Танк: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
KamikazeBot (гутаркі | унёсак) д r2.7.1) (робат зьмяніў: eu:Tanke |
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Танк?oldid=38464074 |
||
Радок 1:
[[Файл:S2020017.JPG|
'''Танк''' ({{Мова-en|Tank}}) — [[Браня|браніраваная]] баявая машына на гусенічнай хадзе, прызначана для выкарыстаньня ў пярэдняй лініі [[фронт]]у. Спалучае ў сабе [[мабільнасьць]] і абарончыя магчымасьці. [[Агнявая моц]] звычайна забясьпечваецца буйнакалібарным [[гармата|гарматным узбраеньнем]], якое месьціцца на вежы танка, а таксама другаснымі [[кулямётам]]і, у той час як цяжкія дасьпехі й усюдыходная мабільнасьць забясьпечваюць абарону танка й ягонага экіпажу, што дазваляе выконваць усе асноўныя задачы [[бранятанкавыя войскі|бранятанкавых войска]]ў у баі<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Tank#CITEREFvon_Senger_und_Etterlin1960 Von Senger and Etterlin (1960)], The World's Armored Fighting Vehicles, p.9.</ref>.
Радок 9 ⟶ 8:
Танкі, створаныя падчас [[халодная вайна|халоднай вайны]], вылучаюцца значна большымі памерамі й тоўшчай брані, у адказ на большыя пагрозы падчас боя. Дасягненьні ў галіне вытворчасьці ў канцы халоднай вайны дазволілі наладзіць масаваю вытворчасьць кампазытнай брані. Аспэкты гарматнага абсталяваньня значна зьмяніліся, з-за прагрэса ў дызайне корпуса. Сёньня, баявыя танкі лічацца адным з выключных кампанэнтаў сучаснага войска. Сучасныя танкі рэдка дзейнічаюць у адзіночку, так як яны арганізаваны ў бранятанкавыя адзінкі, якія ўключаюць падтрымку з боку [[пяхота|пяхоты]], а таксама авіяцыі<ref>Tranquiler, Roger, Modern Warfare. A French View of Counterinsurgency, trans. Daniel Lee, «Pitting a traditional combined armed force trained and equipped to defeat similar military organisations against insurgents reminds one of a pile driver attempting to crush a fly, indefatigably persisting in repeating its efforts».</ref>.
=== Зьяўленьне танкаў ===
[[Файл:Tank Schema2.png|thumb|400px|Элемэнты сучаснага танка клясічнай кампаноўкі:<br />'''1''':[[Гусенічны двіжацель]]. '''2''':[[Танкавая гармата]],'''3''':абарона гусеніц,'''4''':батарэя дымавых гранат (можа адсутнічаць ці быць заменена),'''5''': [[вежа (танкавая)|вежа]],'''6''':маторнае аддзяленьне,'''7''':адзін з люкаў вежы,'''8''':[[спараны кулямёт]], '''9''':Нахільная [[браня]],'''10''':[[курсавы кулямёт]] (можа размяшчацца ў іншым месцы)]]▼
[[Файл:Tanks of WWI.ogg|міні|270пкс|справа|Фільм пра танк, створаны падчас Першай сусьветнай вайны]]
Сваім зьяўленьнем танкі абавязаны [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]]<ref>[http://www.spec-tehnica.ru/articles/articles_462.html «Урокі танкабудаваньня. Першае пакаленьне танкаў»]. Сучаснае машынабудаваньне {{ref-ru}}</ref>. Пасьля адносна кароткага пачатковага манэўранага этапу баявых дзеяньняў на франтах ўсталявалася раўнавага, гэтак званая «[[Акопная вайна]]». Глыбока эшалянаваную лінію абароны праціўнікаў было складана прарваць. Звычайны спосаб падрыхтаваць наступ і уклініцца ў абарону праціўніка складаўся ў масіраванага выкарыстаньня [[артылерыя|артылерыі]] для разбурэньня абарончых збудаваньняў і зьнішчэньня жывой сілы з наступным уводам у прарыў сваіх войскаў<ref>[http://ah.milua.org/austria-hungaria/army/stormtrupp/stormtrupp.htm «Аўстра-вугорскія штурмавыя фармаваньні пэрыяда першай сусьветнай вайны»]. Гісторыя дзяржавы Габсбургаў {{ref-ru}}</ref>. Аднак высьветлілася, што па пераараным выбухамі й разбураным дарогам, перакрываемага да таго ж крыжаваным агнём з флянгаў «чыстага» прарыву не атрымоўваецца ўвесьці войскі досыць хутка, да таго ж праціўнік па дзеючым чыгуначным і грунтовым дарогам у глыбіні сваёй абароны пасьпяваў падцягваць рэзэрвы й блякаваць прарыў. Таксама разьвіцьцё прарыву абцяжарвалася складанасьцю забесьпячэньня праз лінію [[фронт]]у.
