Пэрл-Гарбар: розьніца паміж вэрсіямі

[[Файл: PearlHarbor Sm.jpg|thumb|right|250px|Пэрл-Гарбар, здымак са спадарожніка. Справа ўнізе бачны міжнародны аэрапорт Ганалулу]]

'''Пэрл-Гарбар''' ({{lang-en|Pearl Harbor}} — «пэрлінавая гавань»), таксама ''Пэрл-Харбар'' — гавань на востраве [[Оаху]], [[Гаваі]]. Большая частка гавані і прылеглых тэрыторый занятыя цэнтральнай базай [[Ціхаакіянскі флёт ЗША|ціхаакіянскага флёту]] [[Ваенна-марскія сілы ЗША|ваенна-марскіх сіл ЗША]].

 

[[7 сьнежня]] [[1941]] [[Японія]] зьдзейсьніла [[напад на Пэрл-Гарбар]], што паслужыла падставай ўступленьня [[ЗША]] ў [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] .

 

 

У [[1875]] ЗША і [[каралеўства Гаваі]] заключылі дагавор аб супрацоўніцтве, па якім флёт ЗША атрымліваў доступ да гавані Пэрл-Гарбар ў абмен на спэцыяльныя ўмовы для імпарту гавайскага цукру ў ЗША. Пазьней, паводле вынікаў [[Гішпана-амэрыканская вайна|гішпана-амэрыканскай вайны]] [[1898]] году ЗША канчаткова анэксавалі Гаваі.

Пасьля анэксіі гавань была пашырана, што дало магчымасьць прыняць большую колькасьць караблёў. У [[1908]] была пабудаваная караблёвая майстэрня.

 

[[Файл:USSArizona PearlHarbor.jpg|thumb|right|250px|Лінкор «Арызона» гарыць пасьля выбуху, выкліканага пападаньнем японскай бомбы]]

 

З пункту гледжаньня неадкладнага эфэкту, напад на Пэрл-Гарбар абярнулася неверагодным посьпехам для Японіі. Нейтралізацыя ціхаакіянскага флёту ЗША на 6 месяцаў дазволіла Японіі з лёгкасьцю захапіць вялікую частку Паўднёва-Усходняй Азіі, у тым ліку [[Ганконг]], [[Бірма|Бірму]], [[Галяндская Ост-Індыя|Галяндскую Ост-Індыю]], [[Малайе]], [[Сынгапур]] і [[Філіпіны]]. Аднак, адмова ЗША ў перамір’і і немагчымасьць атрыманьня дапамогі ад саюзнікаў у канчатковым рахунку прывялі да паразы Японіі. З усіх патопленых амэрыканскіх караблёў не атрымалася аднавіць толькі 4 — лінкоры «Арызона» (выбухнуў), «Аклахома» (перавярнуўся) і 2 эсмінцы. Імкнучыся зьнішчыць [[лінкор]]ы і самалёты, японскія сілы пакінулі некранутымі вельмі важныя для далейшага ходу вайны і разам з тым лёгка дасягальныя ў рамках нечаканай атакі цэлі: 11 падводных лодак, велізарныя запасы нафты ў сховішчах, рамонтныя майстэрні і докі. Уласна і авіяцыі, нягледзячы на ​​уяўныя вялікімі лічбы ўрону, быў нанесены значна меньшы магчымага ўрон. Імкнучыся да максімальнай ўтоенасьці і мінімальных страт, японскае камандаваньне адмовілася ад прымяненьня артылерыйскіх караблёў (што пры зніжэньні рызыкі страт і выяўленьня значна паменьшыла і нанесеную праціўніку шкоду), засяродзіўшыся на авіяцыі і звышмалых падводных лодках (апошнія не прынеслі ніякага выніку). Больш за тое, спрабуючы максімальна атрымаць вынік з фактару нечаканасьці, удар наносілі толькі двума хвалямі, што ў канчатковым выніку, захаваўшы большую колькасьць самалётаў, істотна зьменшыла і амэрыканскія страты. Наўмысна ці выпадкова, але японскі флёт напаў на амэрыканскую ваенную базу ў момант адсутнасьці ў ёй [[авіяносец|авіяносцаў]]. Як следства якія сталі асноўнымі ваенна-марскімі сіламі ў амэрыканскім флёце ў ходзе [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] авіяносныя сілы не панеслі ў ходзе апэрацыі ніякіх страт. Апошні фактар ​​стаў падставай для абвінавачваньня амэрыканскага кіраўніцтва ў наўмысным засяроджваньні пад удар японскага флёту не маючых вырашальнай баявой каштоўнасьці караблёў (лінейныя караблі тыпу «Паўночная Караліна», на той момант два найноўшых і як следства наймацнейшых лінкора ЗША, на базе адсутнічалі, яшчэ восем знаходзіліся ў розных стадыях дабудоўкі) з мэтай скланення амэрыканцаў да ўступленьня ў другую сусьветную. З 22 японскіх караблёў, якія прымалі ўдзел у нападзе на Пэрл-Гарбар, да канца вайны ацалеў толькі 1.

 

У цяперашні час Пэрл-Гарбар зьяўляецца найбуйнейшай ваенна-марской базай ЗША на [[Ціхі акіян|Ціхім акіяне]] і штаб-кватэрай ціхаакіянскага флёту ЗША. Суднаверф, разьмешчаная побач з гаваньню, забяспечвае працай 12 000 чалавек.

 

У памяць аб загінуўшых амэрыканскіх мараках на месцы патанулага лінкора «Арызона» створаны мэмарыял. Яшчэ адным помнікам падзей вайны на Ціхім акіяне зьяўляецца зьмешчаны на вечнай стаянцы ў Пэрл Гарбары лінкор [[USS Missouri (BB-63)|«Місуры»]], на якім [[2 верасьня]] [[1945]] а быў падпісаны акт аб капітуляцыі Японіі. Аб гэтай падзеі зьнятыя два фільмы: амэрыкана-японская "[[Тора! Тора! Тора! (Фільм)|Тора! Тора! Тора!]] "І амерыканскі [[Пэрл-Гарбар (фільм)|Пэрл-Гарбар]] ".

 

== Літаратура ==