Якаў Трашчанок: розьніца паміж вэрсіямі

'''Якаў Іванавіч Трашчанок''' ('''Трашчонак''', [[15 лістапада]] [[1931]], [[Менск]] — [[14 жніўня]] [[2011]]<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 14 жніўня 2011| url = http://wwwnn.regnum.ruby/news/1435121.html?c=ar&i=58670 | загаловак = УмерПамёр белорусскийідэолаг историклукашэнкаўскай Яковгісторыі Беларусі — магілёўскі выкладчык Якаў Трашчанок Трещенок| фармат = | назва праекту = | выдавец = Regnum[[Наша Ніва]] | дата = 1527 жніўня 2011 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>, [[Магілёў]]) — пэдагог і гісторык. Кандыдат гістарычных навук ([[1971]]), дацэнт ([[1996]]).

У [[1963]] годзе скончыў гістарычна-геаграфічны факультэт [[Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут|Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытуту]]. З [[1967]] па [[1995]] гады працаваў у [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскім дзяржаўным унівэрсытэце ім. А. Куляшова]], дзе выкладаў гісторыю ў [[Аляксандар Лукашэнка|А. Лукашэнкі]].<ref>{{Спасылка | аўтар = Іна Студзінская| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 1 верасьня 2009| url = http://www.svaboda.org/content/article/1812434.html| загаловак = Лукашэнкіяна ў падручніках| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата = 15 жніўня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

СтаіцьСтаяў на скрайніх пазыцыях [[заходнерусізм]]у і [[Маскоўскі патрыярхат|праваслаўнага]] фанатызму<ref name="er">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 1 верасьня 2009| url = http://euroradio.fm/report/ales-smalyanchuk-46702 | загаловак = Алесь Смалянчук: Не думаю, што імя Якава Трашчанка захаваецца надоўга | фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Эўрапейскае радыё для Беларусі]] | дата = 27 жніўня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref</ref>. Не прымаў беларусаў як самастойны народ і разглядаў Беларусь як частку [[Расея|Расеі]]. Аднак у адрозьненьні ад ідэоляга «заходнерусізму» [[Міхаіл Каяловіч|М. Каяловіча]] не прызнаепрызнаваў гістарычнай адметнасьці беларусаў.<ref name="sah">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 2003-28| url = http://www.nn.by/index.pl?theme=nn/2003/28&article=06| загаловак = Цынічная насьмешка з гісторыі| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша Ніва]]| дата = 15 жніўня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Імкнуўся сьцьвердзіць велізарную праваслаўную імпэрыю, праваслаўную дзяржаву з панаваньнем [[Расея|Расеі]]<ref name="er"/>.

Распрацоўвае новуюРаспрацоўваў канцэпцыю выкладаньня гісторыі ў беларускіх навучальных установах, аўтараўза часамі кіраваньня А. Лукашэнкі. Аўтараў папярэдняй называеназываў «нацыянал-радыкаламі», або «нацыяналістамі». ЦьвердзіцьЦьвердзіў, што [[Вялікае Княства Літоўскае]] і [[Рэч Паспалітая]] ніякім чынам ня могуць зьвязвацца з нацыянальнай беларускай гісторыяй, таму што «гэта дзяржавы каталіцкія», і яны «праводзілі дыскрымінацыйную палітыку ў адносінах да беларусаў». Шляхта паводле Трашчанка таксама ня мае ніякіх адносінаў да нацыянальнай гісторыі Беларусі, таму што яна «здрадзіла праваслаўю», а хто не здрадзіў праваслаўю, вымушанымусіў быў «ісьці на Ўсход да цара маскоўскага прасіць паратунку». Зьмешваючы ўсё такім чынам, аўтар канцэпцыі заклікае ўвесьці праваслаўе як факультатыў у школах. Скрайне нэгатыўна ацэньваеацэньваў любыяусякія народныя паўстаньні, інтэрпрэтуеінтэрпрэтаваў іх яшчэ горш, чым было ў савецкія часы.