Яшчэ адным фактарам, якія ператварылі манэўраную вайну ў пазыцыйную, зьяўлялася тое, што нават доўгая [[артпадрыхтоўка]] не магла цалкам зьнішчыць усе драцяныя загароды й [[кулямётнае гняздо|кулямётныя гнёзды]], якія затым моцна скоўвалі дзеяньні [[пяхота|пяхоты]]. У выніку ўзьнікла думка пра прынцыпова новы транспартны сродак з высокай праходнасьцю, дамагчыся якой можна было толькі з дапамогай выкарыстаньня [[гусенічнае шасі|гусенічнага шасі]], вялікай агнявой моццу й добрай абароненасьцю, хоць бы супраць кулямётнага й ружэйнага агню. Такі транспартны сродак мог бы з высокай хуткасьцю пераадольваць лінію фронту й ўкліньваецца ў глыбіню абароны праціўніка, ажыцьцяўляючы, па меншай меры, тактычныя абыходы.
У наш час пераважная большасць танкаў створана па так званай клясічнай кампанавальнай схеэе, асноўнымі прыкметамі якой з'яўляюцца ўсталёўка асноўнага ўзбраеньня (гарматы) у вежы (круцельнай на 360°) і задняе разьмяшчэнне маторна-трансмісійнага аддзяленьня. Выключэннямі тут з'яўляюцца [[Швецыя|швецкі]] танк [[Strv-103]] (бязвежавая схэма) і [[ізраіль]]скія танкі «[[Меркава]]» мадэлі 1, 2, 3 і 4 з пярэднім размяшчэннем маторна-трансмісійнага аддзяленьня<ref>[http://armor.kiev.ua/Tank/komp/komp1/ Тэорыя і гісторыя развіцця кампаноўкі танка]</ref>.▼
[[Файл:British Mark V-star Tank.jpg|міні|270пкс|справа|Брытанскі танк [[Марк V]]]]
Рашэньне пра пабудову танкаў было прынята ў [[1915]] годзе практычна адначасова ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]<ref>[http://nvo.ng.ru/history/2006-06-09/7_tank.html «Першыя танкі: шлях у тупік»]. Незалежны вайсковы агляд. {{ref-ru}}</ref>, [[Францыя|Францыі]] й [[Расейская імпэрыя|Расеі]]<ref>[http://www.waronline.org/write/his-magesty-tank/chapter5.html «Расейскі тып танка»]. www.waronline.org</ref>. Канчаткова первая ангельская мадэль танка была гатовая ў [[1916]] годзе, калі прайшла ўсе выпрабаваньні, і першы заказ на 100 машын паступіў у вытворчасьць. Гэта быў танк [[Mark I]] — даволі недасканалая баявая машына, якая выпускалася ў двух мадыфікацыях — «самец» (з гарматным узбраеньнем ў бакавых [[спансон]]ах) і «самка» (толькі з кулямётным узбраеньнем). Неўзабаве высьветлілася нізкая эфэктыўнасьць<ref>[http://armor.kiev.ua/Battle/WWII/tanktank2/ «Бой танкаў з танкамі»]. Падпалкоўнік Г. Клейн (Воениздат НКО СССР, 1942) {{ref-ru}}</ref> кулямётных «самак», якія не маглі змагацца з [[бранятэхніка]]й праціўніка й зь цяжкасьцю зьнішчалі агнявыя кропкі. Тады была выпушчаная абмежаваная сэрыя «самак», у якіх у левым спансоне па-ранейшаму быў [[кулямёт]], а ў правым — [[гармата]]. Жаўнеры тут жа трапна ахрысьцілі іх «гермафрадытамі».
