Язэп Пушча: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 28:
== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[20 траўня]] [[1902]] у в. [[Каралішчавічы]] у сялянскай сям’і Паўла і Антаніны Плашчынскіх. Меў трох братоў і дзьвюх сясьцёр. Быў пятым сынам у сям’і. Вучыўся ў Каралішчавіцкім народным вучылішчы ([[1910]]—[[1913]]), у жніўні [[1915]] быў залічаны вучнем 2-й клясы Менскага вышэйшага пачатковага вучылішча. З [[1918]] па жнівень [[1921]] вучыцца ў Менскім рэальным вучылішчы. На гэтым час прыпадае яго знаёмства з творчасьцю [[Янка Купала|Янкі Купалы]], што, паводле яго словаў, «абудзіла... нацыянальную сьвядомасьць»<ref name=a1/>. У [[1920]] у роднай вёсцы пазнаёміўся зь [[Міхась Чарот|Міхасём Чаротам]]. У жніўні [[1921]] працаваў настаўнікам у Каралішчавіцкай пачатковай школе. У [[1921]]—[[1922]] быў слухачом дзевяцімесячных курсаў беларусазнаўства Наркамасьветы БССР. Пасьля быў інспэктарам Мазырскага, Менскага ўездных аддзелаў народнай асьветы, выкладаў беларускую мову і літаратуру на агульнаадукацыйных курсах, у музычным тэхнікуме ў [[Менск]]у.
[[Файл:Uzvyšša1928.jpg|thumb|left|250px|Літаратурнае аб'яднаньне «[[Узвышша (літаратурнае аб’яднаньне)|Ўзвышша]]». Язэп Пушча ў першым шэрагу зьлева.]]
Літаратурную дзейнасьць пачаў у [[1922]] з публікацыі апавяданьняў. У [[1923]] быў адным з заснавальнікаў літаратурнага аб’яднаньня «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]», а пазьней — «[[Узвышша (літаратурнае аб’яднаньне)|Узвышша]]». У [[1925]]—[[1927]] вучыўся на пэдагагічным факультэце [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага щнівэрсытэту]], адкуль перавёўся ў Ленінградзкі дзяржаўны ўнівэрсытэт (скончыў чатыры курсы ў [[1929]]). Вярнуўся ў [[Менск]], працаваў стыльрэдактарам у Белдзяржвыдавецтве.
[[Файл:Uzvyšša3.jpg|thumb|230px|Рэдкалегія часопіса «Ўзвышша»: Язэп Пушча стаіць справа, Менск, 1927 г.]]
Арыштаваны ДПУ БССР {{Дата|25|7|1930|1}} па справе «Саюза вызваленьня Беларусі». Пастановай Калегіі АДПУ СССР ад {{Дата|10|4|1931|1}} прыгавораны да 5 гадоў высылкі. Працаваў бухгалтарам у г. Шадрынску на Ўрале ([[1931]]–[[1935]]), восем месяцаў ([[1935]]–[[1936]]) у саўгасе «Джэмтэ» каля Анапы.
Памёр {{Памёр|14|9|1964}} у Менску. Пахаваны ў [[Каралішчавічы|Каралішчавічах]].
== Творчасьць ==
[[Файл:Jazep Pušča2.jpg|thumb|200пкс|Язэп Пушча, 1925]]
Першыя вершы зьявіліся ў друку ў [[1922]] г. Да высылкі выйшлі зборнікі вершаў «Раніца рыкае» ([[1925]]), «Vita» ([[1926]]), «Дні вясны» ([[1927]]), «Песні на руінах» ([[1929]]), а таксама паэмы «Песьня вайны» ([[1928]]) і «Цень Консула» (першапачатковая назва «Песьня акупацыі»), прасякнутыя ўражаньнямі аб [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]], а таксама паэма «Крывавы плякат» ([[1930]]). Была падрыхтаваная да выданьня кніга «Мой маніфэст» (схаваная ў вульлі, а затым, пасьля арышту брата, спаленая сястрой Лёдзяй)<ref name=a1/>. Быў падрыхтаваны да друку, але ня выйшаў зборнік лірыкі «Грэшная кніга».
