Алег Вешчы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
д артаграфія
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
часткова артаграфія
Радок 51:
| Сайт =
}}
'''Алег Прарочы''' ([[старжытнаруская мова|па-старажытнаруску]]: ''Ольгъ'', {{мова-sv|Helge}}) — [[варагі|вараг]], князь [[Ноўгарад|наўгародзкі]] (з [[879]] году) і [[кіеў]]скі (з [[882]] году). Нярэдка разглядаецца як заснавальнік Старажытнарускай дзяржавы. У летапісулетапісе «[[Аповесьць часовых гадоў]]» прыводзіцца ягоная мянушка ''«вешчы''», гэта значыць ведае будучыню, празорлівы на будучыню<ref name="chronicle">[http://old-russian.chat.ru/01povest.htm «Повесть временных лет»] у перакладзе Д. Ліхачова</ref>. Названы так адразу па вяртаньні з паходу [[907]] году на [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыю]].
 
== Паходжаньне ==
У летапісах маюцца дзьве вэрсіі біяграфіі Алега: традыцыйная, выкладзеная ў «[[Аповесьць часовыхмінулых гадоў|Аповесьці часовыхмінулых гадоў]]», і біяграфія паводле [[Наўгародзкі першы летапіс|Наўгародзкага першага летапісу]], які захаваў фрагмэнты страчанага больш раньняга летапіснага зводу, з блытанінай у храналёгіі. Паводле «Аповесці часовыхмінулых гадоў», Алег быў сваяком і супляменьнікам [[Рурык]]а, магчыма ягоным шваграм, як згадана гэта ў [[Іякімаўскі летапіс|Іякімаўскім летапісу]]. Пасьля сьмерці Рурыка ў [[879]] годзе Алег стаў княжыць у Ноўгарадзе, паколькі [[Ігар Рурыкавіч]] быў яшчэ малым дзіцем.
 
== Паход на Кіеў ==
[[Файл:11 1 List of Radzivill Chron.jpg|міні|160пкс|зьлева|Алег паказвае кіеўскім князям Ігара Рурыкавіча. [[Радзівілаўскі летапіс]].]]
У [[882]] годзе Алег распачаў удалыя паходы на [[Смаленск]] і [[Любеч]]. Пасьля гэтага ён па [[Дняпро|Дняпры]] спусьціўся да Кіева, дзе князямі былі супляменьнікі Рурыка, варагі [[Аскольд]] і [[Дзір]]. Прад’явіўшы спадчыньніка Рурыка, малалетняга Ігара, Алег забіў Аскольда й Дзіра. [[Ніканаўскі летапіс]], які ёсьцьзьяўляецца кампіляцыякампіляцыяй розных крыніцаў [[XVI стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]], прыводзіць больш падрабязны аповядаповед пра гэты захоп. Алег высадзіў частку сваёй дружыны на бераг, абгаварыўшы таемны плян дзеяньняў. Сам, моўчкі прытварыўшысяпрыкінуўшыся хворым, застаўся ў ладзьдзі й паслаў да Аскольда й Дзіра паведамленьне, што ён вязе шмат пацерак і ўпрыгожваньняўаздобаў, а таксама мае важную гутарку да князёў. Калі тыя ўлезьлі ў ладзьдзю, быццам бы хворы Алег сказаў: «''Аз есмь Олег князь, а се есть Рюриков Игорь княжичь''»<ref>Я. С. Лурье, [http://www.laborunion.lt/memorandum/ru/modules/myarticles/article.php?storyid=44 История России в летописании].</ref> — і тутака забіў Аскольда й Дзіра.
 
Разьмяшчэньне Кіева здалося Алегу вельмі зручным, і ён перабраўся туды з дружынай, абвясьціўшы: «Хай будзе Кіеў маці гарадоў рускіх». Тым самым ён аб’яднаў паўночны й паўднёвы цэнтры [[усходнія славяне|ўсходніх славянаў]]. ПаЗ гэтай прычынепрычыны менавіта Алега, а не Рурыка часам лічаць заснавальнікам Старажытнарускай дзяржавы. Наступныя 25 гадоў Алег быў заняты пашырэньнем сваёй дзяржавы. Ён падпарадкаваў Кіеву [[драўляне|драўлянаў]], [[севяране|севяранаў]], [[радзімічы|радзімічаў]]. Два апошніх племянных зьвяза былі даньнікамі [[хазары|хазараў]]. Паводле паданьня, Алег быццам бы сказаў: «Я непрыяцель ім, а з вамі ў мяне ніякай варожасьці. Не давайце хазарам, але плаціце мне». Затым Алег далучыў землі самых паўднёвых з усходнеславянскіх плямёнаў — [[улічы|улічэй]] і [[тыверцы|тыверцаў]].
 
[[898]] годам «Аповесць часовыхмінулых гадоў» датуе зьяўленнезьяўленьне пад Кіевам [[вугорцы|вугорцаў]] у ходзехадзе іхняйіхнае міграцыі на захад. Паводле дадзеных вугорскай кронікі, князь [[Альмош (правадыр)|Альмош]] разграміў неназванага рускага князя (відавочна, Алега), аблажыў яго ў Кіеве й пагадзіўся сысьці толькі пасьля таго, як русы заплацілі яму выкуп у 10 тыс. марак срэбрам<ref>Андрей Николаевич Сахаров. [http://www.bibliotekar.ru/polk-14/6.htm «Мы от рода Русского…»] Рождение русской дипломатии</ref>.
 
== Паход на Бізантыю ==