастацтваў ім.імя А. С. Пушкіна]] і [[Эрмітаж|Дзяржаўны Эрмітаж]].
Пасьля далучэньня Заходняй Беларусі да БССР у Мастацкую галерэю былі зьвезеныя мастацкія творы з нацыяналізаваных сядзіба і замкаў, у тым ліку і частка калекцыі [[Нясьвіскі замак|палаца князёў Радзівілаў]] у [[Нясьвіж]]ы. Такім чынам, калекцыя папоўнілася багатым зборам [[Слуцкі пояс|слуцкіх паясоў]], французскіх габэленаў [[18 стагодзьдзе|XVIII ст.]], партрэтнага жывапісу [[16 стагодзьдзе|XVI]]–[[19 стагодзьдзе|XIХ стст]].
 
Пасьля далучэньня Заходняй Беларусі да БССР у Мастацкую галерэю былі зьвезеныя мастацкія творы з нацыяналізаваных сядзібасядзібаў і замкаў, у тым ліку і частка калекцыі [[Нясьвіскі замак|палаца князёў Радзівілаў]] у [[Нясьвіж]]ы. Такім чынам, калекцыя папоўнілася багатым зборам [[Слуцкі пояс|слуцкіх паясоў]], французскіхфранцускіх габэленаў [[18 стагодзьдзе|XVIII ст.]], партрэтнага жывапісу [[16 стагодзьдзе|XVI]]-[[19 стагодзьдзе|XIХ стст]].
 
Напачатку [[1941]] фонды ДКГ БССР налічвалі '''2711''' твораў, зь якіх '''400''' знаходзіліся ў экспазыцыі.
 
=== Згубы вайны ===
З пачаткам вайны калекцыю рыхтавалі да эвакуацыі. Але вывезьці не пасьпелі. Акупаваны Менск наведвалі Г. Пасэ і К. Мюльман. Г. Пасе Пасэ — дырэктар [[Дрэздэнская галерэя|Дрэздэнскай галерэі]] і асоба, упаўнаважаная па стварэньні асабістага музэю [[Гітлер]]а на яго радзіме, у [[Лінц]]ы. К. Мюльман  — асоба, ўпаўнаважаная па ўліку культурных і мастацкіх каштоўнасьцяў на ўсходніх землях. Наведалі Менск і прадстаўнікі таварыства «Спадчына», якое ўзначальваў [[Гімлер]]. Лепшыя прадметы прыкладнога мастацтва і палотны былі канфіскаваныя Г. Пасэ, каштоўныя калекцыі адпраўлены ў [[Трэці Райх|Райх]] і ў [[Кёнігсбэрг]]. Да верасьня [[1941]] збор мастацкай галерэі быў практычна страчаны. У гэты час [[Вільгельм Кубэ]] скардзіцца [[Альфрэд Розэнбэрг|А. Розэнбэргу]], што Менск пазбавіўся мільённых каштоўнасьцяў, бо «''каштоўныя палотны, мэбля XVIII–XIX XVIII—XIX стст., вазы, вырабы з мармура, гадзіннікігадзіньнікі і  г. д. [[СС]] аддае на разрабаваньне [[вэрмахт]]у''».
 
Збор мастацкай галерэі перастаў існаваць, і яго страту можна назваць незваротнай. Лёс даваеннага збору ДКГ дагэтуль невядомы. Пошук яго ўскладняе адсутнасьць вопісаў. У «Вопісе музэйных каштоўнасцяўкаштоўнасьцяў, вывезеных гітлераўцамі ў Нямеччыну і ў краіны яе саўдзельнікаў і зьнішчаных у выніку разбойніцкіх дзеяньняў» [[1944]] году, складзенай музэйнымі супрацоўнікамі па памяці, значацца 223 творы расейскага жывапісу, 32  — заходнеэўрапейскага, мэбля з «Сіняй спальні» [[Аляксандар II|Аляксандра II]] ў [[Зімовы палацы|Зімовым палацы]], 60 абразоў XVI–XVIIIXVI—XVIII стагодзьдзяў, 89 твораў скульптуры, 48 слуцкіх паясоў, 480 прадметаў расейскага парцаляну, 800  — заходнеэўрапейскага, 30 прадметаў старажытнага урэцкага шкла, 200 «посьцілак» ручной працы беларускіх ткачых, сотні твораў беларускіх мастакоў канца XIX  — пачатку XX стагодзьдзя.
 