Радок 50 ⟶ 54:
На думку В. А. Максімовіча, гэтая акалічнасьць абумовіла наяўнасьць у раньняй лірыцы Я. Пушчы імажынісцкай вобразнасьці і стылістыкі<ref name=imag>{{Кніга|аўтар = |частка = Максімовіч В. А.|загаловак = Шыпшынавы край: Старонкі беларус. літ. 20—30-х гг. XX ст.|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Мн.|выдавецтва = УП «ІВЦ Мінфіна»|год = 2002
|том = |старонкі = 13—31|старонак = 160|сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Гэтую асаблівасьць пісьма паэта заўважыў і дасьледнік беларускай літаратуры [[Максім Гарэцкі]] ў артыкуле «Беларуская літаратура пасьля «Наша Нівы»:
{|
{{пачатак цытаты}}Шуканьне і навізна выявіліся ў беларускай літаратуры пасьля Кастрычніка, найперш у імажынізьме. Але... беларускі імажынізм неяк сам сабою зьнік, як нешта асобнае, і перайшоў, напрыклад, у Пушчы, у зусім здаровую і патрэбную творчасьць арыгінальных слоў і вобразаў<ref>{{артыкул|аўтар=[[Максім Гарэцкі|Гарэцкі, М.]]|загаловак=«Беларуская літаратура пасьля «Наша Нівы»|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=[[Маладняк (часопіс)|Маладняк]]|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1928|выпуск=|том=|нумар=4|старонкі=92|isbn=}}</ref>{{канец цытаты}}▼
|-
▲|{{пачатак цытаты}}Шуканьне і навізна выявіліся ў беларускай літаратуры пасьля Кастрычніка, найперш у імажынізьме. Але... беларускі імажынізм неяк сам сабою зьнік, як нешта асобнае, і перайшоў, напрыклад, у Пушчы, у зусім здаровую і патрэбную творчасьць арыгінальных слоў і вобразаў<ref>{{артыкул|аўтар=[[Максім Гарэцкі|Гарэцкі, М.]]|загаловак=«Беларуская літаратура пасьля «Наша Нівы»|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=[[Маладняк (часопіс)|Маладняк]]|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1928|выпуск=|том=|нумар=4|старонкі=92|isbn=}}</ref>{{канец цытаты}}
|}
На думку В. А. Максімовіча, імажынісцкая тэндэнцыя ў творчасьці паэта мела ня толькі ўласна літаратурны перадвыток, а была зьвязаная найперш з імажынісцкай вобразатворчасьцю раньняга [[Сяргей Ясенін|С. Ясеніна]], якога глыбока шанаваў Язэп Пушча<ref name=imag/>. Раньняй лірыцы Я. Пушчы ўласьцівы экспэрымэнтальны пошук магчымасьці выяўленчых сродкаў, слова, часткі, але ня цэлага. Ён не выходзіць за межы канстатацыі ўбачаных зьяваў. На думку М. Мішчанчука, першы зборнік паэта «Раніца рыкае» — прыклад таго, як фармальны экспэрымэнт адмоўна адбіваецца на паэзіі ў цэлым, але неабходны ў час пошуку новых паэтычных прыёмаў<ref name=a2>{{Кніга|аўтар = Мішчанчук, М. І.|частка = «Лепш вольным птахам рэзаць шыр нябёсаў...» Эвалюцыя творчасці Язэпа Пушчы|загаловак = Як жыць — дык жыць для Беларусі..|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Мінск|выдавецтва = Народная асвета|год = 1995|том = |старонкі = 75—85|старонак = 334|сэрыя = |isbn = 985-03-0204-6|наклад = }}</ref>.
Радок 68 ⟶ 75:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Jazep Pušča}}
* [http://knihi.com/Jazep_Pusca/ Язэп Пушча] на [[Беларуская Палічка|Беларускай Палічцы]]
* [http://prajdzisvet.org/storehouse/linguists/Uzvyshsha,%20Litaraturnae%20abyadnanne/1929_uzv_1%2813%29.pdf За стыль эпохі] // ''Узвышша''. — 1929. — № 1 (13) — С. 77—83.
| |||