Бабёр: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.6.4) (робат дадаў: av:Хундуз
афармленьне, выпраўленьне спасылак
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|тып=варыянты|Бобр|Бабры (неадназначнасьць)}}
[[Файл:Beaver pho34.jpg|міні|200пкс|Бабёр рачны эўрапейскі]]
[[Файл:Belarus-Beaver Felled Tree near Islach River-1.jpg|міні|200пкс|Паваленае дрэва каля ракі [[Іслач]]]]
'''Бабёр, бабёр рачны''' ({{мова-la|Castor fiber}}) — жывёліна атраду ''[[грызуны|грызуноў'']], сямейства ''[[бабровыя|бабровых'']]. Паўвадзяная жывёліна, жыве на [[рака|рэках]], [[старыца]]х, некаторых [[возера|азёрах]] і каналах з багатай узьбярэжнай расьліннасьцю. Жыве сем’ямі ў норах або «хатачках» вышынёй да ''3 мэтраў'' і дыямэтрам у падставы да ''12 мэтраў''. Будуе плаціны, часам даўжынёй да ''100—200 мэтраў''.
 
У мінулым зьяўляўся важкім аб’ектам паляваньня. Косткі бабра знойдзеныя пры раскопках гарадзішчаў ''6—12 стагодзьдзяў''. Вядомыя граматы ''14-1614—16 стагодзьдзяў'', выдадзеныя манастырам і прыватным асобам на ўгодзьдзі з ''бабровымі гонамі'' (месцамі адлову баброў) каля [[Полацак|ПолацкаПолацку]], [[МаладзечнаМаладэчна]], [[Слуцак|СлуцкаСлуцку]]. У ''16 стагодзьдзі'' [[Статуты ВКЛ|статутамі ВКЛ]] былі вызначаныя меры па ахове ''баброў''. У ''18 стагодзьдзі'' ''бабёр'' яшчэ быў распаўсюджаны на [[Прыпяць|Прыпяці]], [[Піна|Піне]], [[Бярэзіна|Бярэзіне]], [[Ясельда|Ясельдзе]], [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]]ы, да сярэдзіны ''19 стагодзьдзя'' захаваўся толькі на [[Бярэзіна|Бярэзіне]] й паўднёвых прытоках [[Прыпяць|Прыпяці]], да пачатку ''20 стагодзьдзя'' амаль цалкам зьнік (засталіся невялікія селішчы на [[Бярэзіна|Бярэзіне]], [[Сож]]ы й [[Нёман]]е). У [[1925]] угодзе ў мэтах захаваньня і павелічэньня беларускай папуляцыі бабра быў створаны [[Бярэзінскі біясфэрны запаведнік|Бярэзінскі запаведнік]]. У [[1931]]—[[1932]] гадах было ўлічана ''54'' бабровыя «хатачкі», у [[1933]] — ''95'', у [[1947]] — ''147''.
'''Бабёр, бабёр рачны''' ({{мова-la|Castor fiber}}) — жывёліна атраду ''грызуноў'', сямейства ''бабровых''. Паўвадзяная жывёліна, жыве на [[рака|рэках]], [[старыца]]х, некаторых [[возера|азёрах]] і каналах з багатай узьбярэжнай расьліннасьцю. Жыве сем’ямі ў норах або «хатачках» вышынёй да ''3 мэтраў'' і дыямэтрам у падставы да ''12 мэтраў''. Будуе плаціны, часам даўжынёй да ''100—200 мэтраў''.
 
