Дынастыя Цын: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.2) (робат дадаў: jv:Wangsa Qing; касмэтычныя зьмены |
дапаўненьне крыніца — https://ru.wikipedia.org/wiki/Империя_Цин?oldid=39873612 |
||
Радок 27:
У выніку [[Сіньхайская рэвалюцыя|Сіньхайскай рэвалюцыі]] [[1911]] года імпэрыя Цын была ліквідавана, а краіны, якія ў яе ўваходзілі, атрымалі права на самавызначэньне. Кітай стаў рэспублікай, а ўдава імпэратара [[12 лютага]] [[1912]] года адмовілася ад стальца ад імя свайго малалетняга сына [[Пу І]].
== Гісторыя ==
=== Узьнікненьне дзяржавы ===
У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] правадыр аселых ў [[Маньчжурыя|Маньчжурыі]] [[чжурчжэні|чжурчжэней]] [[Нурхацы]] здолеў не толькі зьяднаць пад сваім пачаткам некалькі дзесяткаў разрозьненых плямёнаў, але й закласьці асновы палітычнай арганізацыі. Прэтэндуючы на сваяцтва з чжурчжэньской [[дынастыя Цзынь (1115—1234)|дынастыяй Цзынь]], Нурхацы абвесьціў свой клан «[[Айсын Гяро|Залатым родам]]». Роду Нурхацы належала валоданьне Маньчжоў, якое знаходзілася за паўночнай мяжы Кітая.
У [[1585]]—[[1589]] гадох Нурхацы, падпарадкаваўшы плямёны мінскага вэя [[Цьзяньчжоў]], сваіх непасрэдных суседзяў, аб’яднаў іх з насельніцтвам Маньчжоў. Затым ён прыступіў да суседніх плямёнаў. За два дзесяцігодзьдзі маньчжуры зьдзейснілі каля 20 вайсковых экспэдыцыяў супраць суседзяў. Для ўмацаваньня свайго становішча Нурхацы распачаў паездку ў [[Пэкін]], дзе быў прадстаўлены на аўдыенцыі імпэратару [[Чжу Іцьзюнь|Ваньлі]].
У [[1589]] годзе Нурхацы абвесьціў сябе ванам, то бок вялікім князем, а ў [[1596]] годзе — ванам дзяржавы Цьзяньчжоў. Ягоныя хаўрусьнікі — усходнемангольскія князі — паднесьлі яму ў [[1606]] годзе тытул Кундулэн-хана. У 1616 годзе Нурхацы абвесьціў аднаўленьне чжурчжэнскай дзяржавы Цзынь, а сябе абвесьціў ейным ханам. Сталіцай гэтай дзяржавы стаў горад [[Сынцзын]]. Дзякуючы дыпляматычнай і ваеннай актыўнасьці Нурхацы, да [[1619]] году ў рамках новай дзяржавы было аб’яднана большасьць чжурчжэнскіх плямёнаў.
У [[1621]] годзе маньчжуры ўварваліся ў [[Ляодун]] і разьбілі кітайскія войскі. Нурхацы аблажыў і ўзяў штурмам горад [[Шэньян]], які атрымаў маньчжурскую назву «Мукдэн», і горад [[Ляоян]]. Увесь гэты край апынуўся ў руках хана Нурхацы. Вырашыўшы трывала замацавацца на захопленай тэрыторыі, ён ня стаў зганяць заваяванае насельніцтва ў Маньчжоў, пакінуўшы яго й сваё войска ў Ляодуне, а сталіцу з Сынцзына перанёс у [[1625]] годзе ў Мукдэн.
Пасьля сьмерці Нурхацы ў [[1626]] годзе ўлад ўспадкаваў ягоны сын [[Абахай]], вядомы таксама як Хунтайджы альбо Хуантайцзы. Працягваючы справу бацькі, Абахай падпарадкаваў яшчэ незалежных чжурчжэнскіх правадыроў. З [[1629]] году да пачатаку [[1640-я|40-х]] гадоў [[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] Абахай зьдзейсніў каля дзесяці паходаў на суседнія плямёны. Пры гэтым ён працягваў будаваць дзяржаву: ў [[1629]] годзе была ўведзена кітайская экзамэнацыйная сыстэма для будучых чыноўнікаў і ваеначальнікаў, арганізаваны Сакратарыят, які вёў дзяржаўнае справаводства, а ў [[1631]] годзе — сыстэму «шасьці ведамстваў», аналягічнай існуючай у той час у Кітаі. На шэраг пасад былі прызначаныя кітайскія чыноўнікі-перабежчыкі.
Паход на Кітай у [[1627]] годзе пад кіраўніцтвам самога Абахая ня даў адчувальных вынікаў. Паколькі [[Карэя]], як васал Кітая, усяляк падтрымлівала [[дынастыя Мін|дынастыю Мін]], маньчжуры ўварваліся ў гэтую краіну й пачалі зьдзяйсьняць масавыя забойствы й рабаваньні. Карэйскі ван быў вымушаны саступіць сіле, скласьці дамову на мір з Маньчжоў, выплаціць ім даніну й наладзіць гандаль зь пераможцамі.
== Вонкавыя спасылкі ==
| |||