Экалёгія: розьніца паміж вэрсіямі

'''Экалёгія''' (ад {{lang-grc|οἶκος|скарочана}} — прыстанак, жыльлё, дом, маёмасьць и ''λόγος'' — паняцьце, вучэньне, навука) — [[навука]] пра ўзаемаадносіны жывых арганізмаў і іх супольнасьцяў паміж сабой і навакольным асяродзьдзем. Зьмены, якія цікавяць эколягаў ёсьць склад, разьмеркаваньне, колькасьць ([[біямаса]]), нумар і зьмяненьне стану арганізмаў унутры й паміж [[экасыстэма]]мі. Экасыстэмы ёсьць герархічныя сыстэмы, якія арганізаваны ў градуяваную сэрыю рэгулярна ўзаемадзейнічаючых і паўнезалежных частак, як то [[Від (біялёгія)|відаў]] і іншых, якія зьбіраюцца ў больш высокія парадкі цэлых інтэграваных комплексаў, як то абшчына й іншыя. [[Узроўні біялягічнай арганізацыі|Біялягічныя арганізацыі]] жыцьця самаарганізуюцца ў пласты, якія паўстаюць у цэлыя сыстэмы й функцыянуюць у адпаведнасьці з нейкімі ўласьцівасьцямі. Гэта азначае, што мадэлі больш высокага парадку функцыянальнай сыстэмы, як то экасыстэмы, не могуць быць прадказаны простым сумаваньнем частак. Новыя ўласьцівасьці ўзнікаюць з кампанэнты ўзаемадзеяньня, а не таму, што асноўны кампанэнт прыроды зьмяніўся<ref>Odum, E. P.; Barrett, G. W. (2005). [http://www.cengage.com/search/totalsearchresults.do?N=16&image.x=0&image.y=0&keyword_all=fundamentals+of+ecology «Fundamentals of ecology»]. Brooks Cole. pp. 598. ISBN 9780534420666978-0-534-42066-6.</ref>.

Экасыстэмы ствараюць біяфізычныя мэханізмы зваротнай сувязі паміж жывымі ([[біятычныя кампанэнты|біятычнымі]]) й нежывымі ([[абіятычныя кампанэнты|абіятычнымі]]) складнікамі плянэты, якія рэгулююць і падтрымліваюць сыстэмы такога памеру, як кантынэнтальны [[клімат]] і глябальныя біягеахімічныя цыклі. Экасыстэмы падаюць тавары й паслугі, якія падтрымліваюць жыцьцядзейнасьць чалавечага [[грамадзтва]] й ягонага агульнага дабрабыту. Экасыстэмы падтрымліваюцца [[біяразнастайнасьць|біяразнастайнасьцю]] ў іх<ref>[Begon, M.; Townsend, C. R.; Harper, J. L. (2005). [http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html «Ecology: From individuals to ecosystems»]. (4th ed.). Wiley-Blackwell. pp. 752. ISBN 14051111781-4051-1117-8.]</ref>. Біяразнастайнасьць ёсьць маштабная існасьць розных відаў і формаў жыцьця, а таксама працэсы, якія фармуюць тыпы, віды, іхняе прасторавае разьмяшчэньне й узаемадзеянньне ў складаную й рэгенэратыўную сыстэму<ref>Noss, R. F. (1990). "Indicators for Monitoring Biodiversity: A Hierarchical Approach". Conservation Biology 4 (4): 355–364</ref>.

Экалёгія цесна зьвязана зь [[фізыялёгія]]й, [[эвалюцыйная біялёгія|эвалюцыйнай біялёгіяй]], [[генэтыка]]й і [[эталёгія]]й<ref>Huffaker, C. B., ed (1999). [http://books.google.com/books?id=aw5Iycas70cC «Ecological Entomology»] (2nd ed.). Wiley. ISBN 9780471244837978-0-471-24483-7.</ref>. Разуменьне таго, як біяразнастайнасьць уплывае на экалягічныя функцыі ёсьць важны напрамак у экалягічных дасьледаваньнях. Экасыстэмы падтрымліваюць кожныя жыцьцёзабясьпечываючыя функцыі на плянэце, у тым ліку рэгуляваньне клімату, фільтраваньне вады, [[глебаўтварэньне]], наяўнасьць прадуктаў харчаваньня, валакна, мэдыкаментаў, барацьба з [[эрозія]]й, і многія іншыя прыродныя асаблівасьці навуковага, гістарычнага ці духоўнага значэньня<ref>[http://www.millenniumassessment.org/en/Synthesis.aspx «Millennium Ecosystem Assessment - Synthesis Report»]. United Nations. 2005.</ref>.

[[gd:EigeòlasEag-eòlas]]