Найбольш распаўсюджаны падвід — '''Бабёр рачны эўрапейскі'''. Даўжыня цела ''66-9266—92 сантымэтры'', хваста — ''22-3422—34 сантымэтры'', вага цела да ''30 кіляграмаў''. Афарбоўка сьветлая (каштанава-бурая, сьветла-бурая) або цёмная (чорна-бурая, амаль чорная). Цёмныя ''бабры'' характэрныя для басэйнаў [[Сож]]ау й [[Нёман]]а. Пальцы задніх канечнасьцяў злучаныя плавальнай перапонкай. Хвост плоскі, пакрыты цёмна-шэрымі рагавымі шчыткамі. Зубы ў бабра растуць (рэгенэруюць) усё жыцьцё, таму што ён сточвае іх аб цьвёрдыя пароды дрэваў. Палавая паўнавартасьць наступае на трэцім годзе жыцьця. Гон (шлюбны сэзон) — у [[студзень|студзені]]-[[люты]]м. ''Бабраняты'' (ад двух да пяці) зьяўляюцца ў [[красавік]]у-[[травень|траўні]]. Сілкуецца травяністымі й дрэўнымі расьлінамі. На зіму робіць падводныя запасы корму.
У мінулым зьяўляўся важкім аб’ектам паляваньня. Косткі бабра знойдзеныя пры раскопках гарадзішчаў ''6—12 стагодзьдзяў''. Вядомыя граматы ''14-16 стагодзьдзяў'', выдадзеныя манастырам і прыватным асобам на ўгодзьдзі з ''бабровымі гонамі'' (месцамі адлову баброў) каля [[Полацак|Полацка]], [[Маладзечна]], [[Слуцак|Слуцка]]. У ''16 стагодзьдзі'' [[Статуты ВКЛ|статутамі ВКЛ]] былі вызначаныя меры па ахове ''баброў''. У ''18 стагодзьдзі'' ''бабёр'' яшчэ быў распаўсюджаны на [[Прыпяць|Прыпяці]], [[Піна|Піне]], [[Бярэзіна|Бярэзіне]], [[Ясельда|Ясельдзе]], [[Сьвіслач]]ы, да сярэдзіны ''19 стагодзьдзя'' захаваўся толькі на [[Бярэзіна|Бярэзіне]] й паўднёвых прытоках [[Прыпяць|Прыпяці]], да пачатку ''20 стагодзьдзя'' амаль цалкам зьнік (засталіся невялікія селішчы на [[Бярэзіна|Бярэзіне]], [[Сож]]ы й [[Нёман]]е). У [[1925]] у мэтах захаваньня і павелічэньня беларускай папуляцыі бабра быў створаны [[Бярэзінскі запаведнік]]. У [[1931]]—[[1932]] было ўлічана ''54'' бабровыя «хатачкі», у [[1933]] — ''95'', у [[1947]] — ''147''.
 
Найбольш распаўсюджаны падвід — '''Бабёр рачны эўрапейскі'''. Даўжыня цела ''66-92 сантымэтры'', хваста — ''22-34 сантымэтры'', вага цела да ''30 кіляграмаў''. Афарбоўка сьветлая (каштанава-бурая, сьветла-бурая) або цёмная (чорна-бурая, амаль чорная). Цёмныя ''бабры'' характэрныя для басэйнаў [[Сож]]а й [[Нёман]]а. Пальцы задніх канечнасьцяў злучаныя плавальнай перапонкай. Хвост плоскі, пакрыты цёмна-шэрымі рагавымі шчыткамі. Зубы ў бабра растуць (рэгенэруюць) усё жыцьцё, таму што ён сточвае іх аб цьвёрдыя пароды дрэваў. Палавая паўнавартасьць наступае на трэцім годзе жыцьця. Гон (шлюбны сэзон) — у [[студзень|студзені]]-[[люты]]м. ''Бабраняты'' (ад двух да пяці) зьяўляюцца ў [[красавік]]у-[[травень|траўні]]. Сілкуецца травяністымі й дрэўнымі расьлінамі. На зіму робіць падводныя запасы корму.
 
Выключаны з [[Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь|Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь]]<ref name="excluded">[http://news.tut.by/96990.html В Беларуси придумали, как снизить чисьленность бобров, не убивая их], ''[[TUT.BY]]'' {{ref-ru}}</ref>.
 
У [[Бабруйск]]у ў [[2006]] годзе быў пастаўлены помнік ''бабру''.
 
== Крыніцы ==
{{зноскіЗноскі}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Castor fiber|выгляд=міні}}
 
[[Катэгорыя:Бабры]]