Першыя танкі былі выкарыстаны ангельскай арміяй супраць нямецкай войскаў [[15 верасьня]] [[1916]] году ў [[Францыя|Францыі]], на рацэ [[Сомэ (рака)|Сомэ]]. У ходзе бою высьветлілася, што канструкцыя танка недастаткова адпрацавана — з 49 танкаў, якія ангельцы падрыхтавалі для нападу, на зыходныя пазыцыі вылучылася толькі 32, бо 17 танкаў выйшлі з ладу з-за непаладак, а з гэтых танкаў, якія распачалі атаку, 5 затрымалася у балоце й 9 выйшлі з ладу па тэхнічных прычынах<ref>[http://www.newsinfo.ru/articles/2008-09-15/historyfiveteenseptember/38403 «15 верасьня ў гісторыі»]. newsinfo.ru {{ref-ru}}</ref>. Тым ня менш, нават тыя, што засталіся 18 танкаў змаглі прасунуцца ўглыб абароны на 5 км, прычым страты ў гэтай наступальнай апэрацыі апынуліся ў 20 разоў меншыя за звычайныя. Нягледзячы на тое, што з-за малой колькасьці танкаў [[фронт]] не ўдалося прарваць канчаткова, новы від баявой тэхнікі паказаў свае магчымасьці, і як высьветлілася, танкі маюць вялікую будучыню. У першы час пасьля зьяўленьня танкаў на фронце нямецкія жаўнеры баяліся іх панічна.
Галоўныя хаўрусьнікі ангельцаў на заходнім фронце, [[французы]], здолелі распрацаваць і выпусціць вельмі ўдалы, настолькі ўдалы, што ён эксплюатаваўся яшчэ ў пачатку [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў войсках [[Польшча|Польшчы]] й [[Францыя|Францыі]], лёгкі танк [[Рэно FT-17]]. Пры канструяваньні гэтага танка ўпершыню былі ўжытыя многія рашэньні, якія сталі затым клясычнымі. Ён меў вежу, якая была здольна на кручэньне, з усталяванай у ёй лёгкай гарматай альбо кулямётам, у адрозненьне ад «спансоннага», гэта значыць у выступах па баках корпуса, разьмяшчэньня ўзбраеньня ў ангельскіх танках, нізкі ўдзельны ціск на грунт, і, як следзтва, высокую праходнасьць, адносна высокую хуткасьць і добрую манэўранасьць.
У [[Расейская імпэрыя|Расеі]] аднымі зь першых былі створаны [[танк Парахоўшчыкава]] («Расейкі ўсюдыход») й [[Цар-танк|колавы танк Лебядзенка]]. Кожны зь іх быў выраблены толькі ў адным экзэмпляры, што тлумачыцца альбо непрактычнай канструкцыяй, альбо «коснасьцю царскага ўрада». У расейскай арміі ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] ня было ні айчынных, ні імпартных танкаў. Падчас [[Грамадзянская вайна ў Расеі|Грамадзянскай вайны]] [[Белая армія]] выкарыстоўвала танкі, якія яна атрымлівала ад краінаў [[Антанта|Антанты]] ў невялікіх колькасьцях. Адзін з захопленых [[Чырвоная армія|чырвонаармейцамі]] танкаў [[Рэно FT-17]] увесну [[1919]] году быў пасланы ў [[Масква|Маскву]], разабраны й дасьледаваны. Такім чынам, праблема стварэньня расейскага танка была вырашана стварэньнем [[танк М|танкаў тыпу М]] на аснове канструкцыі францускага Рэно FT-17. Першы з танкаў тыпу М атрымаў імя «Змагар за свабоду таварышч Ленін». На працягу [[1920]]—[[1921]] гадоў было выраблена 15 танкаў. Увесну [[1921]] году ў сувязі з заканчэньнем Грамадзянскай вайны й інтэрвенцыі праект быў згорнуты. У баявых дзеяньнях гэтыя танкі больш не ўдзельнічалі, іх выкарыстоўвалі ў [[калгас]]ах як [[трактар]]ы й на вайсковых парадах.
== Кантсрукцыя ==
=== Кампаноўка ===
▲[[Файл:Tank Schema2.png|thumb|400px|Элемэнты сучаснага танка
▲У наш час пераважная
== Крыніцы ==
| |||