ПрапануеПрапанаваў сваю структуру гістарычнай адукацыі. ЛічыцьЛічыў, што гістарычная адукацыя ў Беларусі мусіць будавацца на трох курсах: першы курс — нацыянальная гісторыя, другі — рэгіянальная, трэці — усеагульная. Але парадокс у тым, што галоўнай зьяўляецца менавіта рэгіянальная гісторыя, а нацыянальная — гэта кароценькі курс гісторыі беларускіх праваслаўных земляў. Рэгіянальная — гэта гісторыя, як пішапісаў Трашчанок, «восточных славян, России и СССР» — ільвіная доля ўсёй нагрузкі на вучняў. Усеагульная — сьціслая гісторыя Захаду. Гісторыя ВКЛ і Рэчы Паспалітай мусіць вывучацца, паводле Трашчанка, у курсе ўсеагульнай гісторыі — ня проста адмежавана ад Беларусі, але як чужая. Такую схему плянуеццаплянаваў прыкласці як для школьнай адукацыі, гэтак і для вышэйшай.

На думку Трашчанка, пры выкладаньні гісторыі мусіцьмусіла дамінаваць [[расейская мова]], пры гэтым ён лічыцьлічыў, што найлепшым варыянтам, увогуле, зьяўляеццазьяўляўся пераход на карыстаньне расейскімі падручнікамі.<ref name="nc">[http://nchas.iatp.by/arhiv/7/artyk/7.html Канцэпцыя а ля Мураўёў] // «Новы Час,» № 2(7), 30.01—12.02.2003.</ref>. [[Беларуская мова|Беларускай мовай]] не валодае.валодаў<ref name="krauc">[http://www.svaboda.org/content/transcript/1789301.html Жыцьцё і сьмерць мітаў: Кастусь Каліноўскі] // «[[Радыё Свабода]]», [[30.07. ліпеня]] [[2009]].</ref>.

Зьяўляецца аўтарамАўтар унівэрсытэцкага вучэбнага дапаможніка «История Беларуси. В 2-х частях» ([[2003]]), які выйшаў пад грыфам «Дапушчана Міністэрствам адукацыі» і пачаў узмоцнена насаджацца ва ўсе зьвёны гістарычнай адукацыі.<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/803243.html Алесь Краўцэвіч: «Каб не Вялікае Княства Літоўскае, не было б і прэзыдэнта Лукашэнкі»] // [[Радыё Свабода]], [[7.12. сьнежня]] [[2005]].</ref>. У [[2008]] годзе пад ягонай рэдактурай выйшаў новы абавязковы падручнік па гісторыі Беларусі для 10-й клясы сярэдняй школы, які зьмяшчае адмысловы параграф «Гістарыяграфічны міф пра Вікенція (Кастуся) Каліноўскага».<ref name="krauc"/>.

Трашчанка абвінавачваюцьабвінавачвалі уў нячыстасьці мэтадаў дзеля ачарненьня апанэнтаў. У прыватнасьці, у [[1965]] годзе ён даслаў у газэту «[[Советская Белоруссия]]» палітычны данос на беларускага літаратара [[Мікола Прашковіч|Міколу Прашковіча]], у якім падтасаваў факты і прыпісаў М. Прашковічу тое, што той насамрэч не сьцьвярджаў.<ref name="sah"/>.

Беларускія гісторыкі паказваюць на тое, што ў падручніках Трашчанка зьмяшчаецца цэлы шэраг фальсыфікацыяў і падтасовак.<ref name="smal">[[Алесь Смалянчук]]. [http://www.homoliber.org/ru/rp/rp030402.html Ад Абэцадарскага да Трашчанка або эвалюцыя беларускай «дырэктыўнай гiстарыяграфii» (История Беларуси. В 2-х частях. Ч. 2. Под ред. Я. И. Трещенка. Могилев: МГУ, 2005. — 310 с.)] // Pепрессивная политика советской власти в Беларуси (вып. 3)</ref> Апроч таго, у іх выказваюцца адкрытыя абразы ў бок апанэнтаў і, увогуле, прысутнічае распальваньне міжнацыянальнай варожасьці.<ref name="sah"/>.

Доктар гістарычных навук [[Алесь Смалянчук|А. Смалянчук]] паказвае на тое, што пiсаць звычайную навуковую рэцэнзiю на падручнiкi Я. Трашчанка проста немагчыма.<ref name="smal"/>, а ягоныя канцэпцыі зьяўляецца антынавуковымі<ref name="er"/>. Гісторык [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]] характарызуе падручнікі Трашчанка як цынічную насьмешку зь беларускай гістарычнай навукі.<ref name="sah"/>.