=== Пасьляваенны перыядпэрыяд ===
[[Файл:1000-rubles-Belarus-2000-f.jpg|міні|Выява музэя на купюры 1000 рублёў]]
ПасляПасьля вайны у [[Беларусь]] вярнулася толькі невялікая частка твораў, якія знаходзіліся напярэдадні вайны на выстаўках у [[Расеі]] (напрыклад, бюст князя [[Пётар Румянцаў-Задунайскі|П. А.  Румянцава-Задунайскага]] працы [[Фядот Шубін|Ф. Шубіна]]), або знойдзеных савецкімі салдатамі ў канцы вайны ў гарадах Усходняй [[Прусія|Прусіі]] (калекцыя партрэтаў з [[Нясьвіж]]а). Некаторыя працы былі знойдзеныя ў Менску («Шахцёр ззь лямпачкай» М. Касаткіна, «Восень» І. Левітана, «Раніца вясны» У. Кудрэвіча выявілі ў недабудаваным будынку ЦК КПБ).
 
Другі этап гісторыі музэю зьвязаны з самаахвярнай дзейнасьцю [[Заслужаны дзяяч мастацтваў БССР|заслужанай дзяячкі мастацтваў БССР]], дырэктара Галерэі з [[1944]] [[Алена Аладава|Алены Аладавай]].
 
Пасьля вызваленьня Менску Галерэя атрымала чатыры пакоі Дома прафсаюзаў на [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]]. У жніўні [[1945]] галерэя набыла палотны Б. Кустодзіева, В. Паленава, К. Брулова і І. Левітана. Дзяржаўны музэй ім. А. С.  Пушкіна перадаў некалькі карцін заходнеэўрапейскіх майстроў, Дзяржаўны Расейскі музэй  — тры пэйзажы А. Куінджы, пейзажпэйзаж А. Багалюбава і парадны партрэт імператрыцыімпэратрыцы [[Кацярына II|Кацярыны II]]. На былым [[Архірэйскі падворак (Менск)|Архірэйскім падворку]] ў Менску былі знойдзеныя цудам ацалелыя абразы  — у тым ліку і шэдэўры беларускага іканапісу «Нараджэньне Маці Божай» [[Пётр Яўсеевіч|Пятра Яўсеевіча]] з Галынца [[1649]]  г., «Параскева» і «Ўзьнясеньне» XVI стагодзьдзя.
 
У [[1946]] годзе ў фондах было ўжо '''317''' твораў. Месца для экспазыцый не хапала. Аладава атрымала дазвол на будаўніцтва будынка для Галерэі. Праектаваньне было даручана [[Міхаіл Бакланаў|Міхаілу Бакланаву]].
 
Будаўніцтва Мастацкай галерэі ззь дзесяцьцю прасторнымі залямі, разьмешчанымі на двух паверхах, было завершана ў [[1957]] годзе. Будынак стаўся адным зь першых музэйных будынкаў у гісторыі савецкай архітэктуры. [[5 лістапада]] прадстаўленьнем новай экспазыцыі і Ўсебеларускай выставы ўрачыста адкрыўся ''Дзяржаўны мастацкі музэй БССР'' (так стала звацца былая ''Мастацкая галерэя'' з [[10 ліпеня]] [[1957]] году). Калекцыя музэя тады ўжо дасягала трох тысяч твораў расейскага, савецкага і беларускага мастацтва.
 
Абвяшчэньне незалежнасьці Беларусі пасьля распаду [[СССР]] зьмянілі статут музэю - — з [[1993]] году музэй называецца ''Нацыянальным мастацкім музэем Рэспублікі Беларусь''.
 
== Крыніцы ==